Nerw kulszowy (łac. nervus ischiadicus) jest końcową gałęzią splotu krzyżowego i jednocześnie najdłuższym oraz najgrubszym nerwem nie tylko tego splotu, ale i całego ciała. Należy do grupy nerwów mieszanych, ponieważ odpowiada zarówno za unerwienie czuciowe, jak i ruchowe. Nerw ten jest tworzony przez gałęzie L5, S1, S2, a niekiedy również przez L4 oraz S3.
Nerw kulszowy – anatomia
Górna część nerwu kulszowego jest spłaszczona i stanowi taśmę szerokości od 10 do 15 mm i grubości około 5 mm. Nerw ten jest bardzo odporny na rozciąganie – potrafi wytrzymać ciężar nawet 91,5 kg.
Powstaje w miednicy mniejszej w przestrzeni ograniczonej od od przodu tylnym brzegiem mięśnia zasłaniacza wewnętrznego, kolcem kulszowym i więzadłem krzyżowo-kulszowym. Od tyłu zaś ogranicza go brzeg dolny mięśnia gruszkowatego. Nerw kulszowy opuszcza miednicę mniejszą przez otwór kulszowy, a niekiedy przez dolny brzeg mięśnia gruszkowatego. Następnie kieruje się niemal pionowo ku dołowi w kierunku dołu podkolanowego.
W przebiegu nerwu można wyróżnić 2 odcinki:
- pośladkowy;
- udowy.
W odcinku pośladkowym nerw kulszowy leży do tyłu od stawu biodrowego i szyjki kości udowej. Znajduje się tu mniej więcej w połowie odległości między krętarzem większym a guzem kulszowym. To właśnie w to miejsce kieruje się igłę podczas znieczulania tego nerwu.
Z kolei w odcinku udowym nerw kulszowy przebiega w tkance łącznej na tylnej powierzchni mięśnia przywodziciela wielkiego, przykryty przez mięśnie zginacze uda. Można stwierdzić, że w tym odcinku przebiega samotnie, gdyż zwykle towarzyszy mu tylko drobna tętniczka.
Nerw kulszowy dzieli się na dwie gałęzie końcowe – piszczelową i strzałkową, przy czym podział ten może się odbywać na różnej wysokości.
Gałąź piszczelowa oddaje własne gałęzie:
- mięśniowe – do połowy bliższej mięśnia półścięgnistego, do mięśnia półbłoniastego i części mięśnia przywodziciela wielkiego oraz do połowy dalszej mięśnia półścięgnistego i głowy długiej mięśnia dwugłowego uda;
- stawową – do tylko-przyśrodkowej części stawu kolanowego.
Gałąź strzałkowa również oddaje gałęzie:
- mięśniową – do głowy krótkiej mięśnia dwugłowego uda;
- stawową – do części tylko-bocznej stawu kolanowego.
Należy wiedzieć, że od początku odcinka nerwu kulszowego odchodzą gałęzie do stawu biodrowego, które mogą również się oddzielać bezpośrednio od splotu krzyżowego lub nerwu pośladkowego dolnego.
Unaczynienie
Do nerwu kulszowego dochodzi 5 tętnic. Głównym źródłem jego ukrwienia jest gałąź tętnicy pośladkowej dolnej, która ciągnie się niekiedy aż do dołu podkolanowego. Pozostałe 4 tętniczki są słabsze, odchodzą od tętnicy przyśrodkowej okalającej udo i od 3 tętnic przeszywających.
Nerw kulszowy – funkcje
Nerw kulszowy zaopatruje mięśnie tylnej części uda (zginacze) oraz ruchowo i czuciowo całe podudzie wraz ze stopą. Wyjątkiem jest skóra przednio-przyśrodkowej powierzchni goleni i przyśrodkowego brzegu stopy, gdyż za jej unerwienie odpowiada nerw udowo-goleniowy.
Uszkodzenia nerwu kulszowego
Do częstych uszkodzeń nerwu kulszowego dochodzi podczas:
- pociągania nerwu z większą siłą, np. podczas wypadków, co skutkuje często przerwaniem jego korzeni;
- żylakowatych zmian gałęzi biegnących wzdłuż pnia nerwu, które mogą uciskać na nerw i powodować jego nerwoból.
W złamaniach trzonu kości udowej rzadko dochodzi do uszkodzenia nerwu kulszowego, ponieważ od kości oddziela go gruby podkład mięśnia przywodziciela wielkiego. Z kolei w dole podkolanowym osłania go tkanka tłuszczowa.
Jedną z częstszych przyczyn upośledzenia funkcji nerwu kulszowego jest jego porażenie. Prowadzi ono do ciężkich następstw: chodzenie staje się utrudnione, dochodzi do zaburzenia zginania stawu kolanowego oraz rotacji zewnętrznej stawu biodrowego. Dodatkowo całkowicie zniesione zostają wszystkie ruchy stopy. W efekcie, podczas chodzenia, pacjent wyrzuca do przodu wyprostowaną w kolanie nogę, przy czym opuszczona stopa chwieje się w stawach skokowych i suwa na podłożu.
Rwa kulszowa
Rwa kulszowa jest najczęstszym zespołem objawów uszkodzenia tego nerwu. Powstaje w wyniku podrażnienia jego włókien, gdy jest on rozciągnięty przy zgięciu uda i wyprostowanej kończynie w kolanie. Przyczyną jest zwykle uciśnięcie korzeni nerwowych w wyniku zmian zwyrodnieniowych kręgów lub przepukliny krążka międzykręgowego.
Charakterystycznym objawem jest ból promieniujący od pośladka do uda lub podudzia. Występują również zaburzenia czucia po zewnętrznej stronie podudzia i w obrębie stopy. Dodatkowo pojawiają się objawy uszkodzenia ruchowego takie jak osłabienie siły mięśniowej i zniesienie odruchów głębokich. Objawia się to porażeniem mięśni podudzia i stopy, co z kolei powoduje tzw. chód koguci.
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
- Kwolek A., Fizjoterapia w neurologii i neurochirurgii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
