Niedosłuch przewodzeniowy (inaczej: niedosłuch kondukcyjny) to jeden z najczęściej rozpoznawanych typów ubytku słuchu, wynikający z zaburzonego przewodzenia dźwięku przez ucho zewnętrzne lub ucho środkowe do ucha wewnętrznego. Oznacza to, że fale dźwiękowe nie docierają do struktur odpowiedzialnych za ich dalsze przetwarzanie, mimo że samo ucho wewnętrzne może funkcjonować prawidłowo. Przyczyny tego rodzaju niedosłuchu są bardzo zróżnicowane. Mogą one być niegroźne i łatwe do usunięcia, takie jak zalegająca woskowina czy wysięk w uchu środkowym. Jednak zdarzają się również schorzenia wymagające specjalistycznego leczenia, a niekiedy także interwencji chirurgicznej. Z tego względu każdy przypadek pogorszenia słuchu powinien być traktowany indywidualnie i skonsultowany z lekarzem otorynolaryngologiem, który na podstawie odpowiedniej diagnostyki może zaproponować skuteczne i bezpieczne leczenie.
Niedosłuch przewodzeniowy – na czym polega?
Pacjent z niedosłuchem przewodzeniowym zachowuje zdolność różnicowania podstawowych elementów języka. Zmniejszona jest natomiast siła dźwięku, w wyniku czego źle słyszy głównie tony ciche i niskie. W mowie zanikają nieakcentowane i końcowe sylaby słów, zmianie ulegają: akcent, dynamika i melodia mowy. Próg słyszenia przy lekkim niedosłuchu przewodzeniowym obejmuje granice od 20 do 40 dB. Taka osoba może mieć trudności w identyfikacji akustycznej niektórych głosek, jak również ze skutecznym słuchaniem dźwięków w hałasie oraz z dużej odległości. Próg słyszenia przy umiarkowanym niedosłuchu przewodzeniowym obejmuje granice od 41 do 70 dB, znajdując się tym samym na poziomie natężenia zwykłej mowy potocznej odbieranej z około 1–1,5 metra. Dolny przedział, w szczególności przy dobrej znajomości słownictwa oraz wspieraniu się czytaniem z ust, umożliwia rozumienie głośnej mowy. Z kolei w górnym przedziale pacjent może nie dosłyszeć żadnej informacji.
Innymi słowy w zdrowym uchu dźwięk przechodzi kolejno przez: małżowinę i przewód słuchowy, błonę bębenkową, kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko, strzemiączko), ucho wewnętrzne. W niedosłuchu przewodzeniowym problem pojawia się zanim dźwięk dotrze do ucha wewnętrznego, czyli na etapie przewodu słuchowego (np. zatkanie), błony bębenkowej, kosteczek słuchowych, ewentualnie wentylacji ucha środkowego. W rezultacie tego dźwięki są odbierane jako przytłumione, cichsze. Są opisywane przez pacjenta jako dźwięki, które dochodzą jakby spod wody lub zza ściany.
Niedosłuch przewodzeniowy – przyczyny
Przewodzeniowy ubytek słuchu powstaje w wyniku uszkodzenia znajdujących się w uchu zewnętrznym lub uchu środkowym części przewodzących dźwięki. Uszkodzenie to może zostać spowodowane m.in. przez:
- korek woszczynowy;
- ciało obce;
- ostre zapalenie ucha środkowego;
- wysiękowe zapalenie ucha środkowego i jego powikłania;
- ropne zapalenia uszu;
- przewlekłe nawracające infekcje nosa i gardła z przerostem migdałków podniebiennych i gardłowego;
- wadę wrodzoną małżowiny usznej, przewodu słuchowego zewnętrznego, ucha środkowego;
- uraz głowy.
U dzieci niedosłuch przewodzeniowy z reguły występuje w przebiegu wysiękowego zapalenia ucha środkowego. W przypadku wykluczenia obecności płynu w jamie bębenkowej oraz niedrożności trąbek słuchowych wskazana jest dokładna ocena układu przewodzącego ucha środkowego. Nabyte wady układu przewodzącego ucha środkowego najczęściej powstają wtórnie w przebiegu utrzymujące go się w jamie bębenkowej stanu zapalnego, który może prowadzić do przerwania ciągłości łańcucha kosteczek słuchowych.
Diagnostyka niedosłuchu przewodzeniowego
Stwierdzenie niedosłuchu przewodzeniowego dokonywane jest przy prawidłowym obrazie błon bębenkowych w badaniu otoskopowym oraz przy braku cech wysiękowego zapalenia ucha środkowego. Problem ten zawsze wymaga dokładnej diagnostyki obrazowej przed planowaniem leczenia operacyjnego. Należy w ten sposób wykluczyć stany niepoddające się interwencji chirurgicznej (np. poszerzony wodociąg przedsionka, dehiscencję kanału półkolistego górnego i wiele innych) oraz efekt masy spowodowany chorobą nowotworową. Złotym standardem w ocenie układu przewodzącego ucha środkowego jest tomografia komputerowa wysokiej rozdzielczości kości skroniowych. W wątpliwych przypadkach wskazana jest tympanotomia eksploratywna, pomocna w diagnozowaniu większości anomalii ucha środkowego i będąca jednocześnie interwencją terapeutyczną.
Niedosłuch przewodzeniowy – leczenie
Leczenie niedosłuchu przewodzeniowego powinno mieć charakter przyczynowy, o ile pozwala na to rozpoznanie. Przykładowo, jeśli zaburzenia słuchu wynikają z zatkania przewodu słuchowego zewnętrznego czopem woskowinowym, podstawowym postępowaniem jest jego usunięcie (najlepiej w gabinecie lekarskim). W takich przypadkach poprawa słuchu następuje zazwyczaj bezpośrednio po zabiegu.
W sytuacji, gdy przyczyną niedosłuchu jest zapalenie ucha środkowego, stosuje się leczenie przeciwzapalne, obejmujące preparaty doustne lub leki miejscowe w postaci kropli podawanych do przewodu słuchowego. Większe perforacje błony bębenkowej mogą wymagać leczenia operacyjnego w postaci tympanoplastyki, natomiast mniejsze uszkodzenia często goją się samoistnie.
Nie istnieje zatem jeden uniwersalny schemat postępowania w niedosłuchu przewodzeniowym. Dobór metody leczenia zależy od przyczyny, nasilenia objawów oraz stanu struktur ucha i każdorazowo powinien być ustalany przez lekarza otorynolaryngologa na podstawie odpowiedniej diagnostyki.
Bibliografia
- Zajdel N., Rosiak O., Wendrychowicz K., Konopka W., Niedosłuch przewodzeniowy u dziecka związany z migracją perlaka wrodzonego – opis przypadku, Now Audiofonol, 2025; 14(2): 69–75.
- Piotrowska J., Niedosłuch przewodzeniowy – przyczyny i objawy, 2017.
- Lachowska M., Diagnostyka różnicowa zaburzeń słyszenia, Neurologia po Dyplomie 2012; 7 (6): 47-53.
