Rozwój postawy ciała

Rozwój postawy ciała (kształtowanie się postawy ciała) dzieli się na kilka etapów. Ponadto postawa ciała zmienia się przez całe życie i zależy zarówno od czynników wewnętrznych, jak i zewnętrznych. 

Rozwój postawy ciała

Najbardziej zauważalne w rozwoju postawy są zmiany proporcji. Noworodek posiada zupełnie inne proporcje niż osoba dorosła. Jego stosunkowo duża głowa (1/4 długości ciała) i krótkie kończyny dolne (1/3 długości ciała) sprawiają, że środek ciężkości ciała znajduje się wysoko – nieco poniżej pępka. Z kolei u człowieka dorosłego głowa stanowi 1/8 długości ciała, a kończyny dolne 1/2 długości ciała. W związku z tym środek ciężkości ciała dorosłego człowieka zlokalizowany jest niżej, bo około 2,5 cm powyżej wzgórka lędźwiowo-krzyżowego.

Poniżej przedstawiono poszczególne okresy rozwoju.

Zobacz również: prawidłowa postawa ciała

Okres śródmaciczny (wewnątrzłonowy)

Na etapie rozwoju embrionalnego kształtuje się narząd ruchu jeszcze nieprzystosowany do przyjęcia postawy wyprostnej. Pozycja skulona (kifoza całkowita), kończyny dolne w odwiedzeniu, rotacji zewnętrznej i zgięciu w stawach kolanowych i biodrowych.

Okres noworodkowy

Na skutek działania siły ciężkości głowy na odcinek szyjny kręgosłupa oraz wpływu kończyn dolnych na odcinek lędźwiowy – zanika jednołukowe wygięcie kręgosłupa, na skutek czego staje się on niemal całkowicie prosty. Obwód głowy jest większy od obwodu klatki piersiowej. Barki są lekko uniesione, szyja krótka, a brzuch stosunkowo duży.

Zobacz również: rozwój noworodka i niemowlęcia

Okres niemowlęcy

Rozwój niemowlaka jest bardzo ważnym okresem. W pierwszym roku życia zachodzi przystosowywanie się do przyjęcia postawy wyprostnej. Do tworzenia się postawy ciała kluczowym jest rozwój nawyków ruchowych i aktywności ruchowej. Rozwój ruchowy dziecka zapoczątkowują i umożliwiają odruchy. Wczesno-niemowlęce odruchy mają charakter rozwojowy. W efekcie wraz z wiekiem wygasają jedne, a powstają kolejne.

W pierwszym roku życia występują na przemian, począwszy od zgięciowego, cztery okresy rozwojowe: dwa zgięciowe i dwa wyprostne.

I stadium wyprostne ma miejsce od ok. 7-16. tygodnia życia do 6. miesiąca:

• kształtuje się lordoza szyjna (dziecko unosi głowę),
• kończyny dolne się prostują (leżenie przodem),
• kifoza piersiowa ulega zmniejszeniu (opieranie się na rękach),
• pionowe ustawienie głowy (3-4 miesiąc – próby siadania, raczkowanie);

II stadium zgięciowe ma miejsce od ok. 5-8 miesiąca życia (stadium przygotowawcze do lokomocji) i obejmuje:

• pogłębienie kifozy piersiowej,
• doskonalenie siadu i utrzymywania głowy,
• kształtowanie lordozy lędźwiowej,
• dalsze kształtowanie lordozy lędźwiowej i łagodzenie kifozy piersiowej;

II stadium wyprostne ma miejsce od ok. 9-12 miesiąca życia i jest to lokomocja.

Następstwa pionizacji w okresie niemowlęcym obejmują:

• przemieszczenie środka ciężkości ciała w górę i w przód;
• przemieszczenie narządów jamy brzusznej powoduje uwypuklenie brzucha;
• zaznaczanie lordozy lędźwiowej;
• zapoczątkowanie przodopochylenia miednicy;
• zmniejszenie zgięciowego ustawienia kończyn;
• zmniejszenie szpotawości osi długiej uda;
• stopy pozornie płaskie.

Zbacz również: Rozwój ruchowy niemowlęcia – kamienie milowe

Okres poniemowlęcy (od 1 do 3 roku życia)

W okresie od 12-14 miesiąca życia kręgosłup przyjmuje już kształt esowaty. Jest już ukształtowana lordoza szyjna, kifoza piersiowa i wyraźnie zaznaczona lordoza lędźwiowa, a miednica przesuwa do przodu i odchyla w tył. Zwiększa się także wymiar poprzeczny klatki piersiowej (powiększa się jej szerokość, a zmniejsza głębokość). Jej obwód jest większy od obwodu głowy.

Z czasem następuje stopniowe dalsze zwiększanie kąta przodopochylenia miednicy. Ma miejsce także zmniejszona szpotawość kończyn dolnych, utrzymuje się ich zgięciowe ustawienie.

Ważne jest zwolnienie tempa przyrostu masy ciała i wzrost tempa przyrostu wysokości (sylwetka trzylatka jest bardziej smukła).

Okres przedszkolny (od 3 do 6 roku życia)

W tym okresie słabnie dynamika przyrostu wysokości ciała. Zauważa się względną stabilność krzywizn kręgosłupa, ale wzrost tułowia przy słabych mięśniach utrzymujących kręgosłup powoduje ciągłe ich modyfikacje. W efekcie ma miejsce tendencja do powiększania się lordozy lędźwiowej, przy czym kifoza piersiowa jest silniej zaznaczona. Stabilizuje się także lordoza szyjna.

W 4. roku życia kąt przodopochylenia miednicy wynosi 22 stopnie, zmniejsza się głębokość, a zwiększa szerokość klatki piersiowej, zaś żebra przyjmują ustawienie skośne. Stopniowo zmniejsza się uwypuklenie brzucha i odstawanie łopatek przy równoczesnym uwypuklaniu się klatki piersiowej, a barki obniżają się.

W okresie przedszkolnym znaczne uwypuklenie brzucha, odstawanie łopatek, zaokrąglenie pleców oraz wysunięcie barków i głowy w przód uważa się za wadliwe. Kończyny dolne powinny być wyprostowane (ustawienie zgięciowe zanika w czasie stania), stopa powinna posiadać sklepienie podłużne i poprzeczne.

Okres szkolny (od 7 do 10 roku życia)

To pierwszy okres krytyczny posturogenezy.

U dzieci siedmioletnich procesy rozwoju somatycznego są harmonijne. Zmiana trybu życia dziecka (w związku z nauką) – narzucony system przebywania w pozycji siedzącej, niekorzystne pozycje statyczne, noszenie dodatkowych ciężarów, czynniki psychogenne.

Klatka piersiowa spłaszcza się nieco, przez co zaokrąglenie barków staje się wyraźniejsze, zmiany klatki piersiowej nie powodują odstawania łopatek. Brzuch jest jeszcze lekko wystający, jednak już mniej, a lordoza lędźwiowa jest wyraźniejsza.

Dodatkowo:

• kąt przodopochylenia miednicy zwiększa się do 25 stopni, przy czym zaczynają zaznaczać się różnice płciowe;
• intensywny rozwój kończyn dolnych – pod koniec tego okresu ich długość przekracza 50% wysokości ciała;
• maleje tempo przyrostu wysokości ciała, znacznie powiększa się masa w związku z pogrubieniem kości i rozwojem układu mięśniowego.

Okres starszoszkolny (od 10 do 15 roku życia)

To drugi okres krytyczny: dziewczęta w wieku 11-13 lat, chłopcy w wieku 13-14 lat (związany ze skokiem pokwitaniowym).

Postawę w wieku pokwitaniowym cechuje większa wiotkość. W rezultacie brzuch znowu się uwypukla, plecy są nadmiernie okrągłe, głowa jest pochylona w przód. Ponadto długość kończyn dolnych osiąga ok. 53% wysokości i następuje wzrost długości kończyn górnych.

Układ mięśniowy rozwija się wolniej. Zauważa się również następujące zmiany:

• znaczna lordoza lędźwiowa, mała kifoza piersiowa;
• niejednakowy przyrost poszczególnych odcinków ciała;
• stopy wąskie, prawidłowo wysklepione.

Ożywia się znacznie i zmienia gra hormonów, w efekcie czego następują zaburzenia metabolizmu i zmiany w kostnieniu. Zmianom i częstym zaburzeniom podlega układ nerwowo-psychiczny, co wywiera wpływ na kształtowanie się kręgosłupa i całej postawy.

Okres młodzieńczy (dziewczęta w wieku 15-18 lat, chłopcy w wieku 17-20 lat)

Zarys krzywizn przednio-tylnych kręgosłupa ulega złagodzeniu, nadal przeważa lordoza lędźwiowa nad kifozą piersiową szczególnie u dziewcząt. Ma miejsce ostateczne ukształtowanie przodowygięcia w odcinku lędźwiowym.

Kąt przodopochylenia miednicy u kobiet wynosi 28 stopni, zaś u mężczyzn – 32 stopnie, bierze się pod uwagę wahania do 4 stopni.

Tempo przyrostu wysokości maleje i w zasadzie ustaje, przy czym następuje wzrost siły mięśniowej. Dodatkowo postawa ciała przyjmuje ostateczną formę, a brzuch fizjologicznie znowu staje się płaski.

W efekcie najlepsze warunki do utrzymania prawidłowej postawy ciała występują między 25., a 30. rokiem życia.

Bibliografia

1. Wilczyński J., Korekcja wad postawy człowieka, Wydawnictwo Anthropos, Starachowice 2005.

	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...
	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...