Osłonka mielinowa (inaczej: osłonka rdzenna) jest strukturą otaczającą włókna nerwowe, mającą kluczowe znaczenie dla właściwego przewodnictwa nerwowego. Posiada ją większość długich aksonów w organizmie człowieka. Uszkodzenie osłonki mielinowej objawia się wieloma deficytami neurologicznymi, choć ma ona tendencję do regeneracji.
Budowa neuronu
Aby zrozumieć, czym jest osłonka mielinowa, wcześniej należy szczegółowo poznać neuron. W skład neuronu wchodzą następujące struktury:
- jądro komórkowe;
- cytoplazma zawierająca liczne organelle, m.in. mitochondria, lizosomy, aparat Golgiego, neurofibryle, tigroid;
- błona komórkowa otaczająca ciało komórki.
Ciało komórki tworzy cytoplazma wraz z jądrem komórkowym i fachowo nazywa się ono perykarionem. Wielkość perykarionu waha się od średnicy 6-7 μm (drobne neurony ziarniste) do ponad 100 μm. Od ciała komórki odchodzą wypustki – akson i dendryty. Dendryty, których przeważnie jest kilka, są stosunkowo grube i mają liczne rozgałęzienia. Odbierają one impulsy i przewodzą je do ciała komórki. Akson jest natomiast wypustką pojedynczą, cienką, przeważnie długą, z licznymi odgałęzieniami. Odchodzi od perykarionu w miejscu nazywanym wzgórkiem aksonalnym lub od początkowego odcinka jednego z dendrytów. Akson przewodzi impulsy od ciała neuronu ku swoim zakończeniom. Dzięki takiemu kontaktowi dendrytów i aksonów ze sobą możliwe jest przekazywanie impulsów nerwowych.
Co to jest osłonka mielinowa?
W dojrzałym neuronie informacja nerwowa odbierana jest jako miejscowa zmiana potencjału błonowego przez ciało komórkowe neuronu i jego wypustki dendryty. Następnie zostaje przekazana do narządów wykonawczych lub do innych neuronów poprzez akson. Większość aksonów w układzie nerwowym otacza osłonka mielinowa utworzona przez wielokrotnie owiniętą wokół włókna błonę wyspecjalizowanej komórki glejowej, tzw. oligodendrocytu. Wzdłuż aksonu występuje wiele takich osłoniętych odcinków, pomiędzy którymi obecne są krótkie (o długości około 1 μm) odsłonięte odcinki, nazywane przewężeniami Ranviera. Są one pozbawione osłonki mielinowej.
W otoczeniu każdego neuronu występuje wiele wspomagających jego funkcje komórek glejowych. Wyróżnia się astrocyty, oligodendrocyty oraz komórki mikrogleju. Szczególne znaczenie mają oligodendrocyty – są mniejsze (6-8 μm) i mają nieliczne wypustki. Kontaktują się z neuronami i naczyniami krwionośnymi, ale ich podstawową rolą w ośrodkowym układzie nerwowym jest właśnie wytwarzanie osłonek mielinowych wokół aksonów.
Osłonka mielinowa – funkcje
Osłonka mielinowa stanowi swego rodzaju izolator, a dzięki istnieniu w niej przewężeń impuls „przeskakuje” osłonięte odcinki, dzięki czemu przewodzenie impulsu przez akson zmielinizowany odbywa się szybciej niż ma to miejsce w przypadku włókien nerwowych niezmielinizowanych. Otoczka mielinowa pełni także funkcję ochronną. Stanowi podporę mechaniczną i izolator elektryczny aksonów w komórkach nerwowych.
Brak osłonki mielinowej
Nie wszystkie neurony posiadają osłonkę mielinową i jest to całkowicie normalne. Włókna bez żadnej osłonki (nazywane włóknami nagimi) występują np. w nerwach węchowych. Pozostałe aksony pokryte są osłonkami. W ośrodkowym układzie nerwowym za tworzenie osłonek odpowiadają komórki oligodendrocyty, na obwodzie zaś – komórki osłonkowe, nazywane lemocytami (komórki Schwanna).
Włókno bezrdzenne otoczone jest tylko neurolemmą. Osłonka mielinowa, czyli rdzenna, powstaje wskutek wniknięcia do lemocytu tylko jednego aksonu i wielokrotnego obrotu wokół niego komórki osłonkowej. Tak powstała osłonka mielinowa nie jest ciągła, lecz ulega przerwaniu w przewężeniach Ranviera, czyli w obrębie węzła. Ten rodzaj włókien nazywamy jednoosłonkowymi. Włókna dwuosłonkowe pokrywa zarówno osłonka mielinowa, jak i neurolemma.
Polecane produkty:
|
Chlorella z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella to alga słodkowodna, która wspomaga naturalne procesy organizmu w oczyszczaniu z toksyn. Oprócz witamin i minerałów, zawiera m.in. CGF (czynnik wzrostu Chlorelli), który przyspiesza regenerację tkanek, podział i wzrost komórek. Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Panasiuk J., Uczenie się a mechanizmy neuroplastyczności, Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, 1/2016.
- Tadeusiewicz R., Neurocybernetyka teoretyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009.
- Liberski P., Kozubski W., Moryś J., Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
- Kochanowski J., Andrzejczak-Sobocińska A., Podstawowe informacje o morfologii i fizjologii układu nerwowego, Neurologia po Dyplomie.
