Dysplazja to niedorozwój stawu biodrowego oraz bliższego końca kości udowej, czego skutkiem może być wysunięcie się głowy kości udowej z panewki. Niekiedy ulega samoistnemu zanikowi, jednak zdarza się to niezwykle rzadko. Przeważnie nieleczona dysplazja przekształca się z czasem w nadwichnięcia lub zwichnięcia. Wrodzona postać choroby rozwija się już około 3-10 tygodnia życia płodowego i jest następstwem zgięciowo-odwiedzeniowego ustawienia kończyn w końcowym okresie ciąży. Szacuje się, że schorzenie dotyczy 4% noworodków i występuje kilkukrotnie częściej u dziewczynek.
Dysplazja – objawy
Objawy dysplazji obejmują ograniczenie odwodzenia i rotacji wewnętrznej, asymetrię fałdów udowo-pośladkowych oraz zwiększenie kąta antetorsji ponad 30 stopni. W pierwszych tygodniach życia dziecka często pojawia się także objaw przeskakiwania (objaw Ortolaniego). Polega on na tym, że podczas odwodzenia ud przy zgiętych stawach biodrowych wyraźnie wyczuwa się przeskakiwanie głowy kości udowej przez krawędź panewki stawowej.
Badanie kliniczne dodatkowo stwierdza:
- brak głowy kości udowej w panewce;
- przesunięcie krętarza większego powyżej linii łączącej guz kulszowy z kolcem biodrowym przednim górnym;
- w przypadku dysplazji jednostronnej – skrócenie długości względnej kończyny;
- chód kaczkowaty przy zwichnięciu obustronnym lub utykający przy zwichnięciu jednostronnym;
- wzmożoną lordozę lędźwiową w pozycji stojącej;
- dodatni objaw Trendelenburga.
Na poniższym filmie pokazujemy jak wykonać badanie, aby sprawdzić czy występuje objaw Trendelenburga na przykładzie jednego z naszych pacjentów z Centrum Fizjoterapeuty:
Leczenie dysplazji
Uznaje się, że wczesne rozpoczęcie leczenia przynosi zadowalające efekty aż u 90-99% chorych. Powinno zatem rozpocząć je natychmiastowo po diagnozie. Leczenie wymaga współpracy rodziców lub opiekunów dziecka. Dobór technik leczniczych uzależniony jest między innymi od wieku pacjenta oraz stopnia zaawansowania dysplazji.
Terapia wstępnie opiera się na wykorzystaniu sprzętu ortopedycznego. Różne rodzaje aparatów korygujących mają na celu utrzymanie ustawienia bioder w pozycji jak najbardziej zbliżonej do płodowej (około 30-45 stopni odwiedzenia i powyżej 90 stopni zgięcia bioder). Niemowlę układa się na brzuchu w celu zmniejszenia patologicznej antetorsji. Szerokie ustawienie kończyn dolnych obowiązuje podczas całej doby. Założeniem leczenia za pomocą tego rodzaju aparatów jest przedłużenie okresu przechodzenia stawu z pozycji płodowej do wyprostowanej. Powyżej 3 miesiąca życia stosuje się często szelki Pawlika, szynę Koszli lub poduszkę Frejki. Pomocne jest również szerokie pieluchowanie. Rodzice powinni zostać uświadomieni, jak prawidłowo nosić dziecko na rękach.
Jeśli po upływie 6 tygodni od rozpoczęcia leczenia nie zauważa się stabilności stawu biodrowego, stosuje się leczenie wyciągowe lub z wykorzystaniem opatrunku gipsowego. Podczas unieruchomienia wykonuje się:
- ćwiczenia oddechowe;
- ćwiczenia czynne kończyn górnych (z oporem lub bez);
- ćwiczenia izometryczne mięśni brzucha, sterowane górą;
- drażnienie eksteroceptywne;
- ćwiczenia synergistyczne.
Fizykoterapia
Do najczęściej stosowanych zabiegów fizykoterapeutycznych w przypadku dysplazji zalicza się:
- magnetostymulację;
- laseroterapię;
- elektrolecznictwo (TENS).
Jeśli do około 3-5 roku życia nie widać poprawy, lekarz zaleca zabieg przywracający prawidłowe stosunku stawowe.
Rehabilitacja po operacji
Po operacji zakładany jest gips na okres maksymalnie 6 tygodni. Później zamienia się go na gips czynnościowy.
Rehabilitacja dzieli się na 3 etapy:
- Okres stosowania gipsu – fizjoterapię wprowadza się w 2 dniu po zabiegu. Wykonuje się głównie ćwiczenia oddechowe, a następnie dodaje ćwiczenia czynne kończyn górnych i obręczy barkowej, a także izometryczne mięśni tułowia.
- Okres gipsu czynnościowego – rozpoczyna się ćwiczenia bierne kończyn dolnych, a wraz z upływem czasu zamienia się je na czynno-bierne i na czynne. Należy pamiętać, że ruch rotacji możliwy jest dopiero po 2 miesiącach od operacji. Zabronione są także pozycje w klęku. Metodami pomocniczymi jest masaż oraz elektrostymulacja.
- Okres pooperacyjny – po upływie około 4-6 miesięcy można rozpocząć powolne obciążanie kończyny oraz naukę chodu.
W chorobie jaką jest dysplazja, ważne jest przede wszystkim rozumienie potrzeb dziecka oraz edukacja rodziców lub opiekunów. To właśnie oni będą spędzać najwięcej czasu z dzieckiem, zatem wyniki rehabilitacji w dużej mierze zależą właśnie od ich działań.
Bibliografia
- Mika T., Fizykoterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1996.
- Żuk T., Dziak A., Podstawy ortopedii i traumatologii, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1980.
- Kruczyński J., Szulc A., Wiktora Degi Ortopedia i rehabilitacja. Wybrane zagadnienia z zakresu chorób i urazów narządu ruchu dla studentów i lekarzy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
