Szukaj
Szukaj

Fizjologia stresu

Spis treści

Kolagen naturalny do picia

Kolagen naturalny do picia

Fizjologia stresu (zespół fizjologicznych reakcji organizmu) to gałąź fizjologii, która zajmuje się bardzo istotnym i obszernym tematem, jakim jest stres. Słowo to na ogół kojarzy się z nieprzyjemnym uczuciem wywołanym problematyczną sytuacją. Gdy mamy z nim często do czynienia, mówi się o „życiu w stresie”, a kiedy przychodzą dodatkowe objawy w organizmie, mówimy o „skutkach stresu”. Jednak o co tak naprawdę chodzi? Jak działa na nas stres? Czy może spowodować chorobę lub np. ból kręgosłupa?

Fizjologia stresu

Stres dawniej, a teraz

Przed epoką postępu technologicznego człowiek żył znacznie bliżej przyrody, co z jednej strony wiązało się z mniejszą ilością czynników stresowych, z drugiej – potrzebą reakcji odpowiedniej do zagrożeń ze strony zwierząt oraz ludzi, podczas wojen. Zapas energii zgromadzonej w organizmie wykorzystywany był na pracę fizyczną, a podczas stresu – na walkę lub ucieczkę. W obliczu zagrożenia organizm uwalnia energię do mięśni w postaci glukozy – w tym celu wzrasta częstość skurczów serca oraz ciśnienie krwi oraz przyspiesza oddech. Dla zaoszczędzenia energii, niektóre procesy ulegają zahamowaniu. Są to np. trawienie, praca układu odpornościowego, blokowane jest odczuwanie bólu.

Fizjologia człowieka obecnie rządzi się tymi samymi prawami co kiedyś. Zmienił się natomiast diametralnie tryb życia. Stres nie przeradza się w aktywność fizyczną. Kumuluje się w organizmie co nie pozostaje obojętne.

Reakcje organizmu na stres

Obecnie wyróżniono 3 podstawowe fazy reakcji organizmu na stres:

  1. Reakcja alarmowa – to natychmiastowa reakcja na działający bodziec (stresor) w celu umożliwienia walki lub ucieczki. Uwolnione zostają hormony: adrenalina i kortyzol, które powodują wzrost możliwości wysiłkowych organizmu.
  2. Faza oporu – rozpoczyna się od momentu, gdy poziom stresora zmniejszył się po odpowiedzi w fazie pierwszej. Organizm teraz kieruje energię na regenerację uszkodzonych tkanek, poziom hormonów stresu się obniża.
  3. Wyczerpanie – zachodzi, gdy kończą się możliwości adaptacyjne do stresora. Organizm dłużej wystawiony na działanie stresu traci zdolność do walki i regeneracji. Skutkiem tego jest przeciążenie i podatność na problemy zdrowotne.

Fizjologia stresu

Organizm człowieka różnie reaguje na sytuacje stresowe. Niekiedy dochodzi do mobilizacji organizmu i zwiększenia efektywności jego działania. Często jednak długotrwały stres powoduje negatywne konsekwencje zdrowotne.

Wspomnianymi sytuacjami stresowymi mogą być praktycznie wszystkie zdarzenia, co zależy wyłącznie od radzenia sobie danej jednostki z trudnymi okolicznościami. Dla niektórych ogromnym stresem może być praca zawodowa, problemy finansowe lub problemy rodzinne, dla innych zaś będzie to śmierć lub choroba bliskiej osoby, problemy zdrowotne czy sytuacja gospodarcza na świecie.

Rola autonomicznego układu nerwowego

Autonomiczny układ nerwowy funkcjonuje niezależnie od naszej woli, regulując pracę narządów wewnętrznych, gruczołów i naczyń krwionośnych. Składa się z części współczulnej (sympatycznej) i przywspółczulnej (parasympatycznej) oraz enterycznej, zlokalizowanej wzdłuż całego przewodu pokarmowego.

Sklep Spirulina
Sklep Spirulina

Część współczulna i przywspółczulna unerwiają te same tkanki, ale wywierają na nie przeciwstawne działanie, przy czym gdy aktywowana jest jedna część, druga ulega zahamowaniu. Działanie układu autonomicznego jest bezpośrednio związane z reakcją na stres. Z kolei część sympatyczna rozpoczyna reakcję walki lub ucieczki, działa pobudzająco na organizm. W tym momencie czynność części parasympatycznej jest zahamowana, ponieważ ona aktywuje się w warunkach spokoju.

Rola mózgu

Wszystko zaczyna się od mózgu, ponieważ to on rozpoznaje zagrożenie, co inicjuje uruchomienie dwutorowej reakcji stresowej: nerwowej i hormonalnej. To podwzgórze aktywuje obie osie: pobudza część współczulną układu nerwowego oraz uwalnia kortykoliberynę (CRH) – hormon, który pobudza przysadkę mózgową do wydzielania kortykotropiny (ACTH). Kortykotropina jest transportowana z krwią do nadnerczy, gdzie wyzwala produkcję glikokortykoidów, która wraz z adrenaliną i noradrenaliną powodują większość zmian fizjologicznych jako reakcja na stres.

Wpływ stresu na zdrowie

Podczas reakcji stresowej organizm uwalnia tzw. mediatory – substancje chemiczne. Są to głównie adrenalina i noradrenalina, które powodują zwiększenie akcji serca i ciśnienia krwi. To zjawiska potrzebne, aby uchronić organizm przed bodźcem stresowym, ale gdy stan ten utrzymuje się zbyt długo, może powodować niekorzystne, patofizjologiczne zmiany.

Utrzymujący się podwyższony poziom mediatorów stresu prowadzi do rozwoju miażdżycy i niesie ryzyko zawału serca, a także udaru mózgu. Póki stres jest w fazie alarmowej (pierwsza faza), powoduje wzrost pracy układu odpornościowego. Lecz gdy rezerwy się kończą, odporność ulega obniżeniu i organizm łatwiej zapada na różnego rodzaju choroby.

Zobacz również: Sposoby na stres.

Zbyt wysoki poziom stresu może także powodować lęk, zwolnienie refleksu, napięcie ciała objawiające się m.in. podwyższonym ciśnieniem krwi czy problemami trawiennymi oraz niemożność skoncentrowania się na jednej czynności.

Bibliografia

  1. Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
  2. Kaczmarska A., Curyło-Sikora P., Problematyka stresu – przegląd koncepcji, Hygeia Public Health, 4/2016.


Polecane produkty:

Zapisz się do newslettera!

Szukaj
Kategorie wpisów
Centrum Fizjoterapeuty
Sklep Fizjoterapeuty
Bezpłatne konsultacje
Kubek dla Fizjoterapeuty
Oferty pracy

Popularne w zdrowie

Zostań z nami

Polecane artykuły

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *