Hiperkapnia

Hiperkapnia to wzrost ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla powyżej 45 mm Hg. Rozwija się jako następstwo hipowentylacji pęcherzykowej. Jedną z jej przyczyn jest obturacja dolnych dróg oddechowych.

Jak powstaje hiperkapnia?

Hipowentylacja pęcherzykowa jest jedynym istotnym mechanizmem rozwoju hiperkapnii, ponieważ dwutlenek węgla przechodzi przez barierę pęcherzykowo-włośniczkową blisko 20 razy szybciej niż tlen. W efekcie pogrubienie lub zmniejszenie przepuszczalności tej bariery, jak również zmniejszenie przepływu krwi przez płuca nie mają tak istotnego wpływu na wymianę dwutlenku węgla między powietrzem a krwią, jak w przypadku tlenu.

Przyczyną hipowentylacji jest zaburzenie równowagi między obciążeniem układu oddechowego (pracą oddychania) a sprawnością mięśni oddechowych i czynnością układu nerwowego w zakresie sterowania oddychaniem.

Następstwa hiperkapnii

Do następstw tego patologicznego stanu można zaliczyć następujące problemy:

• kwasica oddechowa – jest wyrównywana metabolicznie (zachowanie wodorowęglanów przez nerki) i – jak każda kwasica – działa depresyjnie na układ krążenia i inne układy, powoduje hiperkaliemię oraz zmniejsza powinowactwo hemoglobiny do tlenu, przez co pogarsza wiązanie tlenu w płucach i ułatwia jego oddawanie w tkankach;
• ból głowy i zaburzenia świadomości – splątanie, patologiczna senność i śpiączka hiperkapniczna. Wiążą się z rozszerzeniem naczyń mózgowych i wzrostem ciśnienia śródczaszkowego;
• hipoksemiczny napęd oddechowy – przewlekła niewydolność oddechowa z hiperkapnią prowadzi do zmniejszenia wrażliwości ośrodka oddechowego w rdzeniu przedłużonym i moście na podwyższenie ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla. Główne bodźce pobudzające ośrodek oddechowy pochodzą wówczas z chemoreceptorów znajdujących się głównie w kłębkach szyjnych. W takiej sytuacji zbyt intensywna tlenoterapia powoduje hipowentylację oraz nasilenie hiperkapnicznej niewydolności oddechowej, która prowadzi do śpiączki.

Hiperkapnia jest zatem niebezpiecznym stanem.

Jak przebiega hiperkapnia?

Zatrzymywanie dwutlenku węgla w ustroju początkowo pobudza oddychanie. Nagromadzenie większych ilości dwutlenku węgla wywołuje objawy związane z depresją ośrodkowego układu nerwowego:

• stan dezorientacji;
• obniżenie wrażliwości czuciowej;
• śpiączka z niewydolnością oddechową i ostatecznie śmierć.

U chorych z takimi objawami ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla jest znacznie podwyższone, występuje ciężka kwasica oddechowa, a stężenie jonu HCO3- w osoczu może przekraczać 40 mEq/l. Ogromne ilości HCO3- są wydalane, ale więcej tego jonu jest resorbowane. Dzięki temu jego zawartość w osoczu się zwiększa oraz kwasica jest częściowo kompensowana.

Dwutlenek węgla jest dużo lepiej rozpuszczalny niż tlen, dlatego hiperkapnia rzadko jest problemem u chorych ze zwłóknieniem płuc. Jednakże hiperkapnia występuje w przypadku niezrównoważenia stosunku wentylacji pęcherzykowej i perfuzji w płucach. Także wtedy, gdy wentylacja pęcherzyków płucnych jest niewystarczająca z powodu różnych zaburzeń mechanizmów pompowania powietrza w płucach.

Hiperkapnia zaostrza się, gdy wzrasta wytwarzanie dwutlenku węgla. Przykładowo, u chorych gorączkujących na każdy wzrost 1 stopnia Celsjusza przypada zwiększenie wytwarzania dwutlenku węgla o 13%. Z kolei duże spożycie węglowodanów zwiększa wytwarzanie dwutlenku węgla z powodu wzrostu współczynnika oddechowego.

Bibliografia

1. Szyszka L., Domowe leczenie tlenem w przewlekłej niewydolności oddychania, Forum Medycyny Rodzinnej, 1/2013.
2. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
3. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.

Koenzym Q10 kapsułki Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej...