ADHD

ADHD (ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) to zaburzenia nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jest jednym z najczęściej występujących chorób wieku dziecięcego i może trwać przez okres dojrzewania i dorosłości. Objawy to m.in. trudności z utrzymaniem skupienia się czy trudności w kontrolowaniu zachowań oraz nadpobudliwość (nadreaktywność).

Podtypy ADHD

Wyróżnia się 3 główne typy ADHD:

1. Głównie nieuważny – osoba jest mało zorganizowana i trudno jej zakończyć dyskusję. Odbiorca uważa, że ciężko zwrócić jej uwagę na szczegóły i niełatwo prowadzi się z nią rozmowę. Dzieci z tego podtypu mają problemy ze współpracą z innymi dziećmi. Mogą siedzieć cicho, ale nie zwracają uwagi na to co robią. W związku z tym dziecko może być niezdiagnozowane, a ponadto pomijane. Rodzice i nauczyciele mogą nie zauważyć ADHD.
2. Głównie nadpobudliwość, impulsywność – osoba nie może usiedzieć na miejscu i dużo mówi. Mniejsze dziecko może stale skakać, biegać czy wspinać się. Są niespokojni i impulsywni, przerywają innym, chwytają wszystko co wpadnie im w ręce oraz mówią w nieodpowiednim czasie. Mają trudności w oczekiwaniu na swoją kolej. Osoby z tego rodzaju ADHD są głównie narażone na obrażenia, wypadki itp.
3. Połączenie obu typów – większość dzieci ma właśnie ten podtyp ADHD.

ADHD – przyczyny

Naukowcy nie są pewni, co powoduje ADHD. Sugerują, że geny mogą odgrywać znaczącą rolę. Podobnie jak w wielu innych chorobach, ADHD prawdopodobnie wynika z kombinacji pewnych czynników. Oprócz genetyki do ADHD mogą przyczynić się również czynniki środowiskowe.

Wśród najprawdopodobniejszych przyczyn można znaleźć:

• geny – wyniki z kilku międzynarodowych badań bliźniąt wykazały, że ADHD często występuje rodzinnie. Naukowcy poszukują spośród kilku genów tego, który może sprawić, że ludzie są bardziej narażeni na rozwój choroby. Poznanie tych genów może pomóc w zapobiegnięciu chorobie oraz zaburzeniom rozwoju. Może również prowadzić do lepszych metod leczenia. U dzieci z ADHD, które posiadają dany gen stwierdza się cieńszą tkankę mózgową w obszarze mózgu, który odpowiada za uwagę. Różnica ta (w grubości) nie występuje na stałe. Wraz z wiekiem mózg rozwija normalną grubość tkanki, a objawy ulegają poprawieniu;
• czynniki środowiskowe – badania sugerują potencjalny związek pomiędzy paleniem papierosów i piciem alkoholu w czasie trwania ciąży, a występowaniem ADHD u dzieci. Ponadto u dzieci narażonych na wysokie poziomy ołowiu stwierdza się większe ryzyko zachorowań;
• uszkodzenia mózgu – dzieci, które doznały uszkodzenia mózgu mogą wykazywać zachowania podobne do tych z ADHD. Jednak tylko niewielki procent dzieci z ADHD cierpi z na niego z powodu pourazowego uszkodzenia mózgu;
• dodatki do żywności – wykazano, że istnieje związek między spożyciem pewnych dodatków do żywności takich jak sztuczne barwniki lub środki konserwujące, a wzrostem aktywności. Prowadzone są kolejne badania, aby potwierdzić wyniki i dowiedzieć się więcej o tym, jak dodatki do żywności mogą wpływać na nadpobudliwość.

ADHD jest jedną z najczęstszych chorób w dzieciństwie, która trwa następnie w okresie dojrzewania i w okresie dorosłym. Średni wiek zachorowania wynosi 7 lat. Badania wykazują, że liczba dzieci z rozpoznanym ADHD stale wzrasta, jednak nie wiadomo dlaczego.

ADHD – objawy

Nieuwaga, nadpobudliwość i impulsywność to kluczowe objawy tego schorzenia. To normalne, że wszystkie dzieci są nieuważne, nadpobudliwe lub impulsywne, ale jest to chwilowe. Dla dzieci z ADHD te zachowania są bardziej nasilone i występują znacznie częściej. Aby zdiagnozować zaburzenia, dziecko musi mieć objawy (trwające dłuższy czas) większe niż inne dzieci w tym samym wieku.

Dzieci, które mają objawy nieuwagi mogą:

• łatwo ulec rozproszeniu uwagi, zapominać, bardzo tęsknić, często przełączać się z jednej czynności na drugą;
• mieć trudności w skupieniu się na jednej rzeczy;
• po kilku minutach ulec znudzeniu (np. rozwiązując zadanie) chyba, że robią coś przyjemnego;
• mieć trudności w skupieniu uwagi na organizowaniu, przeprowadzaniu i zakończeniu zadania lub czegoś nowego;
• mieć kłopoty w wykonywaniu zadań domowych. Często porzucają kredki, zabawki i zadania;
• sprawiać wrażenie, że nie słuchają;
• mieć trudności z przetwarzaniem informacji;
• walczyć ze sobą, aby wykonać polecenie zgodnie z instrukcjami.

Z kolei dzieci, które mają objawy nadpobudliwości mogą:

• kręcić się i wiercić siedząc w jednym miejscu;
• dyskutować non stop;
• brać wszystko, co jest w jego zasięgu wzroku i ręki;
• nie usiedzieć w spokoju podczas kolacji czy w szkole;
• być stale w ciągłym ruchu;
• mieć trudności w robieniu zadań po cichu.

Natomiast dzieci, które mają objawy impulsywności mogą:

• być bardzo niecierpliwe;
• wymawiać niestosowne komentarze, pokazywać (uwidaczniać) swoje emocje bez ograniczeń oraz działać bez względu na konsekwencje;
• mieć trudności w oczekiwaniu na swoją kolej (w grze, w kolejce w sklepie);
• często przerywać podczas rozmowy.

Diagnostyka

Dzieci dojrzewają w różnym tempie i mają różne osobowości, temperamenty, jak również poziom energii. Większość dzieci rozprasza się, działa impulsywnie, a aby się skoncentrować muszą „walczyć’ same ze sobą. Czasami, te normalne czynniki mogą być mylone z ADHD.

Objawy ADHD zwykle pojawiają się we wczesnym okresie życia, często już w wieku 3-6 lat, a ponieważ osoby różnią się między sobą, zaburzenia mogą być trudne do zdiagnozowania. Rodzice mogą zauważyć, że ich dziecko traci zainteresowanie szybciej niż ma to miejsce w przypadku jego rówieśników. Często nauczyciele mogą dostrzec pierwsze objawy, gdy dziecko ma problemy z następującymi zasadami lub często sprawia trudności w sali zabaw czy na placu zabaw.

Żaden pojedynczy test nie zdiagnozuje ADHD. Zamiast tego, licencjonowany pracownik służby zdrowia musi zebrać informacje na temat dziecka, jego zachowania oraz środowiska w jakim przebywa. Rodzina może chcieć najpierw porozmawiać z pediatrą dziecka. Niektórzy pediatrzy mogą zdiagnozować dziecko, lecz nierzadko odsyłają je do lekarza rodzinnego zajmującego się zaburzeniami psychicznymi (z doświadczeniem z takimi zaburzeniami jak ADHD).

Na wstępie trzeba odróżnić całkiem naturalne zachowania od objawów ADHD. Na przykład pewne sytuacje, zdarzenia lub warunki zdrowotne mogą spowodować tymczasowe zachowania u dziecka, które wyglądają jak objawy zaburzenia.

Specjalista będzie dążył do ustalenia czy zachowania:

• są nadmierne i długotrwałe, a szkoła, rodzina, rówieśnicy mają wpływ na te aspekty życia;
• zdarzają się częściej u właśnie tego dziecka w porównaniu z rówieśnikami;
• są spowodowane ciągłym problemem czy odpowiedzią na tymczasową sytuację;
• występują w kilku sytuacjach czy tylko w jednym miejscu np. na placu zabaw, w klasie czy w domu.

Specjalista zwraca szczególną uwagę na zachowanie dziecka w różnych sytuacjach. Niektóre z nich są bardzo rozbudowane, a niektóre mniej. Większość dzieci z ADHD jest w stanie lepiej kontrolować swoje zachowanie w sytuacjach, gdy mamy do dziecka indywidualne podejście (dystans), a dziecko może skupić się na przyjemnych zadaniach. Dziecko może być również oceniane w sytuacjach społecznych (jak sobie radzi) oraz czy ma trudności w uczeniu się, a także jakie są jego zdolności intelektualne.

Schorzenia współistniejące

Po zebraniu tych wszystkich informacji dziecko może być dobrze zdiagnozowane na obecność ADHD. Dodatkowo niektóre dzieci z ADHD mogą również mieć inne choroby czy stany takie jak:

• „niepełnosprawność” – dziecko w wieku przedszkolnym z problemami w uczeniu się może mieć trudności ze zrozumieniem, niektórych dźwięków lub słów, albo mieć problem z wypowiadaniem się. Ponadto w wieku szkolnym może zmagać się z problemami z czytaniem, ortografią czy z pisaniem i matematyką;
• zaburzenia opozycyjno-buntownicze – dziecko w tym stanie (uparte i buntownicze) często dyskutuje z dorosłymi i nie chce przestrzegać zasad;
• zaburzenia zachowania – obejmuje zachowania, w których dziecko może kłamać, kraść, bić czy zastraszać innych. Jest w stanie zniszczyć nie swoją własność, włamać się do domu, korzystać z broni (jeśli ma dostęp). Te dzieci lub nastolatki są bardziej skłonne do korzystania z używek. Dzieci z zaburzeniami zachowania są częstymi bywalcami w komisariacie policji;
• lęk, depresja – leczenie ADHD może pomóc zmniejszyć niepokój lub pewne formy depresji;
• zaburzenia dwubiegunowe – niektóre dzieci z ADHD mogą mieć również skrajne wahania nastroju. Od manii do depresji, w krótkich okresach czasu;
• zespół Tourette’a – bardzo niewiele dzieci ma zaburzenia mózgu, ale wśród tych dzieci dużo ma zaburzenia ADHD. Niektóre osoby z zespołem Tourette’a ma nerwowe tiki i powtarzalne gestykulacje, mrugają oczami, zmieniają mimikę twarzy. Zachowania te mogą być sterowane za pomocą lęków.

ADHD może współistnieć z zaburzeniami snu, moczeniem nocnym, nadużywaniem substancji lub z innymi zaburzeniami i chorobami.

Diagnozowanie ADHD u dorosłych

Tak samo jak dzieci, tak i dorośli z podejrzeniem ADHD powinni być zdiagnozowani przez licencjonowanego lekarza zdrowia psychicznego. U dorosłych trzeba poszerzyć zakres objawów, które sprawdzamy, gdyż są one bardziej zróżnicowane i prawdopodobnie nie tak jednoznaczne jak to było u dzieci. Aby zdiagnozować prawidłowo dorosłego z ADHD trzeba wziąć pod uwagę, że objawy musiały zacząć się w dzieciństwie i przetrwać przez okres dojrzewania aż po dorosłość.

Pracownicy służby zdrowia korzystają z niektórych skal oceny, aby ustalić czy dorosły spełnia kryteria diagnostyczne ADHD. Trzeba także rozpatrzeć sytuacje szkolne, relacje z ludźmi, a ponadto przeprowadzić rozmowy z małżonkiem lub partnerem, rodzicami, szefem, bliskimi przyjaciółmi i innymi współpracownikami. Osoba będzie musiała również przejść badania lekarskie i różne testy psychologiczne.

ADHD – leczenie

Obecnie nie ma leków, które eliminują ADHD. Kontrolują one jedynie objawy. Mogą pomóc dziecku w skupieniu i pozwolić w miarę normalnie funkcjonować w środowisku. Korzystne wydaje się być połączenie farmakoterapii i psychoterapii.

Farmakoterapia

Najczęstszym typem leków stosowanych w leczeniu ADHD są leki stymulujące. Choć może wydawać się to dziwne, mogą one faktycznie mieć uspokajający wpływ na dzieci z ADHD. Wiele rodzajów leków pobudzających jest aktualnie dostępnych na rynku. Dla większości dzieci leczenie pozwala zmniejszyć nadpobudliwość, impulsywność oraz poprawić ich zdolność do skupienia się, pracy i nauki. Leki mogą także poprawić koordynację.

Jak w przypadku wszystkich leków, również one mogą wywoływać działania niepożądane. Najczęściej zgłaszane obejmują zmniejszenie apetytu, problemy ze snem, lęk czy drażliwość. Niektóre dzieci również zgłaszają łagodne bóle brzucha czy bóle głowy. Większość działań niepożądanych jest niewielka i ustępuje w czasie lub gdy poziom dawki obniża się.

Psychoterapia

Terapia behawioralna ma na celu pomoc dziecku zmienić swoje zachowanie. Może to obejmować pomoc praktyczną, taką jak pomoc organizacji i zakończeniu zadań szkolnych lub pracy. Terapia behawioralna uczy dziecko jak powinno samo monitorować i kierować swoim zachowaniem.

Uczenie się dawania sobie pochwały lub nagrody za dobre zachowania tj. kontrolowanie gniewu lub myślenie przed podjęciem działań jest kolejnym celem terapii behawioralnej. Rodzice i nauczyciele mogą dawać pozytywne lub negatywne opinie. Ważne są jasne zasady, listy i inne, które mogą pomóc dziecku kontrolować jego zachowanie.

Terapeuci mogą uczyć dzieci umiejętności społecznych takich jak czekanie na swoją kolej czy proszenie o pomoce lub radzenie sobie w sytuacjach, kiedy ktoś im dokucza. Nauka czytania mimiki twarzy i tonu głosu pozwala właściwie reagować. Ważne, aby trenować umiejętności społeczne regularnie.

Relacje z rodzicami

Dzieci z ADHD potrzebują wskazówek oraz większego zrozumienia od swoich rodziców i nauczycieli, a także rówieśników. Trening umiejętności rodzicielskich pomaga rodzicom nauczyć się korzystania z systemu nagród i konsekwencji, aby zmienić zachowanie dziecka. Rodzice uczą się dawać natychmiastowe i pozytywne opinie na zachowania, które chcą, aby zachęciły dziecko do prawidłowego postępowania, czy też zniechęciły od złego postępowania.

W momencie, gdy dziecko ma problemy z realizacją zadań rodzice mogą pomóc mu podzielić te duże zadania na mniejsze, łatwiejsze do wykonania, w mniejszych krokach. Istotne jest, aby rodzice nauczyli się radzić sobie ze swoim stresem i frustracją, aby nie przenosili złych emocji na dziecko.

	Spirulina 100% naturalna Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej...
	Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Gaidamowicz R., Deksnyte A., Palinauskaite K., ADHD – plaga XXI wieku?, Psychiatria Polska, 2/2018.
2. Skibska J., Dziecko z nadpobudliwością psychoruchową i deficytem uwagi – najważniejsze problemy oraz sposoby postępowania, Edukacja małego dziecka, tom 4, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka, 2015.