Ontogeneza

Ontogeneza (łac. ontos – byt, genesis – pochodzenie) to rozwój osobniczy człowieka, a więc zbór wszelkich przemian anatomicznych i fizjologicznych danej osoby od momentu poczęcia (a więc już od rozpoczęcia życia płodowego), aż do śmierci. Zmiany te zostały bardzo dobrze poznane i opisane. Bazuje na nich współczesna biologia, fizjologia, medycyna.

Ontogeneza – na czym polega?

Ontogeneza polega na ogólnym rozwoju organizmu człowieka jako całość, co można jednak rozbić także na mniejsze fragmenty, a więc na analizę rozwoju poszczególnych układów i narządów. Na ontogenezę wpływa wiele czynników, które podzielono na:

• czynniki genetyczne (tzw. determinanty rozwoju);
• czynniki paragenetyczne (tzw. stymulatory rozwoju);
• czynniki egzogenne (modyfikatory rozwoju).

Procesy ontogenezy człowieka dzieli się dla uproszczenia na okres prenatalny i okres postnatalny.

Zobacz również: Prenatalny okres rozwoju ontogenetycznego.

Okres prenatalny

Okresem prenatalnym nazywamy tę część życia, która toczy się jeszcze przed narodzinami, a więc w łonie matki. Obejmuje czas od momentu zapłodnienia komórki jajowej, aż do momentu narodzin, gdy rozpoczyna się okres postnatalny. Życie płodowe trwa około 9 miesięcy, a więc 280 dni i również zostało podzielone na krótsze fazy:

• fazę zarodkową – od zapłodnienia do około 8. tygodnia;
• fazę płodową – od 8. tygodnia do narodzin.

W okresie prenatalnym miejsce ma intensywny rozwój wszystkich komórek, tkanek i narządów, powstaje więc mały człowiek. W I trymestrze powstają zawiązki niemal wszystkich układów, przy czym najszybciej rozwija się układ nerwowy i to on w tym czasie wykazuje najwyższą podatność na uszkodzenia. Po koniec I trymestru płód mierzy 3 cm. W II trymestrze pojawiają się brwi, rzęsy, włoski i paznokcie, dziecko dalej wzrasta, choć organy są już względnie ukształtowane. Na przełomie 5 i 6 miesiąca nabywa umiejętności funkcjonowania w stanie czuwania oraz snu. Z kolei w III trymestrze rozwija się podściółka tłuszczowa, co prowadzi do podwojenia się masy dziecka. W 8. miesiącu życia płodowego wygładza się i różowieje skóra, natomiast ciało przybiera bardziej zaokrąglony kształt. To czas na silny rozwój układu nerwowego. Dziecko urodzone w III trymestrze, często nawet przed terminem porodu fizjologicznego, ma już szansę na przeżycie.

Okres postnatalny

Okres postnatalny jest niezwykle rozbudowany, ponieważ obejmuje zmiany w organizmie człowieka od momentu narodzin, aż do śmierci. Składa się na niego więc:

• wczesne dzieciństwo;
• późne dzieciństwo;
• okres dojrzewania;
• okres wczesnej dorosłości;
• okres dorosłości;
• okres przekwitania;
• okres starości.

Każdy z tych okresów charakteryzuje się odrębnymi zjawiskami.

Intensywny rozwój organizmu z przewagą procesów anabolicznych ma miejsce w okresie dzieciństwa, ale także pokwitania, gdy rozwijają się cechy płciowe, a organizm osiąga dojrzałość płciową. U chłopców pojawia się pierwsza świadoma erekcja, owłosienie na ciele, głos przybiera niższy tembr, a sylwetka staje się bardziej muskularna. U dziewcząt dojrzewanie płciowe rozpoczyna pierwsze miesiączkowanie, czemu także towarzyszy zmiana sylwetki.

Zmiany okresu dorosłości zaczynają przebiegać ze stopniową przewagą przemian katabolicznych, czyli procesów rozpadu. Widać to choćby po poziomie kolagenu w organizmie, który jest intensywnie produkowany do okolic 25. roku życia, jednak po tym czasie spada, co wiąże się z wystąpieniem pierwszych zmarszczek mimicznych i bólów stawów. Dalszy rozpad tkanek w okresie późnej dorosłości i starości prowadzi do fizjologicznego starzenia się organizmu, a w konsekwencji do śmierci. Nawet jeśli człowiek był przez całe życie zdrowy, w pewnym wieku i tak czeka do śmierci, co jest nieodłącznym elementem życia i można powiedzieć, że wiąże się właśnie ze zmianami ontogenezy związanymi ze wspomnianym rozpadem.

Ontogeneza – ramy czasowe

Cały proces ontogenezy można zaprezentować następująco, mając na myśli jego przedziały czasowe:

• okres jaja – od momentu zapłodnienia do momentu implantacji, czyli zagnieżdżenia się komórki jajowej w błonie śluzowej macicy;
• okres zarodkowy – od momentu zagnieżdżenia się zarodka w macicy do około 8. tygodnia życia płodowego, a więc do wytworzenia się łożyska;
• okres płodowy – od zakończenia okresu zarodkowego, aż do momentu narodzin;
• okres noworodkowy – od momentu narodzin do ukończenia przez dziecko 28. dnia życia;
• okres niemowlęcy – od momentu zakończenia okresu noworodkowego, do ukończenia przez dziecko 1. roku życia;
• okres wczesnego dzieciństwa – od 1. do 3. roku życia;
• okres dzieciństwa – od 3. do około 7. roku życia;
• okres późnodziecięcy – od 7. do 14.-15. roku życia;
• okres młodzieńczy – od okolic 15. roku życia do ukończenia 20. roku życia;
• okres dorosłości – trwa on od zakończenia okresu młodzieńczego, w przypadku kobiet do 35.-40. roku życia, zaś w przypadku mężczyzn do 40-45. roku życia;
• okres dojrzałości – do momentu wystąpienia menopauzy u kobiet (okolice 51. roku życia) lub andropauzy u mężczyzn (okolice 50.-60. roku życia);
• okres starości – wszystko, co następuje po menopauzie lub andropauzie.

Przejścia pomiędzy poszczególnymi okresami są płynne i tak naprawdę ciężko je odizolować od siebie. Nie można bowiem jednoznacznie wskazać dnia, w którym pojawia się menopauza, albo w którym chłopiec wchodzi w okres dojrzewania płciowego.

	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...
	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Kończewska-Murdzek Z., Murdzek-Wierzbicka M., Rozwój dziecka w łonie matki, Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 1/2017.
2. Silverthorn D., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.