Triada Virchowa to zespół trzech czynników prowadzących do zakrzepicy żylnej. Autorem był Rudolf Virchow (1821-1902), patolog i antropolog pochodzący z Niemiec. W roku 2006 (październik) minęło 150 lat od ogłoszenia przez niego teorii dotyczącej czynników wywołujących zakrzepicę żylną tzw. triada Virchowa.
Zakrzepica żylna
Zakrzepicę żylną zwie się także żylną chorobą zakrzepowo-zatorową lub dokładniej – zakrzepicą żył głębokich. Zwykle schorzenie lokalizuje się w obrębie kończyn dolnych. Zakrzepica żylna o innym umiejscowieniu, np. w obrębie kończyn górnych, jamy brzusznej czy zatok żylnych mózgu określana jest jako zakrzepica o nietypowej lokalizacji.
Zgodnie z inną definicją, zakrzepica żył głębokich oznacza powstanie zakrzepu w układzie żył głębokich, przede wszystkim kończyn dolnych, pod powięzią głęboką. Określenie to dodatkowo obejmuje zakrzepicę w żyłach biodrowych i przeszywających.
Zobacz również: Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka.
Choroba polega na formowaniu się we wnętrzu naczynia żylnego skrzepliny, która uniemożliwia bądź utrudnia prawidłowy przepływ krwi. W efekcie, zaleganie zakrzepów w naczyniach powoduje z czasem degenerację ich ściany, a także destrukcję zastawek naczyniowych.
W skład pojęcia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej wchodzi zakrzepica żył głębokich oraz zatorowość płucna, która występuje najczęściej jako jej następstwo.
Czynniki ryzyka
Wśród głównych czynników ryzyka predysponujących do choroby znajdują się:
- wiek powyżej 40 roku życia;
- przebyty: udar mózgu, zawał serca, posocznica;
- urazy – szczególnie wielonarządowe;
- nowotwory złośliwe, a także chemioterapia lub radioterapia z powodu nowotworu;
- niedowład kończyn dolnych;
- ciąża i połóg – zazwyczaj w I lub III trymestrze lub tuż po porodzie;
- duże zabiegi operacyjne, szczególnie w obrębie jamy brzusznej, miednicy czy kończyn dolnych;
- długotrwałe unieruchomienie;
- niedowład kończyn dolnych;
- choroby zapalne jelit;
- niewydolność serca;
- otyłość – najczęściej związana z brakiem aktywności fizycznej.
Choroba występuje stosunkowo często i mimo wprowadzenia różnych leków częstość jej występowania utrzymuje się na podobnym poziomie w ciągu ostatnich lat. Wykrywalność choroby określa się jako zbyt późną, co wiąże się z poważnymi komplikacjami i powikłaniami u pacjentów. Śmiertelność z powodu zatorowości płucnej spowodowanej zakrzepicą żył głębokich wynosi około 15-25%. W przypadku prawidłowego i odpowiednio prowadzonego leczenia odsetek ten zmniejsza się do około 2-8%.
Triada Virchowa
Rudolf Virchow opisał 3 podstawowe czynniki odpowiedzialne za powstawanie zakrzepicy żylnej. Są to zmiany w:
- przepływie krwi – zmiany hemodynamiczne (zwolnienie przepływu spowodowanego uciskiem żył lub unieruchomieniem kończyny);
- składzie krwi – hiperkoagulacja (przewaga czynników, które zwiększają krzepnięcie krwi);
- śródbłonku naczyniowym (wywołane przez różnego rodzaju urazy lub uszkodzenia naczyń).
W skrócie można podsumować, że triada Virchowa obejmuje uszkodzenie ścian naczyń, zwolnienie przepływu krwi oraz zmiany jej składu.
Do uszkodzenia ściany naczynia może dojść w wyniku urazu, zabiegu chirurgicznego, nacieku nowotworowego lub niedotlenienia komórek.
W dystalnych częściach kończyn dolnych przepływ krwi jest wolniejszy i dlatego właśnie tam dochodzi najczęściej do powstania zakrzepu. Turbulentny przepływ krwi w okolicy uszkodzenia naczynia powoduje osadzanie się i zlepianie płytek krwi. Z kolei przewaga czynników inicjujących wykrzepianie nad inhibitorami krzepnięcia powoduje uruchomienie kaskady krzepnięcia i w następstwie powiększanie się zakrzepu. Składa się on głównie z fibryny, płytek krwi i krwinek czerwonych. W efekcie zmniejsza światło naczynia lub nawet całkowicie je zamyka, uniemożliwiając przepływ krwi i powodując objawy niewydolności żylnej.
Do powstania zakrzepicy zazwyczaj wystarcza wystąpienie dwóch czynników z trzech wymienionych przez Virchowa.
Polecane produkty:
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... | |
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Balcerkiewicz M., Czynniki ryzyka i rozpoznanie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, Farmacja Współczesna, 8/2015.
- Gutknecht P., Łuszczyńska-Nitka G., Siebiert J., Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa w praktyce lekarza rodzinnego, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2007.