Patogeneza to zgodnie z definicją wywód chorobowy, czyli dział patologii badający sposób oddziaływania czynników chorobotwórczych na tworzenie się różnych chorób oraz szerzenie czynników chorobotwórczych. Analizuje również reakcję organizmu na obecność i działania takich czynników. Wyróżnia się wiele dziedzin patologii w zależności od działu medycyny, przykładem jest choćby histopatologia czy patologia społeczna. Dzięki poznaniu patogenezy poszczególnych chorób lekarze mogą ustalić optymalny i skuteczny plan ich profilaktyki, a nie rzadko również leczenia.
Co to jest patologia?
Aby zrozumieć, czym jest patogeneza, wcześniej należy poznać patologię, czyli dziedzinę medycyny, z której się ona wywodzi. Patologia jest nauką o przyczynach chorób, mechanizmach ich powstawania i przebiegu, w objawach oraz skutkach. Lekarz patolog zajmuje się więc wyjaśnianiem przyczyn wystąpienia choroby udanego pacjenta lub wyjaśnianiem przyczyn jego zgonu, jeśli choroba została wykryta już po jego śmierci. Bada wszelkie zaburzenia układów ludzkiego ciała. Aby zostać lekarzem patologiem, należy ukończyć 6-letnie studia medyczne, a następnie odbyć specjalizację dodatkową z patologii, trwającą 5 lat.
Co to jest patogeneza?
Patogeneza jest działem patologii, ponieważ bada sposób działania czynników chorobotwórczych na powstawanie chorób oraz analizuje odpowiedź organizmu na ich obecność i działanie. Mówiąc w skrócie, zajmuje się więc badaniem rozwoju danej choroby. W odróżnieniu od etiologii nie zajmuje się jednak określeniem czynnika, który rzeczywiście wywołał chorobę, lecz zajmuje się mechanizmami, za pomocą których dany czynnik ją wywołuje. Patogeneza odpowiada na pytanie: „jak”. Zgodnie z jej podstawowymi założeniami, rozwój chorób może być zależny od trzech kluczowych grup czynników:
- zależnych od wirusa;
- środowiskowych;
- zależnych od gospodarza.
Specjaliści zajmujący się patogenezą zadają więc sobie pytanie: „w jaki sposób wybrany czynnik ryzyka lub czynnik chorobotwórczy zmienia fizjologiczną reakcję organizmu i tym samym wywołuje powstanie zdiagnozowanego schorzenia.”
Patogeneza – znaczenie
Znajomość patogenezy chorób ma ogromne, praktyczne znaczenie w ich leczeniu. Pomaga hamować rozwój choroby poprzez wpływ na odpowiednie mechanizmy patogenetyczne. Przyczynia się również do znalezienia skutecznych metod ich profilaktyki. W ostatnich latach obserwuje się istotny rozwój patogenezy, ponieważ wzrasta również częstotliwość występowania wielu chorób przewlekłych. Lekarze dążą więc nie tyle do zwalczania ich objawów, ile chcą działać przyczynowo. Pozwala to na trwałe wyeliminowanie chorób oraz zapobieganie ich ponownemu wystąpieniu.
Patogeneza – przykład
Patogenezę można przedstawić na przykładzie trądziku zwyczajnego. Wiadomo, że do tworzenia się zmian trądzikowych dochodzi wskutek:
- nadprodukcji łoju, łojotoku;
- zaburzeń rogowacenia ujść jednostek włosowo-łojowych;
- rozwijającego się stanu zapalnego;
- kolonizacji gruczołów łojowych przez Propionibacterium acnes.
Wskazanie na pierwszeństwo procesów zapalnych lub immunologicznych przed zaburzeniami rogowacenia w procesie powstawania zaskórników zmieniło wcześniej rozpowszechnioną mechanistyczną koncepcję patogenezy:
- nadmierne rogowacenie + łojotok -> proliferacja bakterii -> uszkodzenie mieszka -> stan zapalny.
Komórki układu odpornościowego (limfocyty T CD4+ i makrofagi) pojawiają się w obrębie jednostki włosowo-łojowej, zanim wystąpią uchwytne zaburzenia rogowacenia, a cytokiny o działaniu prozapalnym (IL-1 i IL-6) mają zdolność stymulacji proliferacji keratynocytów i tworzenia się zaskórnika. Dzięki temu możliwe jest skuteczniejsze leczenie problemu.
Podobnie patogeneza pomaga w przypadku wielu chorób cywilizacyjnych, tak istotnych w XXI wieku. Częstotliwość zachorowania na cukrzycę, otyłość czy miażdżycę znacznie wzrasta i to u coraz młodszych grup wiekowych. Jeszcze do niedawna twierdzono, że choroby te wynikają ze współczesnego stylu życia, zwłaszcza z nieodpowiedniej diety, stresu i braku aktywności fizycznej. Jest to oczywiście prawda, są to poważne czynniki ryzyka. Patogeneza udowodniła jednak, że wpływ na wystąpienie tych chorób mogą mieć również czynniki genetyczne. Dzięki temu istnieje nadzieja na stworzenie leków oddziałujących na ekspresję genów i tym samym zahamowanie lub zmniejszenie częstotliwości tych chorób w przyszłości.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Stachura J., Domagała W., Patologia znaczy słowo o chorobie, Tom I, Wydawnictwo Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2003.
- Wielka Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
- Wąsowski M., Walicka M., Marcinowska-Suchowierska E., Otyłość – definicja, epidemiologia, patogeneza, Postępy Nauk Medycznych, 4/2013.
- Domagała W., Stachury i Domagały Patologia, znaczy słowo o chorobie, Kraków 2019.
