Przeszczep allogeniczny to rodzaj transplantacji, w której dawcą jest osoba spokrewniona lub niespokrewniona z pacjentem. Dawca może genetycznie różnić się od biorcy, nie musi mieć nawet tej samej grupy krwi. Jednak koniecznie musi wykazywać zgodność w zakresie układu HLA. Liczne próby transplantacji allogenicznych wykonywane do połowy lat 60. niestety kończyły się niepowodzeniem. Pierwsze udane alloprzeszczepy opisano w latach 1965-1969.
Co to jest transplantacja?
Transplantacja jest metodą leczenia, umożliwiającą ratowanie zdrowia i życia ludzi. Polega na zastąpieniu niewydolnych narządów lub ich części, zdrowymi. Zgodnie z jedną z popularnych definicji, jest to wykonanie operacyjnego przemieszczenia tkanki lub całego narządu (przeszczepu) w przypadku określonych stanów chorobowych z jednego miejsca w drugie u tego samego człowieka lub od jednego człowieka (dawcy) do drugiego (biorcy). Ma na celu uzupełnienie ubytku lub przywrócenie czynności narządu. Wyróżniamy przeszczepy allogeniczne oraz przeszczepy autogeniczne.
Przeszczep allogeniczny – co to?
W przypadku przeszczepów allogenicznych dawca może, choć nie musi być spokrewniony z biorcą. Dawcą może być:
- brat lub siostra, jeśli otrzymali te same geny HLA, co pacjent. Jednak szanse na zgodność tkankową w tym przypadku wynoszą zaledwie 25%;
- bliźniak jednojajowy – idealny dawca;
- dawca haploidentyczny – zgodny z biorcą jedynie w połowie. Jest brany pod uwagę w sytuacjach, w których nie pojawił się dawca zgodny w 100%;
- zgodny dawca niespokrewniony – wykazujący 100% zgodności.
W skrajnych przypadkach do wykonania przeszczepu allogenicznego wykorzystuje się tkanki dawcy niespokrewnionego z pacjentem i niezgodnego w układzie HLA. Następuje to wyłącznie w skrajnych, szczególnych sytuacjach, gdy pacjent wymaga pilnej transplantacji szpiku kostnego, a żaden inny dawca się nie pojawił. Dawca musi mieć wówczas z pacjentem zgodność w zakresie 9/10 lub 8/10 cech tkankowych. Choć zabieg obarczony jest sporym ryzykiem, często to jedyna szansa na przeżycie dla chorej osoby.
Czym jest więc układ HLA, mający tak ogromne znaczenie w przeszczepach allogenicznych? Mianem tym określa się cząsteczki układu zgodności tkankowej u ludzi, zlokalizowane na wszystkich komórkach organizmu człowieka. Ich zadaniem jest rozpoznawanie własnych i obcych komórek. Jeśli zgodność tkankowa jest niska, organizm biorcy rozpozna przeszczep jako obcy i z dużym prawdopodobieństwem go odrzuci. Jeśli natomiast zgodność tkankowa jest wysoka, organizm biorcy uzna przeszczep jako własne tkanki i szybko go przyjmie, zwiększając rokowania pacjenta.
Przebieg przeszczepu allogenicznego
Na samym początku lekarz kwalifikuje pacjenta do przeszczepu i powiadamia o tym stosowny zespół transplantacyjny. Pacjent wpisany jest na krajową listę osób oczekujących na przeszczepienie. Opracowano międzynarodowe standardy opisujące sytuacje, w których transplantacja jest wskazana, a także listę jednostek chorobowych, przy których podjęcie takiego działania nie znajduje medycznego uzasadnienia i nie przynosi pacjentom korzyści. Jeśli pacjent został zakwalifikowany, dąży się do uzyskania remisji choroby, jeśli tylko jest to możliwe.
Po znalezieniu dawcy zgodnego w układzie HLA przeprowadza się dodatkowy proces potwierdzania zgodności dawcy i biorcy. Procedura kwalifikacji ostatecznej odbywa się około 3-4 tygodnie przed przeszczepieniem. Ocenia się aktywność choroby, a także ogólny stan zdrowia pacjenta. Jeśli pacjent jest odpowiednio przygotowany, może przystąpić do przeszczepu allogenicznego.
Przeszczep allogeniczny w onkologii
Ogromne zainteresowanie w ostatnich latach wzbudzają nowe formy leczenia alloprzeszczepem, wykorzystujące komórkowe mechanizmy przeciwnowotworowe, określane jako reakcja przeszczep przeciw nowotworowi. Są to:
- miniprzeszczepy – przeszczep po podaniu biorcy osłabionego kondycjonowania (zredukowane dawki cytostatyków lub RTG) i bardzo silnego leczenia immunosupresyjnego (fludarabina, 2 CDA). Limfocyty cytotoksyczne dawcy usuwają ewentualną resztkową chorobę nowotworową;
- leczenie limfocytami dawcy – podanie biorcy kontrolowanych ilości limfocytów dawcy w momencie wystąpienia cech wczesnych nawrotu choroby nowotworowej.
Oba rodzaje przeszczepów allogenicznych są wysoce obiecujące i prawdopodobnie będą stanowić szansę na uratowanie wielu pacjentów onkologicznych, którzy nie reagują na inne formy terapii.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Hellmann A., Bieniaszewska M., Zaucha J., Hałaburda K., Balon J., Allogeniczne transplantacje komórek progenitorowych hemopoezy w przewlekłej białaczce szpikowej – doświadczenia ośrodka gdańskiego, Współczesna Onkologia, 6/2002.
- Hołowiecki J., Transplantacja szpiku i komórek krwiotwórczych, Współczesna Onkologia, 4/2000.
- Perkowska M., Postawy studentów Białostockich Uczelni wobec transplantacji. Stan, uwarunkowania, implikacje pedagogiczne, Białystok 2018.
- Zasady kwalifikacji do transplantacji krwi i pobrania komórek krwiotwórczych, DKMS. Pokonajmy Nowotwory Krwi.
