Hipokamp (łac. hippocampus) jest strukturą ośrodkowego układu nerwowego, należącą do układu limbicznego (układu brzeżnego). Jednocześnie należy do kresomózgowia parzystego, a dokładniej do płaszcza. Hipokamp utworzony jest z takich struktur jak (tzw. formacja hipokampu lub formacja hipokampalna): podpora (łac. subiculum), hipokamp właściwy (łac. hippocampus proper) oraz zakręt zębaty (łac. gyrus dentatus).
Kresomózgowie
Kresomózgowie jest częścią mózgowia, która obejmuje półkule oraz ich spoidła. Dzieli się je na kresomózgowie parzyste i nieparzyste.
Parzyste, czyli boczne, zwane jest także półkulami. W jego skład wchodzą:
- płaszcz – kora mózgu, wyspa, hipokamp, węchomózgowie;
- jądra kresomózgowia;
- istota biała półkuli;
- komora boczna.
Z kolei kresomózgowie nieparzyste, czyli środkowe, obejmuje:
- ciało modzelowate;
- spoidło przednie;
- przegrodę przezroczystą;
- sklepienie.
Hipokamp – położenie
U człowieka niemal cały hipokamp znajduje się w obrębie płata skroniowego, gdzie osiąga znaczny stopień rozwoju. Część grzbietowa i przednia hipokampa położone głównie na powierzchni ciała modzelowatego (spoidła wielkiego mózgu) i ku przodowi od niego tworzą u człowieka, w przeciwieństwie do większości ssaków, jedynie struktury szczątkowe.
Hipokamp – budowa
Hipokamp (zwany również rogiem Ammona) stanowi część płaszcza, która przez bruzdę hipokampa została wpuklona do rogu dolnego komory bocznej. W efekcie tworzy tam wyniosłość porównywaną do rogu obfitości.
Część przednia hipokampa nosi nazwę stopy, natomiast do części tylnej dochodzi zakończenie odnogi sklepienia, zwane strzępkiem hipokampa. Powierzchnia dokomorowa stopy pokryta jest wiązką włókien nerwowych tworzących warstwę zewnętrzną hipokampa, zwaną korytem.
Wraz z zakrętem zębatym tworzy formację hipokampalną. Stanowi ona starą filogenetycznie część kory, która posiada prymitywną budowę trójwarstwową. Główną jego składową są komórki piramidowe. Ich aksony tworzą drogę eferentną biegnącą w sklepieniu do ciał suteczkowatych podwzgórza, skąd istnieje dalsze połączenie do innych struktur ośrodkowego układu nerwowego. Impulsacja aferentna natomiast dochodzi do hipokampa z płata gruszkowatego szlakiem skroniowo-ammonowym oraz z zakrętu obręczy drogą przegrodowo-hipokampalną.
Hipokamp – funkcje
Jedną z podstawowych funkcji hipokampa jest tworzenie pamięci. To właśnie tutaj powstaje pamięć krótkotrwała, czyli zapamiętywanie tego, co jest odbierane w danej chwili przez zmysły. Jest to pamięć robocza, najbardziej nietrwała i najczęściej ulega zaburzeniom w różnych chorobach lub pod wpływem innych silnych bodźców. W powstawaniu pamięci krótkotrwałej podstawową rolę odgrywają impulsy elektryczne i neuroprzekaźniki, głównie acetylocholina. Ten rodzaj pamięci umożliwia uczenie się i przyswajanie nowych informacji i prowadzi do powstania pamięci długotrwałej.
Pamięć długotrwała powstaje z przetworzenia świeżej pamięci w hipokampie i jest zmagazynowana w różnych ośrodkach korowych płata czołowego i skroniowego. Ten rodzaj pamięci jest bardziej odporny na zaburzenia niż pamięć krótkotrwała.
Można zatem podsumować, że hipokamp jest fabryką pamięci i centralnym miejscem w całym procesie organizacji zapamiętywania powiązanym ze wszystkimi ośrodkami, więc największe upośledzenie pamięci powstaje na skutek uszkodzenia tej ważnej struktury.
Uczenie się i pamięć to najbardziej poznana funkcja hipokampa. Przeprowadzono jednak badania które wykazały, że struktura ta odpowiada również za:
- orientację przestrzenną;
- zachowanie danego osobnika;
- rozwój uzależnień;
- przetwarzanie skojarzeń.
W dalszym ciągu bada się powiązanie hipokampa z rozwojem niektórych chorób neurologicznych jak np. choroba Alzheimera. Bardzo negatywnie wpływają na niego również choroby takie jak padaczka, depresja czy schizofrenia.
Drażnienie hipokampa
Drażnienie tej struktury u ludzi w czasie zabiegów neurochirurgicznych powodowało zatrzymanie oddechu i utratę świadomości, a więc brak reakcji na bodźce zewnętrzne i utratę kontaktu z otoczeniem.
Uszkodzenie hipokampa
Uszkodzenie hipokampa może nastąpić np. w wyniku silnego stresu czy zespołu pourazowego. Wówczas typowym objawem jest właśnie czasowa utrata pamięci krótkotrwałej. U niektórych osób zauważa się ponadto problemy ze spójnym planowaniem przyszłości (przyszłych wydarzeń, czynności).
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Gołąb B., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
- Konturek S., Fizjologia człowieka, Tom IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
- Domżał T., Pamięć w neurologii: zaburzenia, diagnostyka i leczenie, Forum Medycyny Rodzinnej, 4/2013.
