Osutka to patologiczne zmiany w obrębie skóry i błon śluzowych, wywołane najczęściej przez działanie niektórych leków, rzadziej także wirusów. Cechuje się różnorodnością kliniczną, a jej rozpoznanie wymaga sporej wiedzy i przeprowadzenia szczegółowego wywiadu, zwłaszcza w kwestiach dotyczących chorób przewlekłych i przyjmowanych leków. Szacuje się, że osutka dotyczy nawet do 30% pacjentów przebywających na oddziałach szpitalnych.
Osutka – przyczyny
Główną przyczyną wystąpienia osutki jest przyjmowanie leków, zarówno o działaniu miejscowym, jak i ogólnoustrojowym. Polekowe zmiany skórne to jedne z najczęściej występujących objawów ubocznych działania leków. Sprawiają wiele problemów diagnostycznych, ponieważ ten sam lek może wywołać zmiany skórne o różnym przebiegu i wyglądzie. Przy czym jednostki alergiczne związane z danymi lekami także mogą przyczyniać się do ich występowania, a wywołują je różne czynniki zewnętrzne. Wykazano, że osutka wiąże się z nadmierną reakcją układu immunologicznego na niektóre składniki leków.
Osutka – rodzaje
Niekiedy diagnozuje się ostrą uogólnioną osutkę krostkową, charakteryzującą się dodatkowymi objawami takimi jak gorączka, leukocytoza czy obrzęki twarzy i rąk. Zmiany pojawiają się po kilku godzinach od spożycia leku, najczęściej obserwuje się je po antybiotykach. Do pozostałych rodzajów osutki zaliczamy takie jak:
- osutka plamista – zwana inaczej plamicą małopłytkową objawową. Cechuje się wynaczynieniami do skóry, tkanki podskórnej oraz błon śluzowych. Wywołują ją najczęściej leki takie jak sulfonamidy, salicylany czy chloramfenikol;
- osutka plamisto-grudkowa – zwana inaczej plamicą hiperalergiczną. W jej przebiegu pojawiają się wykwity krwotoczne i różnopostaciowe (grudkowe, pęcherzowe). Wywołują ją najczęściej antybiotyki beta-laktamowe);
- plamica Henocha-Schoenleina – w jej przebiegu występują zarówno zmiany dermatologiczne, jak i zmiany nerkowe;
- rumień wysiękowy wielopostaciowy – przyjęcie leków skutkuje wystąpieniem na skórze obrzękniętych i dobrze odgraniczonych ognisk rumieniowych o zabarwieniu sinoczerwonym;
- rumień guzowaty – guzki są bolesne, pojawiają się najczęściej po zażyciu sulfonamidów, salicylanów i gestagenów;
- osutka pokrzywkowa – w jej przebiegu pojawiają się swędzące, wypukłe bąble o różnej wielkości i kształcie. Choć najczęściej występują po zażyciu antybiotyków, mogą wiązać się również z działaniem leków przeciwzapalnych czy inhibitorów konwertazy angiotensynowej;
- osutki świetlne – pojawiają się po zadziałaniu dwóch czynników: leków i promieniowania UV. Mogą przy tym przybierać postać reakcji fotoalergicznej lub fototoksycznej;
- osutka liszajowata – po zażyciu niektórych leków na skórze pojawia się liszaj płaski. Zwykle są to leki przeciwmalaryczne, tiazydy czy furosemid.
Choć najczęściej diagnozuje się osutkę polekową, może ona mieć także związek z infekcją wirusową.
Osutka wirusowa
W przypadku infekcji wirusowych, osutka zazwyczaj przybiera postać rumienia wysiękowego wielopostaciowego. Za najbardziej patogenne uznaje się wirusy z rodziny Herpes, które powszechnie są przyczyną opryszczki. Objawy odnoszą się więc do pęcherzyków zapalnych wypełnionych płynem surowiczym. Po pewnym czasie przeistaczają się one w nadżerki, a następnie w strupki.
Diagnostyka
Podstawą diagnostyki jest szczegółowy wywiad. Należy się dowiedzieć wszystkiego o stanie zdrowia pacjenta. Na jakie schorzenia choruje, jakie przyjmuje leki oraz od jakiego czasu stosuje farmakoterapię. Warto wspomnieć o chorobach przewlekłych w rodzinie, a nawet przyjmowanych suplementach diety. Stosuje się też testy ekspozycji lub testy śródskórne, zwykle wykonywane w szpitalu ze względu na ryzyko wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.
Osutka – leczenie
Zaleca się leczenie przyczynowe, więc o ile to możliwe dąży się do odstawienia leków. Jednocześnie można podawać preparaty odczulające, czyli wapń i leki antyhistaminowe. W cięższych przypadkach pacjent otrzymuje glikokortykosteroidy lub leki immunosupresyjne. Ważna jest również profilaktyka. Należy zapamiętać, które leki lub ich składniki aktywne spowodowały nadmierną reakcję organizmu i unikać ich w przyszłości.
Polecane produkty:
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Słowińska M., Maciąg A., Rozmus N., Paluchowska E., Owczarek W., Postępowanie w przypadku wystąpienia dermatologicznych działań niepożądanych przy stosowaniu leku niwolumab, Onkologia w Praktyce Klinicznej, 6/2017.
- Barcik K., Protas-Drozd F., Weiss-Rostkowska W., Flis E., Placek W., Ostra uogólniona krostkowica po zastosowaniu diltiazemu – opis przypadku, Kardiologia Polska, 67/2009.
