Dializa otrzewnowa (DO) to zabieg stosowany celem oczyszczenia krwi ze szkodliwych produktów metabolizmu. Stosuje się go w przewlekłej niewydolności nerek.
Na czym polega dializa otrzewnowa?
Dializa otrzewnowa polega na przenikaniu drobno- i średniocząsteczkowych toksyn mocznicowych przez kilka warstw zastosowanej surowiczej błony otrzewnej. Jest ona odpowiednikiem błony dializacyjnej sztucznej nerki i oddziela środowisko bogatej sieci naczyń krwionośnych otrzewnej od roztworu elektrolitowego płynu dializacyjnego o odpowiednim ładunku osmotycznym. Płyn ten wprowadza się oraz usuwa cyklicznie z jamy otrzewnej.
Transport przezotrzewnowy substancji odbywa się głównie dzięki procesowi dyfuzji i zależy od:
- gradiendu stężeń po obu stronach błony otrzewnej;
- masy cząsteczkowej usuwanej substancji;
- oporu stawianego przez naczynia otrzewnej.
Efektywność dializy koreluje dodatnio z gradientem stężeń po obu stronach otrzewnej i ujemnie z grubością błony otrzewnej oraz masą dyfundujących cząsteczek. Z kolei usuwanie wody odbywa się na zasadzie ultrafiltracji osmotycznej, wywołanej obecnością glukozy w standardowym płynie dializacyjnym lub innych czynników osmotycznych w płynach alternatywnych.
Regulacja bilansu elektrolitowego ustroju odbywa się na drodze dyfuzji głównie potasu, magnezu i wapnia, natomiast ultrafiltracja ma istotne znaczenie dla bilansu wodnego. Z kolei regulacja równowagi kwasowo-zasadowej polega na zastosowaniu mleczanów, metabolizowanych do wodorowęglanów.
Podstawowym sposobem oddziaływania na proces dializy jest właściwy dobór stężeń poszczególnych składników płynu dializacyjnego oraz modyfikacja czasu pozostawania płynu w jamie otrzewnej.
Dializa otrzewnowa – techniki
Wyróżnia się 2 techniki dializy otrzewnowej:
- przerywaną;
- ciągłą.
W przypadku ciągłej, łączny czas bez płynu dializacyjnego w jamie otrzewnej nie przekracza 2-4 h godzin ciągu doby. Wyróżnia się tu dodatkowo technikę ciągłą ambulatoryjną (CADO) wykonywaną bez użycia cyklera oraz ciągłą cykliczną (CCDO) wymagającą cyklera.
Dializy otrzewnowe są przeprowadzane w domu chorego po uprzednim opracowaniu programu leczenia, który uwzględnia m.in. skład płynu dializacyjnego, liczbę, objętość i czas trwania wymian, jak również diurezę resztkową i parametry transportu otrzewnowego. Dodatkowo chory pozostaje w stałym kontakcie z ośrodkiem nadzorującym leczenie.
Wskazania
Wśród wskazań do dializy otrzewnowej znajdują się:
- niedostępność hemodializy;
- niestabilność hemodynamiczna chorego z ciężką niewydolnością serca;
- czynne krwawienie uniemożliwiające antykoagulację (skaza krwotoczna, krwawienie śródczaszkowe itd);
- niemożność uzyskania dostępu naczyniowego.
Przewlekły program dializy otrzewnowej jest alternatywną dla przewlekłego programu hemodializy metodą leczenia nerkozastępczego nieodwracalnej niewydolności nerek, a zgodnie z koncepcją zintegrowanej opieki nefrologicznej pierwszoplanową opcją dializacyjną u chorych z zachowaną resztkową czynnością nerek, zmotywowanych do samodzielnych dializ.
Dodatkowo za przeprowadzeniem dializy otrzewnowej przemawiają następujące czynniki:
- wiek poniżej 5 roku życia i powyżej 65 roku życia;
- brak dostępu naczyniowego do hemodializy;
- niestabilność hemodynamiczna podczas hemodializy;
- względy psychospołeczne (np. obawa przed uzależnieniem od aparatu, obawa przed zakażeniem drogą krwi czy duża odległość od ośrodka hemodializy);
- cukrzyca;
- zachowana resztkowa czynność nerek;
- choroba sercowo-naczyniowa wyprzedzająca konieczność leczenia nerkozastępczego.
W każdym przypadku warunkiem koniecznym jest jednak samodzielność pacjenta do przeprowadzenia dializy lub zapewniona pomoc przeszkolonej osoby w domu. Ważna jest również motywacja pacjenta.
Przeciwwskazania
Wśród przeciwwskazań do dializy otrzewnowej znajdują się:
- okres bezpośrednio po zabiegach chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej;
- ciężka niewydolność oddechowa;
- hiperkaliemia zagrażająca życiu;
- bardzo wzmożony katabolizm;
- ciężkie przewodnienie, gdy nie ma możliwości zastosowania wentylacji mechanicznej;
- zmiany ropne powłok brzusznych;
- objawowy refluks żołądkowo-przełykowy;
- zrosty wewnątrzotrzewnowe;
- nowotwory otrzewnej;
- ciężkie niedokrwienie jelit;
- rozległe zwłóknienie otrzewnej;
- nietolerancja wymaganych objętości płynu dializacyjnego;
- nadmierna masa ciała;
- zapalna lub niedokrwienna choroba jelit;
- zakażenie skóry przedniej ściany brzucha.
Każdorazowo, o możliwości rozpoczęcia dializy otrzewnowej, decyduje lekarz po szczegółowym zapoznaniu się ze stanem zdrowia pacjenta.
Zobacz również: Dializa.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Wańkowicz Z., Dializa otrzewnowa – metoda leczenia chorych w podeszłym wieku, Medycyna Wieku Podeszłego, 1/2011.
