Tyłozgryz to jedna z najczęściej spotykanych wad zgryzu. Rozwija się już na etapie wczesnego dzieciństwa, a jej podłożem są zaburzenia w rozwoju kości oraz szkodliwe nawyki. Bardzo ważne jest wczesne podjęcie leczenia, ponieważ zaniedbanie tego prowadzi do rozwoju licznych konsekwencji. Wadę można wyleczyć w każdym wieku, jednak najlepsze efekty widać u dzieci.
Z czego wynika tyłozgryz?
Tyłozgryz rozwija się przeważnie w momencie wyrzynania zębów stałych. Szczególnie narażone są te dzieci, które wcześnie utraciły uzębienie mleczne, najczęściej dolne jedynki. Dodatkowymi czynnikami ryzyka są:
- zbyt długie ssanie smoczka, ssanie palca;
- oddychanie przez usta;
- niewłaściwa pozycja niemowlaka podczas karmienia;
- niewystarczająca podaż witaminy D w okresie wzrostu;
- wady kręgosłupa w odcinku szyjnym, np. hiperlordoza szyjna;
- ekstrakcja zębów i niewłaściwe leczenie stomatologiczne.
Tyłozgryz bardzo często występuje rodzinnie, stąd przesłanki, że można go dziedziczyć.
Objawy tyłozgryzu
Prawidłowy zgryz charakteryzuje się tym, że górna szczęka nachodzi na dolną na wysokość około 2-3 mm, zaś zęby górne i dolne stykają się ze sobą. Analogicznie, wadą zgryzu jaką jest tyłozgryz będzie cechować cofnięcie dolnego łuku zębowego w stosunku do górnego przy jednoczesnym braku kontaktu zębów siecznych. Jeśli wada jest całkowita, można zauważyć znaczną deformację twarzy, w tym wysunięcie wargi dolnej oraz uwydatnienie bruzdy wargowo-bródkowej. Z kolei przy wadzie częściowej zauważyć można przechylenie dolnych siekaczy i wysunięcie części podnosowej. Dzięki temu w rysach twarzy zauważa się nieprawidłowe ułożenie dolnej wargi.
Wyróżniamy także tyłozgryz rzekomy, który diagnozuje się w momencie, gdy dochodzi do cofnięcia się tylko dolnych zębów przednich i wyraźnego wysunięcia przedniej wargi. Innymi słowy jest to zwiększony doprzedni wzrost kości szczęk względem kości mózgoczaszki.
Czym jest tyłożuchwie?
W skład tyłozgryzu wlicza się również wadę tyłożuchwia. Może być ona czynnościowa – obejmuje wówczas cofnięcie żuchwy bez zmian w jej budowie, a także morfologiczna – zahamowanie doprzedniego wzrostu żuchwy. W drugim przypadku objawy mogą sugerować tyłożuchwie czynnościowe, jednak test czynnościowy jest ujemny.
Konsekwencje tyłozgryzu
Tyłozgryz powoduje nie tylko nieestetyczny, nierównomierny wygląd twarzy. Może powodować bowiem także:
- bóle głowy, także te o podłożu migrenowym;
- nierównomierne ścieranie zębów, bruksizm;
- nieprawidłowe rozdrabnianie pokarmów i przez to połykanie źle pogryzionych kęsów;
- utrudnione czyszczenie zębów, a więc gromadzenie się płytki nazębnej, rozwój kamienia nazębnego i próchnicy, nieświeży oddech;
- przeciążenia i dolegliwości bólowe w okolicy stawów skroniowo-żuchwowych.
Dzieje się tak, ponieważ zmiana ustawienia szczęki i żuchwy powoduje liczne zmiany w pozostałych strukturach głowy i szyi, a nawet tych bardziej odległych. Dochodzi do licznych napięć mięśniowo-powięziowych, a niekiedy ucisku ważnych struktur żylnych i nerwowych.
Jak leczyć tyłozgryz?
Leczenie tyłozgryzu w dużej mierze zależy od jego przyczyny i konkretnego obrazu klinicznego. Podstawową metodą jest leczenie ortodontyczne, czyli stosowanie odpowiednio dobranego aparatu na zęby stałego lub zdejmowanego. Jego celem jest rozbudowa dolnego łuku zębowego i wyrównanie szczęki górnej w stosunku do dolnej. Noszenie aparatu może trwać nawet 2 lata, a w niektórych przypadkach konieczna bywa nawet ekstrakcja wybranych zębów.
Operacja ma zastosowanie bardzo rzadko. Najczęściej w przypadkach, gdy występuje niedorozwój całej żuchwy. Wówczas należy całkowicie zrekonstruować żuchwę i nadać jej prawidłowe ustawienie. Taki zabieg można wykonać na NFZ, jednak czas oczekiwania jest wtedy bardzo długi.
Ćwiczenia na tyłozgryz
Ćwiczenia na tyłozgryz często stanowią uzupełnienie leczenia podstawowego. Można je stosować także przed rozpoczęciem leczenia aparatem ortodontycznym. Największą skutecznością odznaczają się tak zwane ćwiczenia Rogersa. Aby je wykonać należy stanąć w pozycji zasadniczej wyprostowanej (na baczność), odchylić ręce i głowę do tyłu, a następnie kilkanaście razy wysunąć żuchwę do przodu. Optymalnie zaleca się wykonywać ćwiczenia 2-3 razy dziennie w seriach od 4 do 20 powtórzeń.
Alternatywą tego ćwiczenia jest wysuwanie żuchwy w tej sposób, aby dolnymi zębami przejechać po górnej wardze. Tą czynność również powtarzamy kilkukrotnie. Indywidualnie dobrane ćwiczenia na tyłozgryz wraz z terapią manualną zapewni fizjoterapeuta stomatologiczny.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jankowska-Wika A., Ortodontyczne potrzeby lecznicze studentów stomatologii na podstawie badań o metodologii obiektywnej i subiektywnej, Poznań 2014.
- Golusik K., Sarul M., Rzeszut Ł., Sieja A., Matthews-Brzozowska B., Zaburzenia zgryzowo-zębowe populacji średniowiecznej i współczesnej Dolnego Śląska, Dental and Medical Problems, 3/2005.
