Zespoły otępienne to szerokie grono schorzeń dotyczących mózgowia, zwykle o charakterze przewlekłym i postępującym. Ich wspólną cechą kliniczną jest zaburzenie czynności wyższych ośrodków korowych, a więc pogorszenie pamięci, koncentracji, rozumienia, liczenia czy zdolności do oceny sytuacji. Otępienie może pojawić się w przebiegu wielu chorób, choć najczęściej dotyczy osób starszych.
Otępienie – co to jest?
Otępienie definiuje się w różny sposób, najczęściej jednak jako postępujące upośledzenie zdolności intelektualnych mających kluczowy wpływ na zdolność człowieka do działania, w tym pracy, a także do odpowiednich zachowań społecznych. To poważne zaburzenie organiczne, uwarunkowane dysfunkcją mózgu, czego przyczyną mogą być choroby, uszkodzenia bądź urazy. Wyróżniamy otępienie pierwotne, spowodowane bezpośrednimi uszkodzeniami mózgu, oraz wtórne, wywołane chorobą zajmującą także inne narządy, nie tylko sam mózg.
Zespoły otępienne – postacie
W medycynie wyróżniamy następujące postacie zespołów otępiennych:
- łagodne zaburzenia poznawcze (MCI) – ograniczenie domen poznawczych, jednak pacjent wciąż pozostaje samodzielny w życiu codziennym. U części osób nie stwierdza się progresji zaburzeń;
- typu Alzheimera – najczęściej diagnozowana postać, będąca typowym otępieniem korowym. W jej przebiegu dominują zaburzenia pamięci i orientacji, a początek przypada zwykle po 65. roku życia;
- naczyniopochodne – wynikające najczęściej z przewlekłej leukoencefalopatii naczyniowej lub niedokrwiennych udarów mózgu;
- w przebiegu choroby Parkinsona – zaburzenia poznawcze przy tej chorobie są bardzo częste, ich zaawansowanie zależy jednak od stadium Parkinsona;
- czołowo-skroniowe – dominują w nich zaburzenia w zachowaniu i mowie, przy czym problemy z pamięcią mogą przez długi czas wcale się nie pojawiać.
Otępienie zazwyczaj wiąże się z chorobami neurodegeneracyjnymi, których główną cechą są ograniczenia poznawcze i behawioralne.
Zespoły otępienne – objawy
Należy pamiętać, że do niewielkiego stopnia delikatne spowolnienie zdolności mózgu jest zjawiskiem fizjologicznym i wynika z naturalnego procesu starzenia się organizmu. Mówimy wówczas o obniżeniu sprawności sensorycznej mającej swój początek w okolicach 50. roku życia. Zmniejsza się ostrość widzenia kolorów, postrzeganie głębi czy automatyka ruchów sakkadowych. Także wrażliwość słuchowa na najwyższe tony spada. W zakresie inteligencji obserwuje się obniżenie tempa pracy umysłowej i osłabienie zdolności zapamiętywania nowych informacji. Nie należy mylić tego z otępieniem.
Obraz kliniczny zespołów otępiennych jest dość charakterystyczny. Do typowych objawów należy zaliczyć obecność zaburzeń poznawczych i zaburzeń zachowania, które powodują:
- niezdolność do pracy zawodowej lub do wykonywania zwykłych codziennych aktywności;
- spadek funkcjonowania w porównaniu z poprzednim poziomem możliwości wykonywania zadań.
Dochodzi do znacznego pogorszenia pamięci. To z kolei prowadzi do częstego zadawania takich samych pytań w krótkim odstępie czasu lub zapominania o ważnych wydarzeniach. Pacjenci gorzej radzą sobie z własnymi finansami, nie są w stanie racjonalnie podejmować ważnych decyzji. Gubią rzeczy osobiste lub mylą znaną dotychczas trasę, np. wracając ze sklepu. Zaburzenia funkcji wzrokowo-poznawczych prowadzą do trudności z rozpoznawaniem twarzy znajomych osób. Poważnym problemem utrudniającym życie codzienne jest również trudność w doborze słów, używanie słów nieadekwatnych do kontekstu bądź wykonywanie licznych błędów w piśmie i mowie.
Zauważyć można zmiany w zachowaniu. Pacjenci stają się wycofani, pojawiają się wahania nastroju, spadek motywacji, apatia, utrata energii czy empatii. Mogą występować zachowania obsesyjne lub kompulsywne, nieakceptowalne społecznie.
Zespoły otępienne – leczenie
Nie ma metod leczenia umożliwiających całkowite cofnięcie się zmian otępiennych. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie problemu i wdrożenie farmakoterapii umożliwiającej zatrzymanie postępu choroby na aktualnym poziomie, jeśli jest to możliwe. W niektórych chorobach niestety nie ma takiej opcji, choćby w przebiegu choroby Alzheimera. Istotnym elementem wspomagającym zachowanie kompetencji umysłowych jest terapia neuropsychologiczna i neurolopedyczna. Do powszechnie lubianych i skutecznych metod zaliczamy między innymi muzykoterapię, aromaterapię, fototerapię, stymulację sensoryczną oraz tradycyjną kinezyterapię. Dobór metod i sposób prowadzenia terapii zawsze musi uwzględniać aktualny stan kliniczny pacjenta.
Polecane produkty:
|
Omega 3
Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Sobów T., Zasady postępowania terapeutycznego w zespołach otępiennych, Polski Przegląd Neurologiczny, 2/2007.
- Drobnik J., Susło R., Kurpas D., Muszyńska A., Mastalerz-Migas A., Pirogowicz I., Analiza występowania otępienia oraz chrób powodujących zespoły otępienne w populacji Dolnego Śląska, Family Medicine & primary Care Review, 2/2009.
- Biechowska D., Orłowska E., Neuropsychologiczna charakterystyka wybranych zespołów otępiennych, Polski Przegląd Neurologiczny, 2/2012.
- Felbecker A., Limmroth V., Tettenborn B., Choroby otępienne, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2020.
