Postawa ciała jest pojęciem od zawsze towarzyszacym człowiekowi. Kilka lat obserwacji pacjentów może nakłonić do krótkiej refleksji na temat tego, jak ludzie w oparciu o swoją wiedzę, postrzegają swoje ciało i jak widzą innych.
Zobacz również: rozwój postawy ciała
Postawa ciała – charakterystyka
Często stereotypy ,,sylwetkowo-posturalne’’ wynosimy z domu rodzinnego. Nasza wyprostowana postawa ciała jest funkcją wyuczoną bardziej niż u jakiegokolwiek innego gatunku, a często przebiega to nieprawidłowo. Wpaja się nam różne wzorce posturalne np. poprzez nakłanianie nas do przyjmowania postawy ciała, bądź poruszania się w sposób, który nasi rodzice uznali za słuszny i dopuszczalny w danym środowisku.
W efekcie wpływ ten niekoniecznie może być korzystny. Każde dodatkowe napięcie kontrolowane mentalnie wprowadza gorszą sprężystość adaptacyjną do naszego biomechanizmu poruszania się. Nie ma to natomiast związku z wewnętrznym poczuciem kinestetyki.
Co wpływa na postawę?
Przykładem może być upominanie chłopców na początku drugiej dekady życia o niekołysanie biodrami podczas chodzenia. Jeśli uda się niestety zatrzymać ten wzorzec u dorastającego chłopca, to wprowadzamy niepotrzebne napięcie w okolicy stawów biodrowych i kręgosłupa lędźwiowego.
Co dalej? Mimo że chłopiec będzie poruszał się tak jak ,,przystoi’’ chłopcu, to możemy spodziewać się jakiejś zmiany kompensacyjno-adaptacyjnej w innej części ciała z perspektywy kolejnych dwóch dekad. Kolejną rzeczą, która mogła nas dosięgnąć za młodu jest np. komenda „trzymaj się prosto” lub „cofnij barki w tył”. Niestety każdy rodzic ma często inne wyobrażenie trzymania się prosto niż Ida Rolf czy Thomas Myers. Nagminnym zjawiskiem jest nakłanianie dzieci w domu czy szkole, aby siedziały z deskowato prostym kręgosłupem, cofniętą głową i pochyleniem jedynie w górnych segmentach szyjnych. Dotyczy to często źle dobranych wysokości krzeseł i ławek w szkole. Co czują nasze mięśnie podpotyliczne w tej sytuacji nie trzeba pisać.
Kolejnym elementem, który wpływa na nasze wyobrażenie idealnej sylwetki jest kreacja popkulturowa obserwowana w kulturze zachodniej. W naszej kulturze bardzo odbiegliśmy od myślenia afrykańskich wodzów czy arabskich potentatów. Oni pragnęli, aby ich żony były możliwie najbardziej puszyste, po to by pokazać swoje bogactwo i dobrobyt, jaki im zapewniają.
Prawidłowa sylwetka według innych
Dobrą sylwetkę potrafi opisać każdy i każdy też wie czym ona się charakteryzuje. Potrafimy też podać kilka przykładów nienagannej sylwetki wśród aktorów, sportowców, piosenkarzy. Mówiąc o sylwetce myślimy o sześciopaku wyrzeźbionym na płaskim brzuchu. Bicepsie niczym bochenek chleba obowiązkowo z żyłką i majestatycznych mięśniach piersiowych. Warto dodać, że np. w dyscyplinach kulturystyczno-sylwetkowych sędziowie biorą pod uwagę już znacznie więcej zmiennych.
Szczególnie ważne są proporcje, obrysy, widoczność brzuśców, intersekcji mięśniowych, przegród, aktonów. Poza tym każdy z nas posiada jeszcze odgórnie zaprogramowane poczucie estetyki jako mechanizmy służące przetrwaniu gatunku. Kobiety w szerokich ramionach mężczyzn doszukują się bezpieczeństwa i stabilizacji. Natomiast mężczyźni w szerokiej miednicy u kobiet upatrują sobie partnerkę w celu wydania potomstwa, które wykarmi obfitą piersią.
Prawidłowa sylwetka według fizjoterapeuty
Jednak my fizjoterapeuci musimy przymknąć oczy, zwłaszcza na utarte stereotypy pięknej i zdrowej sylwetki i zwrócić uwagę na coś znacznie ważniejszego. Mowa tu o prawidłowej, zbalansowanej postawie, która warunkuje lepszą jakość życia w późniejszym wieku.
Wiemy też, że nie możemy być zagorzałymi wyznawcami płaskich brzuchów z kilku przyczyn:
- przepona potrzebuje miejsca do pracy;
- mięśnie z przodu i z tyłu muszą wzajemnie się równoważyć w pozycji stojącej, tym samym zapewniać pełną ruchomość zamiast ucisk kręgosłupa lędźwiowego;
- napięcie mięśni otaczających brzuch musi być wystarczające, aby potrzymać znajdujące się w nim organy, jednak nie utrudniające pracy narządów poprzez nadmierny ścisk.
Bodyreading
Czytanie postawy ciała, tak zwany bodyreading, jest ważną umiejętnością fizjoterapeutów, trenerów czy nauczycieli ruchu różnych szkół i metod. Ta umiejętność powinna opierać się na znajomości anatomii oraz biomechaniki. To dzięki anatomicznej biomechanice układu ruchu dostrzegamy takie rzeczy jak np. protrakcja barków, rotacja zewnętrzna bioder, powiększenie lub zniesienie krzywizn kręgosłupa i jego rotacje, elewacja łopatek oraz ich przodopochylenie itp.
Wiemy też, które struktury mięśniowo-powięziowe za takie ułożenie odpowiadają i wiemy jakie ćwiczenia wykonywane z uporem maniaka, tryb życia, pracy oraz stres będą tę wadę pogłębiać. W trosce o postawę naszych podopiecznych pokażmy im jak patrzeć krytycznym okiem przez filtr postawy ciała, a nie sylwetki.
Szczególną troską obejmijmy zwłaszcza mało aktywnych pracujących na siedząco. Pionowa postawa i skłonność do wygód doprowadziła do powstania poważnego wroga naszego kręgosłupa i mięśni, w tym przepony, jakim jest pozbawiony odpowiedniej ilości ruchu tryb życia. Kręgosłup – nasz ośrodkowy narząd ruchu „wbity” jest kością krzyżową w obwodowy narząd ruchu, czyli kości miedniczne i kończyny dolne. Niestety sytuacja niekorzystnie się zmienia w momencie ufiksowania przyklejonej do siedzenia miednicy, a kręgosłup zaczyna powoli tracić swoją mechanikę i timing mięśniowy.
Podsumowanie
Wytłumaczmy naszym pacjentom, że kręgosłup to nie zbiór kilku odrębnych odcinków, które działają w oderwaniu od siebie. Jest to sprężyna, która musi działać równomiernie w sposób zintegrowany, aby móc przenosić wszystkie obciążenia, napięcia i stresy.
Bibliografia
- Wilczyński J., Korekcja wad postawy człowieka, Wydawnictwo Anthropos, Starachowice 2005.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
