Tężec (łac. tetanus) jest zakaźną chorobą układu nerwowego z grupy toksykoz, wywoływaną przez Gram-dodatnie laseczki Clostridium tetani. Objawia się skurczami mięśni poprzecznie prążkowanych oraz szeregiem innych objawów, głównie ze strony układu oddechowego i układu krążenia.
Tężec – przyczyny
Jak wspomniano we wstępie, tężec to groźna choroba powodowana przez bakterie takie jak laseczka tężca (łac. Clostridium tetani). Drobnoustrój ten występuje głównie w glebie, kurzu, wodzie jak również w przewodzie pokarmowym zwierząt. Należy do bakterii beztlenowych i posiada zdolność wytwarzania przetrwalników, dzięki którym mogą przetrwać w niekorzystnych warunkach środowiska.
Najczęściej do zakażenia dochodzi na drodze otarć, skaleczeń, zmiażdżeń i rozległych oparzeń. Już niewielkie przerwanie ciągłości skóry może wystarczyć do wniknięcia bakterii do organizmu człowieka. Możliwe jest również zakażenie się laseczkami tężca podczas porodu w niehigienicznych warunkach. Nie zanotowano natomiast bezpośredniego zakażenia się człowieka od człowieka.
Objawy tężca
Okres wylęgania przeważnie wynosi 2–14 dni, przy czym im jest ten czas krótszy, tym bardziej nasilony przebieg tężca. Początkowo występuje tzw. okres zwiastunowy, którego objawy (takie jak niepokój, wzmożone napięcie mięśniowe, potliwość i parestezje w okolicy rany) mogą zostać zbagatelizowane lub sugerować inne choroby. Jednak narastające napięcie mięśni, zwłaszcza żwaczy, prowadzące do szczękościsku oraz dysfagia jednoznacznie nasuwają podejrzenie tężca.
Do głównych objawów tężca należą:
- skurcze mięśni powodujące szczękościsk;
- napadowe prężenie ciała.
Ostra postać choroby może prowadzić do niewydolności oddechowej, a w efekcie tego nawet do śmierci.
Biorąc pod uwagę objawy i stopień ich nasilenia opracowano klasyfikację choroby. Prezentuje się ona następująco:
- Łagodna postać – łagodny do umiarkowanego szczękościsk, uogólniona spastyczność, z małą dysfagią, lecz bez dolegliwości oddechowych i prężeń ciała.
- Umiarkowana postać – umiarkowany szczękościsk, dobrze zaznaczona sztywność, łagodne prężenie i przyspieszenie akcji serca > 30 uderzeń na minutę;
- Ciężka postać – ciężki szczękościsk, uogólniona spastyczność, prężenie przy wywoływaniu odruchów, zwiększona czynność oddechowa, przyspieszenie akcji serca powyżej 40 uderzeń na minutę i ataki bezdechu;
- Bardzo ciężka postać – gwałtowne zaburzenia ze strony autonomicznego układu nerwowego, ciężkie nadciśnienie tętnicze i tachykardia.
Zobacz również: Bruksizm.
Profilaktyka
Najlepszym sposobem zapobiegania tężcowi są obowiązkowe szczepienia ochronne dzieci i młodzieży. Szczepionki podawane dzieciom należą do szczepionek skojarzonych. Dostępne są najczęściej w połączeniu ze szczepionką przeciwko błonicy oraz przeciwko błonicy i krztuścowi lub szczepionką błoniczą dla dorosłych.
Poza szczepieniami indywidualnymi niezwykle istotne są również szczepienia ochronne przeciwko tężcowi osób mających kontakt z glebą, jak również pracowników zatrudnionych przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących do tego celu.
Zalecane jest również, aby osoby podróżujące do krajów o wysokiej zachorowalności na tężec zadbały o szczepienia przypominające przeciwko tężcowi, jeśli od ostatniego szczepienia minęło 10 lat.
Tężec – leczenie
Leczenie tężca powinno obejmować 3 etapy choroby:
- Zatrzymanie dalszego wnikania drobnoustroju.
- Przeciwdziałanie rozprzestrzeniania się neurotoksyn po organizmie.
- Zabezpieczenie przed kolejnym zakażeniem (szczepienie toksoidem tężcowym).
W pierwszej kolejności należy oczyścić ranę chirurgicznie, a następnie jak najszybciej przemyć ją odpowiednimi środkami. Neutralizacja wolnej toksyny odbywa się poprzez podanie surowicy przeciwtężcowej w ilości od 3 do 6 tysięcy jednostek.
Celem obniżenia wzmożonej pobudliwości nerwowo-mięśniowej stosuje się lek o nazwie diazepam, który działa uspokajająco oraz zmniejsza napięcie mięśniowe.
Tężec leczy się objawowo, ponieważ nie ma leków, które neutralizowałyby działanie tetanospazminy związanej. Działanie egzotoksyny stopniowo słabnie, utrzymując się około 4–6 tygodni. W efekcie, w tym okresie pacjent powinien być leczony na oddziale chorób zakaźnych z możliwością hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Śmietańska K., Rokosz-Chudziak N., Rastawicki W., Charakterystyka Clostridium tetani i laboratoryjna diagnostyka tężca, Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia, 65/2013.
- Czepiel J., Biesiada G., Lisak-Gurba K., (i inni), Zachorowania na tężec w regionie Polski Południowej w latach 2000-2010, Gerontologia Polska, 3/2012.
- Kłapeć T., Stroczyńska-Sikorska M., Tężec – choroba wciąż występująca w Polsce, Medycyna Ogólna, 16/2010.
