Tężec (łac. tetanus) jest zakaźną chorobą układu nerwowego z grupy toksykoz, wywoływaną przez Gram-dodatnie laseczki Clostridium tetani. Objawia się skurczami mięśni poprzecznie prążkowanych oraz szeregiem innych objawów, głównie ze strony układu oddechowego i układu krążenia.
Tężec – przyczyny
Tężec to groźna choroba powodowana przez bakterie takie jak laseczka tężca (łac. Clostridium tetani). Drobnoustrój ten występuje głównie w glebie, kurzu, wodzie jak również w przewodzie pokarmowym zwierząt. Należy do bakterii beztlenowych i posiada zdolność wytwarzania przetrwalników, dzięki którym mogą przetrwać w niekorzystnych warunkach środowiska.
Najczęściej do zakażenia dochodzi na drodze otarć, skaleczeń, zmiażdżeń i rozległych oparzeń. Już niewielkie przerwanie ciągłości skóry może wystarczyć do wniknięcia bakterii do organizmu człowieka. Możliwe jest również zakażenie się laseczkami tężca podczas porodu naturalnego w niehigienicznych warunkach. Nie zanotowano natomiast bezpośredniego zakażenia się człowieka od człowieka.
Tężec – objawy
Okres wylęgania przeważnie wynosi 2-14 dni, przy czym im jest ten czas krótszy, tym bardziej nasilony przebieg tężca. Początkowo występuje tzw. okres zwiastunowy, którego objawy (takie jak niepokój, wzmożone napięcie mięśniowe, potliwość i parestezje w okolicy rany) mogą zostać zbagatelizowane lub sugerować inne choroby. Jednak narastające napięcie mięśni, zwłaszcza żwaczy, prowadzące do szczękościsku oraz dysfagia jednoznacznie nasuwają podejrzenie tężca.
Do głównych objawów tężca należą:
- skurcze mięśni powodujące szczękościsk;
- napadowe prężenie ciała.
Ostra postać choroby może prowadzić do niewydolności oddechowej, a w efekcie tego nawet do śmierci.
Biorąc pod uwagę objawy i stopień ich nasilenia opracowano klasyfikację choroby. Prezentuje się ona następująco:
- Łagodna postać – łagodny do umiarkowanego szczękościsk, uogólniona spastyczność, z małą dysfagią, lecz bez dolegliwości oddechowych i prężeń ciała.
- Umiarkowana postać – umiarkowany szczękościsk, dobrze zaznaczona sztywność, łagodne prężenie i przyspieszenie akcji serca > 30 uderzeń na minutę;
- Ciężka postać – ciężki szczękościsk, uogólniona spastyczność, prężenie przy wywoływaniu odruchów, zwiększona czynność oddechowa, przyspieszenie akcji serca powyżej 40 uderzeń na minutę i ataki bezdechu;
- Bardzo ciężka postać – gwałtowne zaburzenia ze strony autonomicznego układu nerwowego, ciężkie nadciśnienie tętnicze i tachykardia.
Profilaktyka tężca
Najlepszym sposobem zapobiegania tężcowi są obowiązkowe szczepienia ochronne dzieci i młodzieży. Szczepionki podawane dzieciom należą do szczepionek skojarzonych. Dostępne są najczęściej w połączeniu ze szczepionką przeciwko błonicy oraz przeciwko błonicy i krztuścowi lub szczepionką błoniczą dla dorosłych.
Poza szczepieniami indywidualnymi niezwykle istotne są również szczepienia ochronne przeciwko tężcowi osób mających kontakt z glebą, jak również pracowników zatrudnionych przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub konserwacji urządzeń służących do tego celu.
Zalecane jest również, aby osoby podróżujące do krajów o wysokiej zachorowalności na tężec zadbały o szczepienia przypominające przeciwko tężcowi, jeśli od ostatniego szczepienia minęło 10 lat.
Tężec – leczenie
Leczenie tężca powinno obejmować 3 etapy choroby:
- Zatrzymanie dalszego wnikania drobnoustroju.
- Przeciwdziałanie rozprzestrzeniania się neurotoksyn po organizmie.
- Zabezpieczenie przed kolejnym zakażeniem (szczepienie toksoidem tężcowym).
W pierwszej kolejności należy oczyścić ranę chirurgicznie, a następnie jak najszybciej przemyć ją odpowiednimi środkami. Neutralizacja wolnej toksyny odbywa się poprzez podanie surowicy przeciwtężcowej w ilości od 3 do 6 tysięcy jednostek.
Celem obniżenia wzmożonej pobudliwości nerwowo-mięśniowej stosuje się lek o nazwie diazepam, który działa uspokajająco oraz zmniejsza napięcie mięśniowe.
Tężec leczy się objawowo, ponieważ nie ma leków, które neutralizowałyby działanie tetanospazminy związanej. Działanie egzotoksyny stopniowo słabnie, utrzymując się około 4-6 tygodni. W tym okresie pacjent powinien być leczony na oddziale chorób zakaźnych z możliwością hospitalizacji na oddziale intensywnej terapii.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Śmietańska K., Rokosz-Chudziak N., Rastawicki W., Charakterystyka Clostridium tetani i laboratoryjna diagnostyka tężca, Medycyna Doświadczalna i Mikrobiologia, 65/2013.
- Czepiel J., Biesiada G., Lisak-Gurba K., (i inni), Zachorowania na tężec w regionie Polski Południowej w latach 2000-2010, Gerontologia Polska, 3/2012.
- Kłapeć T., Stroczyńska-Sikorska M., Tężec – choroba wciąż występująca w Polsce, Medycyna Ogólna, 16/2010.
