Manewr Valsalvy to próba nasilonego wydechu przy zamkniętej głośni. Powoduje to wzrost ciśnienia w klatce piersiowej, co prowadzi do wzrostu tętna i ciśnienia krwi. Zjawisko to zdarza się podczas wysiłku siłowego jak np. dźwiganie lub przesuwanie ciężkich przedmiotów. Gdy ciśnienie skurczowe osiąga wysokie wartości, niesie to ryzyko pękania naczyń i np. udaru krwotocznego.
Manewr Valsalvy – charakterystyka
Próba Valsalvy polega na wykonaniu nasilonego wydechu przy zamkniętej głośni przez około 15 sekund. Wykorzystuje się ją powszechnie do oceny sprawności regulacji autonomicznej w układzie sercowo-naczyniowym.
Manewr ten prowadzi początkowo do krótkotrwałego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Następnie reakcje kompensacyjne przywracają prawidłowe ciśnienie krwi i są pośredniczone głównie przez odruch z baroreceptorów tętniczych. Na tej podstawie manewr Valsalvy uznaje się za jedną z metod oceny wrażliwości (czułości) baroreceptorów tętniczych.
Manewr Valsalvy może też zachodzić przy próbie wydmuchiwania powietrza przez nos z jednoczesnym zatkaniem go, co wykonują nurkowie w celu wyrównania różnicy ciśnień między wodą, a uchem środkowym.
Opisywaną próbę po raz pierwszy wykonał włoski anatom Antonio Valsalva w celu otwarcia i udrożnienia trąbki Eustachiusza u chorych z zablokowanym odpływem z ucha środkowego, np. z powodu zapalenia. To właśnie od jego nazwiska pochodzi nazwa próby.
Zobacz również: Próba ortostatyczna.
Reakcje hemodynamiczne podczas próby Valsalvy
Zmiany hemodynamiczne i odpowiedź ze strony autonomicznego układu nerwowego w czasie manewru dzieli się na 4 fazy.
Faza I
Wzrost ciśnienia w klatce piersiowej podczas nasilonego wydechu powoduje ucisk na serce, duże naczynia krwionośne i tkankę płucną. W związku z wcześniej wykonanym głębokim wdechem naczynia krążenia płucnego są lepiej wypełnione krwią. Dlatego na początku zgromadzona w płucach krew jest przemieszczana do lewej jamy serca, co powoduje chwilowy wzrost rzutu lewej komory i ciśnienia tętniczego (zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego).
Od początku fazy I zaczyna wzrastać całkowity opór naczyniowy.
Faza II
Utrzymywanie się zwiększonego ciśnienia w klatce piersiowej utrudnia powrót żylny krwi do prawej i lewej komory. Dochodzi do zmniejszenia objętości późnorozkurczowej, co z kolei powoduje spadek objętości wyrzutowej, rzutu serca, ciśnienia tętniczego skurczowego i średniego, a także ciśnienia tętna. W tym czasie dochodzi do dalszego przyspieszenia pracy serca wiążącego się z odbarczeniem baroreceptorów i narastającą stymulacją współczulną.
Odruchowy skurcz naczyń, mimo zmniejszenia CO, normalizuje ciśnienie tętnicze na poziomie wyższym niż przed próbą.
Faza III
Okres wydechu doprowadzający do obniżenia ciśnienia w klatce piersiowej przyczynia się do nagłego spadku oporu naczyniowego, co powoduje dynamiczne zmniejszenie ciśnienia tętniczego, obciążenia następczego i stopniową normalizację podatności tętniczej. Sprawia to, że jeszcze w tej fazie praca serca ulega dalszemu przyspieszeniu. Najpierw wtórnie do odbarczenia baroreceptorów, a później jako następstwo uruchomienia odruchu Bainbridge’a, gdy prawy przedsionek zaczyna być rozciągany przez powracającą krew zgromadzoną w naczyniach żylnych w czasie manewru Valsalvy.
W ciągu kilku skurczów gwałtownie zwiększony powrót żylny sprawia, zgodnie z prawem Franka-Starlinga, że zwiększają się objętość wyrzutowa i rzut serca oraz wartości ciśnienia tętniczego.
Faza IV
Czwarta faza występuje tuż po zakończeniu natężonego wydechu. Zwiększenie ciśnienia tętniczego powoduje chwilowe, względne „nadciśnienie”, które pobudza baroreceptory i prowadzi do odruchowego spowolnienia pracy serca. W tej fazie dochodzi ostatecznie do
normalizacji ciśnienia tętniczego, ciśnienia tętna czy objętości wyrzutowej serca. Podwyższone wartości rzutu serca i zmniejszony opór naczyniowy mogą utrzymywać się jeszcze kilkanaście sekund po wydechu.
Jak przeprowadzić manewr Valsalvy?
Osoba badana znajduje się w pozycji siedzącej. Nos zostaje zaciśnięty za pomocą specjalnego klipsa. Zadaniem osoby badanej jest wykonanie przedłużonego i trwającego 15 sekund wydechu pod stałym ciśnieniem (>40 mm Hg). Test składa się z trzech prób przedzielonych co najmniej 3-minutowymi przerwami. W trakcie każdej z prób należy odnotować:
- Najwyższy HR podczas próby.
- Najniższy HR po próbie (w obrębie maksymalnie 60 sekund po jej zakończeniu).
W próbie Valsalvy ocenia się stosunek najwyższego HR podczas próby do najniższego HR po jej zakończeniu. Jest to tak zwany współczynnik Valsalvy i odpowiada on różnicy między stanem odbarczenia baroreceptorów, a stanem silnego pobudzenia baroreceptorów.
Prawidłowa wartość współczynnika Valsalvy wynosi ≥ 1,21, przy czym zakres graniczny wynosi od 1,11 do 1,20. Natomiast wartości ≤ 1,10 uznaje się za nieprawidłowe.
Przeciwwskazania
Próba Valsalvy wiąże się z pewnym obciążeniem badanego. Nie należy jej zatem wykonywać u pacjentów z:
- ostrym zawałem serca;
- tętniakiem rozwarstwiającym aorty;
- zaburzeniami krążenia mózgowego;
- predyspozycją do niskiego powrotu żylnego;
- współistniejącymi żylakami przełyku;
- niestabilną dławicą piersiową bolesną.
Bardzo rzadko obserwuje się powikłania w postaci zakrzepów, krwawień czy też zatrzymania akcji serca. Podczas wykonywania testu pacjent może skarżyć się jednak na zawroty głowy.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Paleczny B., Próba (manewr) Valsalvy, Katedra i Zakład Fizjologii UMed we Wrocławiu.
- Krauze T., Guzik P., Wysocki H., Zastosowanie próby Valsalvy w ocenie układu krążenia, Folia Cardiologica, 2/2006.
