Sen odgrywa istotną rolę w naszym życiu, nie tylko pozwalając odpocząć naszemu ciału, ale również naszej psychice. Jednym z naturalnych zjawisk zachodzących w jego trakcie jest tzw. paraliż nocny, który sporadycznie dotyka nawet 50% naszego społeczeństwa. Choć z punktu widzenia naszego stanu zdrowia nie jest on niczym niepokojącym, przez wielu traktowany jest jako stresujące i nieprzyjemne przeżycie. Co to jest paraliż senny, jakie są jego przyczyny i jak sobie z nim radzić?
Czym jest paraliż nocny?
Paraliż nocny, inaczej określany jako paraliż przysenny lub paraliż senny, to naturalne zjawisko, dzięki któremu w fazie snu REM (kiedy intensywnie śnimy) nie ruszamy się, wykonując czynności, które pojawiają się w naszych snach. W normalnych warunkach mija on w momencie przebudzenia i nawet nie zdajemy sobie z niego sprawy, jednak czasem zdarza się, że mózg wybudza się szybciej niż ciało. Wtedy zaczyna odbierać on sygnały z zewnątrz, jednak nie jest w stanie wprawić poszczególnych części naszego ciała w ruch. Zjawisko to trwa zaledwie kilkanaście do kilkudziesięciu sekund, w trakcie których nie możemy się poruszyć, a nasz oddech jest przyspieszony i spłycony. Najczęściej do takiego świadomego paraliżu nocnego dochodzi podczas zasypiania lub podczas gwałtownego wybudzania się.
Paraliż senny objawia się w charakterystyczny sposób:
- silnym uczuciem przerażenia i niepokoju, często na granicy paniki;
- katapleksją, czyli porażeniem mięśni, całkowitą lub częściową;
- tachykardią;
- omamami słuchowymi, a często również dotykowymi oraz wzrokowymi, np. dudnieniem w uszach, uczuciem przygniatania kończyn czy klatki piersiowej.
By w pełni zrozumieć paraliż przysenny, należy wiedzieć, jakie są poszczególne fazy snu. W trakcie snu trwającego co najmniej kilka godzin (zalecane minimum dzienne to około 4-5 godzin) wyróżnia się następujące etapy:
- czuwanie – z nieregularnymi okresami przyspieszeń ruchów gałek ocznych i mruganiem, gdzie dominuje tzw. rytm alfa;
- sen NREM (non-rapid eye movement) – czyli sen wolnofalowy, z obniżeniem napięcia mięśniowego i wolnymi ruchami gałek ocznych;
- sen REM (rapid eye movement) – zbliżony do stanu czuwania, dla którego charakterystyczne jest pojawienie się marzeń sennych.
Zobacz także: Paraliż senny – czym jest i jakie są jego przyczyny.
Przyczyny paraliżu sennego
Jeżeli chodzi o paraliż senny, przyczyny występowania tego zjawiska nie zostały do końca poznane. Podejrzewa się jednak, że u jego podłoża leży zaburzenie w wydzielaniu krążących w mózgu neurotransmiterów, takich jak GABA i glicyna, które prowadzi do zahamowania neuronów w rdzeniu kręgowym, odpowiadających za utrzymywanie odpowiedniego napięcia mięśniowego.
Wiadomo ponadto, że wśród czynników zwiększających ryzyko pojawienia się paraliżu nocnego są:
- napięcie emocjonalne lub silny, długotrwały stres,
- nieregularne pory zasypiania,
- późne kładzenie się spać,
- stosowanie środków odurzających lub innych substancji psychoaktywnych, w tym alkoholu.
Co więcej, prawdopodobnie paraliż przysenny może być uwarunkowany genetycznie i mieć charakter dziedziczny. Warto zatem zweryfikować, czy nasi rodzice lub dziadkowie również doświadczali takiego stanu.
Paraliż nocny – leczenie
Paraliż nocny w większości przypadków nie jest traktowany jako jednostka chorobowa, dlatego nie podlega jednoznacznemu i obligatoryjnemu leczeniu farmakologicznemu. Zdarza się jednak, że jest on objawem innych schorzeń, jak np. zaburzenia psychiczne czy zaburzenia snu takie jak narkolepsja, wtedy diagnostyka pozwala na ustalenie i wyeliminowanie przyczyny źródłowej. By potwierdzić, że to, czego doświadczyliśmy, to właśnie paraliż senny, konieczne jest przeprowadzenie dokładnego badania elektroencefalograficznego, czyli EEG. Pozwala to również na diagnostykę różnicową z takimi schorzeniami jak bezdech senny czy padaczka. Po potwierdzeniu, że zjawisko, którego doświadczyliśmy to paraliż senny, należy zgłosić się do neurologa lub poradni leczenia zaburzeń snu w celu dalszej diagnostyki i terapii.
Gdy doświadczymy paraliżu nocnego, warto w miarę możliwości wykonywać szybkie, płytkie oddechy i dążyć do poruszenia chociaż jedną częścią naszego ciała. W większości przypadków nawet tak niewielki ruch, jak ruch pojedynczym palcem, uniesienie brwi czy uśmiech, są wystarczające, by paraliż przysenny ustąpił. Największą rolę w ograniczeniu częstotliwości pojawiania się paraliżu sennego odgrywa jednak odpowiednia profilaktyka, skupiająca się przede wszystkim na złych nawykach żywieniowych, zmęczeniu fizycznym, pracy zmianowej oraz właściwej higienie snu. Obejmuje ona nie tylko regularny tryb życia, w tym stałe pory kładzenia się spać oraz wstawania, ale także rezygnację z używek czy jedzenia obfitych posiłków bezpośrednio przed snem. Istotną rolę w minimalizowaniu ryzyka występowania paraliżu sennego odgrywają także codzienne, ułatwiające wieczorne wyciszenie rytuały oraz odpowiednie przygotowanie miejsca snu. Mowa tu oczywiście o odpowiedniej jakości materacu, zapewniającym wygodny, komfortowy odpoczynek, a także oświetleniu i wietrzeniu sypialni.
Zobacz także: Materac premium.
Paraliż senny – jak wywołać?
Choć dla większości osób paraliż senny to doświadczenie stresujące i raczej odbierane negatywnie, istnieją osoby, które dążą do jego odczuwania. Wierzą bowiem, że jego świadome wywoływanie pozwala na lepszą kontrolę snu i własnego umysłu. Jak to zrobić? Należy poczekać na moment wyjątkowo dużej senności (to warunek konieczny!) ułożyć się wygodnie na łóżku i w maksymalnie możliwym stopniu zrelaksować, nie wykonując żadnych, nawet najmniejszych ruchów. W tym stanie należy czekać na pojawienie się pierwszych omamów związanych z naturalnym procesem zasypiania. Są to najczęściej proste obrazy lub krótkie historyjki. Wraz z nimi często doświadczamy drgawek całego ciała i wrażeń słuchowych. Świadomie pozostając w tym stanie, na pograniczu jawy i snu możliwe jest przejście właśnie w stan paraliżu sennego. Wiele osób, które wielokrotnie świadomie wywołały paraliż nocny, twierdzi, że z każdą próbą jest on odbierany coraz przyjemniej.
Artykuł sponsorowany
