Osteofity to inaczej wyrośla kostne. Są wynikiem adaptacji kości do zmienionych warunków biomechanicznych spowodowanych zwyrodnieniem chrząstki stawowej (stawy obwodowe i międzykręgowe) i krążków międzykręgowych (trzony kręgów). Należą do podstawowych objawów radiologicznych choroby zwyrodnieniowej stawów.
Gdzie powstają osteofity?
Osteofity w stawach obwodowych powstają na krawędziach powierzchni stawowych, a w kręgosłupie na krawędziach trzonów kręgów. Duże osteofity, klamrujące sąsiednie kręgi, występują w hiperostozie kręgosłupa, czyli chorobie Forestiera. Osteofity mogą powstać w obrębie każdego stawu w ciele człowieka, jednak najbardziej narażone są stawy poddawane regularnie dużym obciążeniom.
Najbardziej charakterystyczne są zmiany powstałe w obrębie stawów międzypaliczkowych dalszych (DIP), które w efekcie tworzą zniekształcenia nazywane guzkami Heberdena, a w obrębie stawów międzypaliczkowych bliższych guzkami Boucharda.
Osteofity – charakterystyka
Na obwodzie powierzchni stawowej, na granicy chrzęstno-kostnej, powstają wyrośla kostne, które mogą ograniczać ruchomość stawu. Właśnie ze względu na ich obecność mówi się o zmniejszonej ruchomości stawów w przypadku chorób zwyrodnieniowych.
Osteofity pokryte są chrząstką zawierającą większe ilości kolagenu typu I niż prawidłowa chrząstka stawowa i proteoglikany o innym składzie (mniejsza zawartość siarczanu keratanu), a ponadto gorzej wiążącą kwas hialuronowy. W zaawansowanych postaciach choroby obserwuje się zniekształcenia obrysów stawu i podwichnięcia.
Przyczyny powstawania osteofitów
Jak wspomniano, główną przyczyną powstawania omawianych zmian jest choroba zwyrodnieniowa stawów. Wyróżnia się dodatkowo czynniki ryzyka, które predysponują do ich rozwoju (ponieważ wiążą się z rozwojem choroby zwyrodnieniowej). Są to między innymi:
Powstawanie tych zmian może mieć również podłoże genetyczne, choć takie przypadki występują raczej sporadycznie.
Skutki zdrowotne
Osteofity w dużej mierze ograniczają ruchomość stawu, w obrębie którego się rozwinęły. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że powodują blokadę tego stawu – dodatkowo sprawiają ból. Ponadto, ich obecność w obrębie kręgów kręgosłupa może przyczyniać się do wystąpienia stenozy kanału kręgowego, czyli jego zwężenia. W efekcie dochodzi do uszkodzenia lub ucisku ważnych struktur (w tym głównie nerwowych), co skutkuje licznymi objawami neurologicznymi.
Wiele osób skupia się wyłącznie na fizycznych skutkach osteofitów i choroby zwyrodnieniowej. Nie należy jednak zapominać, że każda choroba związana z ograniczeniem funkcjonalności wpływa negatywnie na psychikę chorego. To z kolei przekłada się na mniejszą chęć do wykonywania aktywności fizycznej i ogólne pogorszenie samopoczucia. W skrajnych przypadkach może rozwinąć się nawet depresja.
Osteofity – leczenie
Leczenie omawianych zmian obejmuje głównie farmakoterapię i fizjoterapię. Należy pamiętać, że choroba zwyrodnieniowa stawów jest przewlekła, a jej zmiany – nieodwracalne. Można jedynie minimalizować objawy i spowalniać progres choroby.
Farmakoterapia polega na przyjmowaniu leków przeciwbólowych. Najczęściej stosuje się paracetamol lub środki grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. W przypadku fizjoterapii skuteczne są następujące metody:
- ćwiczenia zwiększające wytrzymałość mięśni i zwiększające zakres ruchomości w stawach (oraz ograniczające postępy zaników mięśniowych wynikające z bezczynności);
- zabiegi fizykalne o działaniu przeciwbólowym.
Należy wspomnieć, że jedną z najbardziej efektywnych metod fizykalnych ostatnich lat w leczeniu między innymi osteofitów, jest fala uderzeniowa. Może ona wpłynąć na zmniejszenie pojedynczych zmian i zwapnień, rozluźniając jednocześnie zbyt duże napięcie mięśniowe. Dodatkowo należy regularnie uprawiać wybraną aktywność fizyczną. Za najlepsze uznaje się aktywności, które angażują stawy do pracy w szerokim zakresie (np. pływanie, jazda na rowerze itp.).
Polecane produkty:
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Kaniewska K., Terlikowski R., Rozwadowska E., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Białystok 2010.
- Leszczyńska P., Pawlak-Buś K., Choroba zwyrodnieniowa stawów – epidemia XXI wieku, Farmacja Współczesna, 1/2008.
- Osiecka A., Matuszewska-Zbrońska H., Drzastwa W., Bujak-Rosenbeiger E., Mizgała E., Choroba zwyrodnieniowa stawów w praktyce lekarza rodzinnego, Annales Academiae Medicae Silesiensis, 71/2017.
