Metoda TRT (ang. Tinnitus Retraining Therapy) to uznana koncepcja terapeutyczna stosowana u pacjentów z szumami usznymi, oparta na neurofizjologicznym modelu opracowanym przez profesora Pawła Jastreboffa. Zakłada on, że kluczowe znaczenie ma nie sam dźwięk, lecz sposób jego przetwarzania oraz reakcje emocjonalne i autonomiczne jakie wywołuje w mózgu. Celem terapii metodą TRT jest stopniowa habituacja, czyli wygaszanie nadmiernych reakcji układu nerwowego na szumy uszne. W pierwszym etapie dotyczy to reakcji emocjonalnych i stresowych, a następnie samej percepcji dźwięku. Metoda uwzględnia współdziałanie układu słuchowego, struktur limbicznych oraz autonomicznego układu nerwowego. To czyni ją kompleksowym i indywidualnie dopasowanym podejściem do terapii szumów usznych.
Na czym polega metoda TRT?
W terapii TRT za podstawowe uznaje się połączenie dwóch podstawowych elementów:
- profesjonalne konsultacje mające na celu reklasyfikację szumów usznych do kategorii neutralnych sygnałów;
- właściwa terapia dźwiękowa, której rolą podstawową jest osłabienie aktywności neuronów związanych z szumami usznymi zgodnie z teorią Jastreboffa i Hazella.
W trakcie konsultacji terapeutycznych pacjenci muszą otrzymać rzetelne informacje na temat szumów usznych: czym są, jaki jest mechanizm ich powstawania, jak można sobie z nimi radzić. Ma to prowadzić do demistyfikacji szumów usznych i zmniejszenia lęku u pacjentów. Natomiast główną funkcją dźwięku w terapii TRT jest obniżenie kontrastu w drogach słuchowych pomiędzy sygnałem szumów usznych a tłem akustycznym otoczenia. To niezmiernie istotne, ponieważ bodźce są wykrywane na zasadzie kontrastu. Im bardziej odbierany bodziec wyróżnia się od tła, tym szybciej i mocniej zostanie odebrany. Do terapii dźwiękowej w metodzie TRT wykorzystuje się generatory szumu szerokopasmowego, z których pacjenci powinni korzystać przynajmniej 7 godzin dziennie. Taka terapia trwa co najmniej 18 miesięcy, jest więc dość czasochłonna.
Czy metoda TRT jest skuteczna?
Niejednokrotnie oceniano skuteczność terapii szumów usznych metodą TRT u osób z prawidłowym słuchem. W jednym z badań przebadano łącznie 50 pacjentów. Po 6 miesiącach terapii TRT odnotowano znaczne złagodzenie objawów u większości badanych. 40% zgłosiło całkowite ustąpienie szumu usznego, 30% znaczną poprawę, 20% nie odczuło żadnej korzyści, a pozostałe 10% nie było w stanie stwierdzić, czy terapia przyniosła jakąkolwiek poprawę. Z badania wynika, że redukcja nasilenia szumów usznych obserwowana w ciągu 6 miesięcy terapii metodą TRT prowadzi do istotnych efektów klinicznych.
Metoda TRT – wskazania
Podstawowe wskazania do metody TRT są następujące:
- przewlekłe szumy uszne – niezależnie od przyczyny;
- nadwrażliwość słuchowa – nadmierne reagowanie na dźwięki otoczenia;
- problemy ze snem, koncentracją i jakością życia wynikające z obecności szumów;
- pacjenci, u których inne metody (np. farmakoterapia) nie przyniosły efektu.
Kwalifikacją pacjenta do wdrożenia metody TRT zajmuje się lekarz otorynolaryngolog.
Metoda TRT – przeciwwskazania
Terapia TRT jest metodą bezpieczną. Istnieją jednak sytuacje, w których najpierw trzeba wykluczyć inne przyczyny szumów usznych, takie jak:
- choroby organiczne ucha (np. zapalenie, otoskleroza, guz nerwu słuchowego);
- zaburzenia naczyniowe lub zaburzenia neurologiczne – wymagają odrębnego leczenia;
- brak akceptacji pacjenta dla długotrwałej terapii – TRT wymaga cierpliwości i systematyczności;
- niewłaściwa diagnoza – jeśli szumy uszne są objawem choroby wymagającej leczenia przyczynowego, TRT nie jest pierwszym wyborem.
Innymi słowy należy się upewnić, że szumy uszne nie mają podłoża wymagającego innego, przyczynowego (i tym samym bardziej skutecznego leczenia).
Ile kosztuje metoda TRT?
Terapia TRT nie jest refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ), ponieważ to specjalistyczna terapia, a nie standardowy zabieg. Łączy w sobie porady psychologiczne z terapią dźwiękową, aby pomóc pacjentowi w przyzwyczajeniu się do szumów usznych i ich ignorowaniu. Cena aparatów słuchowych do terapii TRT jest zróżnicowana i może wynosić od 1500 zł do 10 000 zł.
Bibliografia
- Waraczewski J., Cywka K., Raj-Koziak D., Skarżyński P., Metody terapii szumów usznych – narracyjny przegląd literatury, Now Audiofonol, 2025; 14(3): 9–19.
- Borawska B., Bartnik G., Karpiesz L., i inni, Wstępna ocena przydatności terapii dźwiękowej u pacjentów z szumami usznymi i/lub nadwrażliwością słuchową leczonych metodą habituacji (TRT), Audiofonologia, 26/2004.
