Paraliż senny (paraliż przysenny) to zaburzenie snu pojawiające się w trakcie zasypiania, bądź w momencie przechodzenia ze snu w stan czuwania. Odnosi się do nagłego porażenia mięśni przy jednoczesnym zachowaniu świadomości. To charakterystyczne porażenie mięśni zwie się katapleksją. Mimo dużej częstotliwości występowania tego problemu, wciąż nie został on w pełni zbadany. Uważa się, że na paraliż senny cierpi nawet do 50% populacji, która jednocześnie nie zmaga się z żadnymi zaburzeniami układu nerwowego.
Paraliż senny – przyczyny
W warunkach fizjologicznych podczas snu pozostajemy nieruchomi, aby ciało nie reagowało na sny czy koszmary. Oczywiście może zdarzyć się, że poruszymy ręką lub pojawi się nieznaczna mimika twarzy. Mimo tego reszta ciała jest nieruchoma. Kiedy się budzimy, stan ten przemija niezauważony. Może się jednak zdarzyć, że odzyskamy świadomość wcześniej, jeszcze zanim ciało odzyska pełnię aktywności. Wiąże się to z fazą REM, charakteryzującą się nie tylko występowaniem snów, ale i spadkiem napięcia mięśni. W efekcie, podczas snu REM obserwuje się zwiotczenie ciała (ogólna atonia). Wyjątek stanowią jedynie mięśnie oddechowe, niezbędne do życia. Każdy człowiek może wybudzić się jeszcze podczas trwania fazy REM i doświadczyć paraliżu sennego. Wyróżnia się jednak kilka czynników ryzyka, które częściej niż u innych doprowadzają do tej sytuacji. Są to głównie:
- nadciśnienie tętnicze;
- praca w trybie zmianowym;
- nieregularny tryb życia, zwłaszcza z małą aktywnością fizyczną;
- przyjmowanie leków nasennych;
- częste zmiany strefy czasowej, np. wskutek zawodowych podróży samolotem;
- bezdech senny.
Występowanie paraliżu sennego zależy od wielu czynników. Niektórzy pacjenci wskazują, że doświadczyli go tylko raz w życiu, inni zaś muszą zmagać się z nim niemal każdej nocy.
Paraliż senny – objawy
Paraliż senny może objawiać się na kilka sposobów, jednak czynnikiem łączącym jest zawsze brak możliwości poruszenia ciała oraz wydania głosu. Mogą towarzyszyć temu nietypowe odczucia, np. halucynacje o zróżnicowanym nasileniu. Do najczęściej występujących halucynacji podczas paraliżu sennego zaliczamy:
- odczuwanie obecności lub widzenie zarysu postaci;
- odczucie spadania;
- atak, dotyk lub przyduszanie przez pewną postać.
Właśnie ze względu na tak nietypowe objawy paraliż senny przez wieki utożsamiany był z opętaniem. Dziś już wiadomo, że nie ma z tym wiele wspólnego. Poza brakiem zdolności poruszania się i halucynacjami, w przebiegu paraliżu sennego mogą pojawić się także:
- dzwonienie w uszach;
- poczucie lęku;
- wrażenie przygniecenia nóg lub klatki piersiowej;
- uczucie duszności i trudności w normalnym oddychaniu;
- przyspieszone bicie serca.
Paraliż senny trwa zazwyczaj od kilku sekund do kilku minut, po czym samoistnie ustępuje. Nie jest to zjawisko groźne dla życia, może mieć jednak poważne skutki emocjonalne. Zwłaszcza w wieku dziecięcym i młodzieńczym, gdy pacjenci boją się zasnąć ze względu na ryzyko wystąpienia paraliżu sennego. Może to prowadzić do chronicznej bezsenności.
Jak leczyć paraliż senny?
Paraliż senny nie jest uznawany za chorobę, lecz Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu (ICSD) zalicza go do tzw. parasomni (inaczej nieprawidłowych zjawisk podczas spania). Głównie z tego względu większości przypadków paraliżu sennego nie leczy się. Jedynym sposobem jest odpowiednia edukacja i wiedza, że nie dzieje się nic złego. Czas trwania epizodu można skrócić poprzez próby poruszania kończynami dolnymi. Wówczas do mózgu dotrze informacja, że ciało wraca do aktywności, a więc się wybudziło. Zwykle sprawia to, że paraliż senny po prostu znika.
Przeprowadzono liczne badania mające znaleźć skuteczne rozwiązanie na zapobieganie epizodom paraliżu sennego. Specjaliści uznali, że bardzo dobrą metodą jest terapia medytacyjno-relaksacyjna. Z kolei podczas wystąpienia napadu także najlepszą opcją jest maksymalne rozluźnienie ciała i przeczekanie.
Zobacz również: Metody relaksacyjne.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hess K., Religijne i magiczne strategie opanowania paraliżu przysennego: badanie treści internetowych, Ex Nihilo, 2/2014.
- Ganesh B., Sai V., Shivasshanker M., Sirisha V., Baburao R., Sreekanth N., Sleep paralysis, International Journal of research in pharmacy and chemistry, 2/2012.
- Ramos D., Magalhaes J., Santos P., Vale J., Santos M., Recurrent sleep paralysis – fear of sleeping, Rev Paul Pediatr. 38/2020.
