Kortykotropina (ACTH, hormon adrenokortykotropowy) to hormon syntezowany przez część gruczołową przysadki, a dokładniej przez komórki kortykotropowe.
Hormony przysadki
Przedni płat przysadki mózgowej wydziela nie tylko kortykotropinę. W tym miejscu dochodzi do syntezy jeszcze pięciu innych hormonów, czyli:
Wraz z kortykotropiną wydzielany jest dodatkowo polipeptyd beta-lipotropina, jednak jego fizjologiczna rola nie została jeszcze do końca poznana. W wydzielaniu hormonów przedniego płata przysadki mózgowej znaczącą rolę odgrywa podwzgórze.
Hormony osi podwzgórze-przysadka-nadnercza stanowią dobry przykład sprzężeń zwrotnych. Kortyzol wydzielany przez korę nadnerczy hamuje zwrotnie sekrecję podwzgórzowego hormonu uwalniającego kortykotropinę (CRH) oraz adrenokortykotropiny (ACTH) z przedniego płata przysadki. Następnie, ACTH przez krótką pętlę ujemnego sprzężenia zwrotnego również
wpływa na wydzielanie CRH. Jednym z powodów, dla których hormony same muszą stanowić sygnał zwrotny biorący udział w regulacji wydzielania hormonów jest to, że większość hormonów przedniego płata przysadki nie wywołuje pojedynczej odpowiedzi, którą organizm mógłby w łatwy sposób kontrolować. Hormony wpływają na wiele tkanek i wywołują w nich różne, często subtelne efekty.
Czynność kortykotropiny
Kortykotropina wpływa na określone komórki w korze nadnerczy, kontrolując w ten sposób syntezę i uwalnianie hormonu steroidowego kortyzolu. ACTH warunkuje wydzielanie wszystkich glikokortykosteroidów i androgenów nadnerczowych, a także w mniejszym stopniu mineralokortykosteroidów.
W złożonych regulacjach wydzielania hormonów same hormony stanowią ujemny sygnał zwrotny. Prolaktyna, hormon wzrostu i ACTH biorą udział w krótkich pętlach ujemnych sprzężeń zwrotnych.
Do pozostałych funkcji kortykotropiny zalicza się:
- udział w regulacji rytmu dobowego (najwyższe stężenie hormonu odnotowuje się w godzinach porannych, po czym jego zawartość we krwi stopniowo maleje osiągając najniższą wartość w godzinach nocnych);
- hamowanie proliferacji komórek;
- działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne.
Podwyższone stężenie ACTH obserwuje się między innymi podczas infekcji, po urazach czy w przebiegu ciężkich chorób. Synteza tego hormonu stanowi jedną z pierwszych reakcji organizmu na stres. Może to być stres spowodowany czynnikami emocjonalnymi, psychicznymi i wszystkimi innymi.
Z kolei obniżone wydzielanie kortykotropiny obserwuje się w przebiegu chorób takich jak wtórna przysadkowa niedoczynność kory nadnerczy, zespół Cushinga czy choroba Addisona.
Zobacz również: Sposoby na stres.
Badanie ACTH
Kortykotropina może zostać oznaczona z krwi badanego celem diagnostycznym. Zazwyczaj badanie wykonuje się w godzinach porannych, gdy stężenie hormonu jest najwyższe. Normy ACTH dla dorosłego człowieka wynoszą 6-18 pmol/l. W godzinach wieczornych wartość ta może być nawet o połowę niższa.
Badanie to wykonuje się celem diagnostyki zespołu Cushinga, niewydolności kory nadnerczy, nadczynności kory nadnerczy czy podczas przewlekłej terapii kortykosteroidami. Przykładowo, obniżony poziom ACTH może wskazywać na pierwotną nadczynność nadnerczy, zaś zbyt wysoki na wtórną nadczynność.
Bibliografia
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
- Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2018.
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
