Narkolepsja to pojęcie medyczne odnoszące się do zakłóceń mechanizmu snu. Polega na pojawianiu się w ciągu dnia epizodów trudnej do opanowania senności, która bardzo szybko przechodzi w sen trwający od kilku sekund do kilkunastu minut.
Narkolepsja – co to jest?
Narkolepsja jest zaburzeniem opisanym już końcem XIX wieku. Może dotyczyć każdej osoby, bez względu na wiek czy płeć. Szacuje się, że obecnie problem dotyczy do 0,016% populacji ogólnej, jednak nie są to wiarygodne dane, ponieważ narkolepsję bardzo trudno zdiagnozować. Omawiana patologia dotyczy fazy snu paradoksalnego, podczas której pojawiają się szybkie ruchy gałek ocznych.
Choroba wpływa negatywnie nie tylko na codzienne funkcjonowanie w szkole lub w pracy, ale również na kontakty interpersonalne. Bardzo często zauważa się kłopoty rodzinne, które nierzadko prowadzą do rozpadu związków małżeńskich. Chorzy z narkolepsją często tracą pracę z powodu niskiej wydajności, a gdy objawy stają się widoczne dla otoczenia, są odsuwani od stanowisk pracy wymagających kontaktu z innymi ludźmi (np. nauczyciele, prawnicy). Dodatkowo, chorzy nie powinni prowadzić pojazdów ani obsługiwać urządzeń mechanicznych, ponieważ istnieje ryzyko zagrożenia bezpieczeństwa zarówno własnego, jak i innych osób. Można zatem powiedzieć, że narkolepsja w dużym stopniu rzutuje na codzienne życie chorego, obniżając jego jakość.
Narkolepsja – przyczyny
Narkolepsja jest zaburzeniem o podłożu psychicznym. Jej przyczyny nie zostały do końca poznane, jednak z pewnością mają związek z nieprawidłową regulacją fazy REM (tak zwany stan głębokiego snu). Można zatem stwierdzić, że przyczyny obejmują nieprawidłową czynność ośrodkowego układu nerwowego.
Czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę w sporadycznej narkolepsji, ale nie są wystarczające do wywołania choroby. Wykazano nieco większy odsetek chorych wśród wcześniejszych przypadków wystąpienia narkolepsji w rodzinie, nie były to jednak znaczące ilości. Ponadto obecnie bada się związek narkolepsji z chorobami autoimmunologicznymi.
Narkolepsja – objawy
Narkolepsja objawia się nadmierną sennością w ciągu dnia i zapadaniem w efekcie w bardzo krótki sen. To najbardziej charakterystyczny objaw patologii, jednak mogą jej towarzyszyć również:
- katapleksja;
- porażenie przysenne;
- omamy hipnagogiczne i hipnopompiczne.
Katapleksja występuje aż u 90% chorych. Polega na nagłej, odwracalnej, obustronnej utracie napięcia mięśni, co wyzwalają zazwyczaj emocje. Utrata napięcia ogranicza się lub dotyczy wszystkich mięśni. Niepełne ataki przejawiają się jako np. jąkanie się albo tłuczenie talerzy. Trwają od kilku sekund do kilku minut. Powrót do normy jest szybki i całkowity. Nadmierna senność w ciągu dnia i katapleksja są uważane za osiowe objawy narkolepsji, przy czym należy podkreślić, że katapleksja na ogół występuje wyłącznie w przebiegu narkolepsji.
Porażenie przysenne dotyka do 50% chorych. Objawia się niemożnością do wykonania jakichkolwiek ruchów, np. zmiany pozycji ciała czy otwarcia oczu. Ma miejsce podczas zasypiania lub po przebudzeniu się, bez względu na porę dnia lub nocy. Jednocześnie zachowana jest pamięć napadu oraz pełna świadomość, chociaż mogą się pojawić omamy. Powyższym objawom często towarzyszy silny lęk, zwłaszcza na początku napadu.
Objawami często towarzyszącymi narkolepsji są inne zaburzenia snu: zaburzenia oddychania w czasie snu oraz okresowe ruchy kończyn w czasie snu, które w narkolepsji obserwuje się częściej niż w populacji ogólnej.
Leczenie narkolepsji
Leczenie narkolepsji jest głównie objawowe. Polega ono na zmianie nawyków związanych ze snem, czego pacjent uczy się podczas terapii behawioralnej. Ważne jest, aby przestrzegać odpowiednio długiego czasu snu nocnego (przynajmniej 7 godzin) oraz robienia krótkich (10–15-minutowych), planowanych drzemek w ciągu dnia, np. 2–3 razy dziennie.
Stosuje się także preparaty farmakologiczne mające na celu utrzymanie czuwania oraz zapobieganie napadom kataplektycznym. Pierwszym zarejestrowanym lekiem niamfetaminopochodnym był modafinil. Dodatkowo stosuje się:
- trójpierścieniowe leki antydepresyjne;
- inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny;
- kwas g-hydroksymasłowy (GHB).
Chory ze stwierdzoną narkolepsją powinien nie tylko przyjmować leki i uczęszczać na terapię behawioralną uczącą prawidłowego snu. Ze względu na znaczny wpływ choroby na jakość życia i relacje z najbliższymi, ważny jest regularny kontakt z psychoterapeutą. Zdarza się bowiem, że pacjenci odczuwają apatię, a nawet depresję związaną ze swoim stanem.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zawilska J., Tambor A., Płocka A., Kużajska K., Wojcieszak J., Narkolepsja: etiologia, obraz kliniczny, diagnostyka i leczenie, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 66/2012.
- Szelenberger W., Hipersomnie pochodzenia ośrodkowego, Pneumonologia i Alergologia Polska, 1/2007.
- Wierzbicka A., Wichniak A., Jernajczyk W., Narkolepsja – czy poznaliśmy wszystkie tajemnice choroby?, Problemy Nauk Biologicznych, 2/2014.
- Sapała-Smoczyńska A., Pawlus M., Jackowska T., Narkolepsja u dzieci – zaburzenia interdyscyplinarne. Opis przypadku, Postępy Nauk Medycznych, 10/2014.
