Manewr Valsalvy (Próba valsalvy)

Manewr Valsalvy to próba nasilonego wydechu przy zamkniętej głośni. Powoduje to wzrost ciśnienia w klatce piersiowej, co prowadzi do wzrostu tętna i ciśnienia krwi. Zjawisko to zdarza się podczas wysiłku siłowego jak np. dźwiganie lub przesuwanie ciężkich przedmiotów. Gdy ciśnienie skurczowe osiąga wysokie wartości, niesie to ryzyko pękania naczyń i np. udaru krwotocznego.

Manewr Valsalvy – charakterystyka

Próba Valsalvy polega na wykonaniu nasilonego wydechu przy zamkniętej głośni przez około 15 sekund. Wykorzystuje się ją powszechnie do oceny sprawności regulacji autonomicznej w układzie sercowo-naczyniowym.

Manewr ten prowadzi początkowo do krótkotrwałego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Następnie reakcje kompensacyjne przywracają prawidłowe ciśnienie krwi i są pośredniczone głównie przez odruch z baroreceptorów tętniczych. Na tej podstawie manewr Valsalvy uznaje się za jedną z metod oceny wrażliwości (czułości) baroreceptorów tętniczych.

Manewr Valsalvy może też zachodzić przy próbie wydmuchiwania powietrza przez nos z jednoczesnym zatkaniem go, co wykonują nurkowie w celu wyrównania różnicy ciśnień między wodą, a uchem środkowym.

Opisywaną próbę po raz pierwszy wykonał włoski anatom Antonio Valsalva w celu otwarcia i udrożnienia trąbki Eustachiusza u chorych z zablokowanym odpływem z ucha środkowego, np. z powodu zapalenia. To właśnie od jego nazwiska pochodzi nazwa próby.

Zobacz również: Próba ortostatyczna.

Reakcje hemodynamiczne podczas próby Valsalvy

Zmiany hemodynamiczne i odpowiedź ze strony autonomicznego układu nerwowego w czasie manewru dzieli się na 4 fazy.

Faza I

Wzrost ciśnienia w klatce piersiowej podczas nasilonego wydechu powoduje ucisk na serce, duże naczynia krwionośne i tkankę płucną. W związku z wcześniej wykonanym głębokim wdechem naczynia krążenia płucnego są lepiej wypełnione krwią. Dlatego na początku zgromadzona w płucach krew jest przemieszczana do lewej jamy serca, co powoduje chwilowy wzrost rzutu lewej komory i ciśnienia tętniczego (zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego).

Od początku fazy I zaczyna wzrastać całkowity opór naczyniowy.

Faza II

Utrzymywanie się zwiększonego ciśnienia w klatce piersiowej utrudnia powrót żylny krwi do prawej i lewej komory. Dochodzi do zmniejszenia objętości późnorozkurczowej, co z kolei powoduje spadek objętości wyrzutowej, rzutu serca, ciśnienia tętniczego skurczowego i średniego, a także ciśnienia tętna. W tym czasie dochodzi do dalszego przyspieszenia pracy serca wiążącego się z odbarczeniem baroreceptorów i narastającą stymulacją współczulną.

Odruchowy skurcz naczyń, mimo zmniejszenia CO, normalizuje ciśnienie tętnicze na poziomie wyższym niż przed próbą.

Faza III

Okres wydechu doprowadzający do obniżenia ciśnienia w klatce piersiowej przyczynia się do nagłego spadku oporu naczyniowego, co powoduje dynamiczne zmniejszenie ciśnienia tętniczego, obciążenia następczego i stopniową normalizację podatności tętniczej. Sprawia to, że jeszcze w tej fazie praca serca ulega dalszemu przyspieszeniu. Najpierw wtórnie do odbarczenia baroreceptorów, a później jako następstwo uruchomienia odruchu Bainbridge’a, gdy prawy przedsionek zaczyna być rozciągany przez powracającą krew zgromadzoną w naczyniach żylnych w czasie manewru Valsalvy.

W ciągu kilku skurczów gwałtownie zwiększony powrót żylny sprawia, zgodnie z prawem Franka-Starlinga, że zwiększają się objętość wyrzutowa i rzut serca oraz wartości ciśnienia tętniczego.

Faza IV

Czwarta faza występuje tuż po zakończeniu natężonego wydechu. Zwiększenie ciśnienia tętniczego powoduje chwilowe, względne „nadciśnienie”, które pobudza baroreceptory i prowadzi do odruchowego spowolnienia pracy serca. W tej fazie dochodzi ostatecznie do
normalizacji ciśnienia tętniczego, ciśnienia tętna czy objętości wyrzutowej. Podwyższone wartości rzutu serca i zmniejszony opór naczyniowy mogą utrzymywać się jeszcze kilkanaście sekund po wydechu.

Jak przeprowadzić manewr Valsalvy?

Osoba badana znajduje się w pozycji siedzącej. Nos zostaje zaciśnięty za pomocą specjalnego klipsa. Zadaniem osoby badanej jest wykonanie przedłużonego i trwającego 15 sekund wydechu pod stałym ciśnieniem (>40 mm Hg). Test składa się z trzech prób przedzielonych co najmniej 3-minutowymi przerwami. W trakcie każdej z prób należy odnotować:

1. Najwyższy HR podczas próby.
2. Najniższy HR po próbie (w obrębie maksymalnie 60 sekund po jej zakończeniu).

W próbie Valsalvy ocenia się stosunek najwyższego HR podczas próby do najniższego HR po jej zakończeniu. Jest to tak zwany współczynnik Valsalvy i odpowiada on różnicy między stanem odbarczenia baroreceptorów, a stanem silnego pobudzenia baroreceptorów.

Prawidłowa wartość współczynnika Valsalvy wynosi ≥ 1,21, przy czym zakres graniczny wynosi od 1,11 do 1,20. Natomiast wartości ≤ 1,10 uznaje się za nieprawidłowe.

Przeciwwskazania

Próba Valsalvy wiąże się z pewnym obciążeniem badanego. Nie należy jej zatem wykonywać u pacjentów z:

• ostrym zawałem serca;
• tętniakiem rozwarstwiającym aorty;
• zaburzeniami krążenia mózgowego;
• predyspozycją do niskiego powrotu żylnego;
• współistniejącymi żylakami przełyku;
• niestabilną dławicą piersiową bolesną.

Bardzo rzadko obserwuje się powikłania w postaci zakrzepów, krwawień czy też zatrzymania akcji serca. Podczas wykonywania testu pacjent może skarżyć się jednak na zawroty głowy.

Bibliografia

1. Paleczny B., Próba (manewr) Valsalvy, Katedra i Zakład Fizjologii UMed we Wrocławiu.
2. Krauze T., Guzik P., Wysocki H., Zastosowanie próby Valsalvy w ocenie układu krążenia, Folia Cardiologica, 2/2006.

	Spirulina w proszku od bioalgi Spirulina jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych. Jej skład to wysokiej jakości białko pochodzenia roślinnego, witaminy, minerały (również pierwiastki śladowe), fitoskładniki (m.in. fikocyjanina, chlorofil, karotenoidy), kwasy tłuszczowe ... Zobacz więcej...
	Spirulina + Chlorella - naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu ... Zobacz więcej...