Mleczan to jonowa forma kwasu mlekowego i końcowy produkt glikolizy beztlenowej, jest więc rezultatem oddychania beztlenowego. Jego ilość w organizmie może również wzrosnąć w stanach patologicznych, dlatego w niektórych przypadkach dokonuje się pomiaru stężenia mleczanów we krwi.
Mleczan w organizmie człowieka
Mleczany są syntezowane w największych ilościach przez mięśnie poprzecznie prążkowane szkieletowe, w mniejszych zaś także przez jelita oraz erytrocyty. Ich metabolizm oraz usuwanie z organizmu ma miejsce w wątrobie i nerkach, dlatego różnego rodzaju dysfunkcje tych narządów zmniejsza stopień utylizacji omawianej grupy związków. W przypadku niektórych chorób zauważa się zwiększenie stężenia mleczanów w płucach, leukocytach oraz narządach krążenia trzewnego.
Mleczan a zakwasy
Gdy dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi przez tkanki i niedotlenienia komórek, pirogroniany nie mogą być metabolizowane w mitochondriach. Są więc przekształcane do mleczanów, których ilość we krwi znacznie wzrasta. Mleczany produkowane są przez różne tkanki, jednak w największej ilości przez mięśnie szkieletowe. Przy wzmożonym wysiłku fizycznym, gdy organizm nie otrzymuje odpowiedniej ilości tlenu, następuje glikoliza beztlenowa, której efektem jest nagromadzenie się mleczanów i kwasu mlekowego w mięśniach. To z kolei skutkuje charakterystycznymi dolegliwościami bólowymi, potocznie zwanymi zakwasami.
Jak wygląda cały ten proces bardziej szczegółowo? Otóż wskutek glikolizy zachodzącej w cytoplazmie komórek mięśniowych powstaje kwas pirogronowy. W przebiegu tej reakcji powstają 2 mole ATP. W warunkach tlenowych pirogronian przechodzi następnie do mitochondrium, gdzie fosforylacja oksydacyjna i cykl Krebsa umożliwiają wytworzenie kolejnych 36 moli ATP. Jest to więc proces bardzo wydajny pod względem energetycznym. Jeżeli jednak komórki nie mogą mieć zapewnionej właściwej podaży tlenu ich jedynym źródłem energii pozostaje proces glikolizy beztlenowej. Gromadzący się kwas pirogronowy przy obecności dehydrogenazy mleczanowej ulega przekształceniu do kwasu mlekowego, który przy fizjologicznym pH krwi dysocjuje do zasady anionowej (mleczanu) i protonu (H+). Powstający mleczan powoduje omawiane dolegliwości.
Zobacz również: Wysiłek długotrwały.
Znaczenie mleczanów w medycynie
Jak wspomniano we wstępie, w niektórych stanach patologicznych następuje wzrost stężenia mleczanów we krwi. U zdrowych osób stężenie tego związku 1 godzinę po posiłku wzrasta o około połowę, po czym w ciągu kolejnych 2 godzin powraca do stanu wyjściowego. Zjawisko to nie przebiega prawidłowo przy:
- cukrzycy – szczególnie niewyrównanej;
- kwasicy mleczanowej;
- zawale serca;
- ciężkiej zastoinowej niewydolności krążenia;
- obrzęku płuc;
- znacznej utracie krwi.
Wzrost stężenia mleczanów następuje także przy przyjęciu sporych dawek niektórych leków, np. paracetamolu lub epinefryny oraz po spożyciu dużej ilości etanolu. Badania poziomu mleczanu w kierunku defektów metabolicznych wykonywane są na ogół u dzieci, rzadziej u dorosłych z objawami mięśniowym związanymi z ćwiczeniami fizycznymi.
Ocena poziomu mleczanów w ustroju ma duże znaczenie także w celach diagnostycznych i prognostycznych. Szczególnie na oddziale kardiologii i kardiochirurgii. Na przestrzeni lat wykazano, że mleczany są dobrym czynnikiem prognostycznym u pacjentów we wstrząsie, w tym również septycznym.
Polecane produkty:
Roller do masażu
Piankowy, wysokiej jakości roller do masażu wykorzystywany jest do rozluźniania mięśniowo-powięziowego. Idealnie nadaje się dla osób aktywnych fizycznie. Może posłużyć zarówno przed treningiem w ramach rozgrzewki zwiększając elastyczność więzadeł ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Wadełek J., Podwyższone stężenie kwasu mlekowego w krwi pacjentów w ostrych stanach krytycznych, Anestezjologia i Ratownictwo, 11/2017.
- Kalwas M., Winnicka A., Degórski A., Przydatność badania stężenia mleczanów we krwi obwodowej i płynach z jam ciała małych zwierząt, Życie Weterynaryjne, 1/2011.
- Gołba K., Prognostyczne znaczenie mleczanów w okresie okołooperacyjnym u pacjentów poddanych pomostowaniu naczyń wieńcowych z użyciem krążenia pozaustrojowego, Katowice 2018.
Jedna odpowiedź
No dobrze, a co z mleczanami przy niewydolności nerek ostrej/przewlekłej? Dlaczego podaje się np. Ringera z mleczanami?