Gronkowce to jedne z najważniejszych patogenów bakteryjnych człowieka, odpowiedzialne za wiele chorób oraz kolonizację skóry i śluzówek. Izoluje się je także u wielu gatunków zwierząt. Gronkowce są Gram-dodatnimi ziarniakami układającymi się najczęściej w nieregularne grona, stąd ich nazwa. Leczenie infekcji wywołanych tymi patogenami polega na antybiotykoterapii. Należy mieć jednak na uwadze fakt, że wiele z nich wykazuje antybiotykooporność.
Gronkowce – charakterystyka
Gronkowce (choć utworzone z gron) mogą przybierać różne postacie. Spotyka się je jako pojedyncze komórki, dwoinki, a nawet całe łańcuszki. Są względnymi beztlenowcami, zwykle katalazododatnimi. Co istotne, nie tworzą przetrwalników i nie mają zdolności ruchu. Mogą jednak posiadać otoczkę, która chroni je przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Do dnia dzisiejszego scharakteryzowano 32 gatunki gronkowców, w tym 16 wyizolowanych z zakażeń ludzkich. Najczęściej występującymi patogennymi gronkowcami u człowieka są:
- Staphylococcus aureus;
- Staphylococcus epidermidis;
- Staphylococcus haemolyticus;
- Staphylococcus saprophyticus;
- Staphylococcus lugdunensis.
Pod względem budowy gronkowce nie odbiegają niczym od tej typowej dla wszystkich bakterii Gram-dodatnich. Głównymi składnikami ściany komórkowej są peptydoglikan oraz kwasy teichowe. Odpowiadają one za sztywność i charakterystyczny kształt komórki bakteryjnej. Szczepy Staphylococcus aureus zawierają dodatkowo w swojej komórce kwas ribitoloteichowy, z kolei Staphylococcus epidermidis najczęściej kwas gliceroloteichowy. Wiele szczepów Staphylococcus aureus posiada wielocukrową otoczkę.
Zakażenie gronkowcami
Głównym rezerwuarem gronkowców jest człowiek, a najczęściej zasiedlaną u niego niszą jest przedsionek nosa, skóra oraz błony śluzowe. W związku z tym do zakażenia gronkowcami dochodzi najczęściej podczas bezpośredniego kontaktu z osobą chorą, w trakcie korzystania z jej przedmiotów osobistych (np. ręcznika) oraz drogą kropelkową (podczas kichania, kaszlu). Co istotne, gronkowiec przenosi się również drogą płciową, czyli podczas stosunków seksualnych. W gronie ryzyka znajdują się szczególnie osoby zarażone wirusem HIV oraz wszyscy inni pacjenci ze znacznie obniżoną odpornością, a także diabetycy, pacjenci poddawani hemodializie, osoby starsze oraz po zabiegach chirurgicznych.
Choroby wywołane przez gronkowce
Rodzaje chorób zależą głównie od tego, które gronkowce są ich przyczyną. Jako że najczęściej diagnozuje się zakażenie Staphylococcus aureus, warto na początku wymienić choroby spowodowane tą bakterią:
- liszajec;
- zapalenie mieszków włosowych;
- czyraczność;
- bakteryjne zapalenie spojówek;
- zapalenie gruczołów potowych;
- zapalenie gruczołu piersiowego;
- róża.
Gronkowiec złocisty powoduje ponadto różnorodne infekcje górnych dróg oddechowych, w tym zapalenie ucha środkowego i zatok (szczególnie o charakterze przewlekłym). Z kolei Staphylococcus epidermidis (gronkowiec skórny) stanowi przyczynę zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia otrzewnej lub zapalenia wsierdzia.
Gronkowce – leczenie
W leczeniu infekcji wywołanych gronkowcami największe znaczenie ma podanie indywidualnie dobranych antybiotyków. Najczęściej są to:
- klindamycyna;
- mupirocyna;
- cefadroksyl;
- spiramycyna.
Kuracja antybiotykowa może trwać nawet kilka tygodni. Każdorazowo antybiotyk dobiera się do szczepu, który spowodował infekcję. Podawanie antybiotyku bez upewnienia się w tym zakresie może spowodować antybiotykooporność i znaczne wydłużenie czasu leczenia, co z kolei negatywnie wpływa na ogólny stan zdrowia pacjenta. Szczególną opieką należy objąć kobiety ciężarne zakażone gronkowcem. Bakteria ta stanowi poważne zagrożenie dla płodu – może wręcz wykluczyć możliwość porodu siłami natury, zmuszając do wykonania cięcia cesarskiego. Także dzieci do 5. roku życia, które nie mają jeszcze w pełni wykształconego układu immunologicznego, są bardziej narażone na powikłania.
Przyjmując antybiotyki nie należy zapominać o probiotykach. Antybiotyki działają silnie przeciwbakteryjnie, atakując jednak także naturalną mikroflorę jelitową człowieka. Przekłada się to m.in. na zaburzenia trawienia oraz znaczny spadek odporności. Przyjmowanie probiotyków i spożywanie naturalnej żywności probiotycznej daje gwarancję, że antybiotyk nie wpłynie w dużym stopniu na skład i jakość fizjologicznej flory bakteryjnej.
Polecane produkty:
|
Probiotyki - naturalne kultury bakterii
Probiotyki bioalgi to żywe, naturalne i specjalnie wyselekcjonowane kultury bakterii, które uzupełniają dietę w składniki probiotyczne takie jak m.in. Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, Bifidobacterium Bifidum ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Błażewicz I., Barańska-Rybak W., Nowicki R., Pozaszpitalne zakażenia szczepami gronkowca złocistego opornego na metycylinę – ewolucja szczepów czy działanie jatrogenne?, Przegląd Dermatologiczny, 101/2014.
- Korpysa-Dzirba W., Rola J., Osek J., Enterotoksyny gronkowcowe. Część I. Epidemiologia i znaczenie dla zdrowia publicznego, Życie Weterynaryjne, 8/2012.
- Murray P., Pfaller M., Rosenthal K., Mikrobiologia, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2018.
