W dzisiejszych czasach ogromną wagę przykłada się do właściwego wychowania dzieci ze zrozumieniem ich potrzeb, dlatego wielu rodziców zastanawia się, czy pozwolić dziecku się wypłakać. Co zrobić w sytuacji płaczu? Wszystko zależy od przyczyn i wieku dziecka, dlatego warto zagłębić się w ten temat nieco bardziej.
Czy pozwolić dziecku się wypłakać?
W przypadku niemowląt płacz jest podstawowym narzędziem do komunikowania się z otoczeniem, w tym z rodzicami. W ten sposób dziecko może przekazywać informacje, że jest mu zimno, gorąco, jest głodne, niewyspane, ma mokrą pieluszkę. Doświadczony rodzic potrafi odróżniać subtelne różnice w rodzajach płaczu, znacznie szybciej znajdując jego przyczynę, niż świeżo upieczeni rodzice pierwszego dziecka lub obce osoby. W przypadku niemowląt nie powinno się pozostawiać dzieci samym sobie w momencie płaczu. To sygnalizacja potrzeby, która powinna być szybko zaspokojona. Ignorowanie płaczu niemowlaka może mieć wiele poważnych konsekwencji krótko- i długoterminowych. Przede wszystkim dziecko nie doświadcza pożądanej i oczekiwanej bliskości. Może to wpływać na jego rozwój w późniejszym wieku (aspołeczność, drażliwość, poczucie braku zrozumienia, brak umiejętności radzenia sobie z własnymi emocjami). Reagowanie na płacz zwiększa poczucie bezpieczeństwa dziecka i wzmacnia więź z rodzicami. Nie oznacza to jednak, że rodzice powinni zawsze w ciągu kilku sekund przebiegać do dziecka i je uspokajać, co potwierdziły interesujące badania przeprowadzone w 2012 roku. Zgodnie z jego wynikami, rodzice bez obaw o stan zdrowia czy samopoczucie swojego dziecka mogą odczekać do 10 minut, zanim pójdą uspokajać dziecko. Naukowcy śledzili dalsze losy badanych, aż do momentu ukończenia przez nich 6. roku życia. Nie wykazano różnic behawioralnych i emocjonalnych, a także nie potwierdzono problemów zdrowotnych między dziećmi, które brały udział w eksperymencie, a tymi z grupy kontrolnej.
Rodzice powinni być jednak wyczuleni na potrzeby swojego dziecka. Jeśli płacze ono z powodu gorączki, choroby lub złego samopoczucia, a także gdy zmaga się z przewlekłymi problemami zdrowotnym (np. mózgowym porażeniem dziecięcym, autyzmem, zespołem Aspergera i innymi) reakcja powinna być szybka.
Czy pozwolić przedszkolakowi się wypłakać?
Starsze dzieci, np. w wieku przedszkolnym, mają już znacznie więcej powodów do płaczu. Mogą być one bardziej złożone niż tylko wyrażanie podstawowych potrzeb (np. konflikty z innymi dziećmi, lęk, smutek, nocne koszmary). Dlatego przede wszystkim rodzic powinien ustalić, co jest przyczyną płaczu dziecka poprzez rozmowę. Następnym krokiem jest przytulenie dziecka i okazanie mu wsparcia, aby w dalszej kolejności znaleźć rozwiązanie dla tego problemu. Przykładowo, jeśli dziecko boi się zasnąć z powodu koszmarów, rodzice mogą rozważyć kładzenie go spać przy zapalonej lampce nocnej emitującej ciepłe, przytłumione światło i gasić ją po uśnięciu dziecka.
Dość częstym problemem jest płacz dziecka podczas zostawiania go w przedszkolu po raz pierwszy. Może to trwać nawet 2-3 tygodnie i bywa dla malucha sporą traumą. Warunkiem pozytywnej adaptacji przedszkolnej jest zwłaszcza ugruntowanie się w dziecku przekonania, że rodzic nie odchodzi na zawsze i że wróci po niego. Pomimo iż akurat w tym momencie fizycznie nie jest przy nim obecny. Pomagają w tym spotkania adaptacyjne, odbywające się w towarzystwie rodziców jeszcze zanim dziecko rozpocznie uczęszczanie do przedszkola.
Płacz dziecka – kiedy nie reagować?
Istnieje niepisana zasada mówiąca o tym, że należy reagować na każdy płacz dziecka. Nawet jeśli miałoby to być tylko po to, aby się upewnić odnośnie jego przyczyny. Jeśli jednak okaże się, że dziecko płacze, ponieważ nie zostały spełnione jego zachcianki lub zbędne potrzeby, rodzic powinien zareagować stosownie do sytuacji. Dotyczy to np. sytuacji takich jak krzyk w sklepie z zabawkami, płacz na myśl o powrocie do domu z placu zabaw, czy histeria w związku z koniecznością wysprzątania swojego pokoju. Warto wówczas wysłuchać dziecka i okazać mu empatię, wyjaśniając proste argumenty, dlaczego oczekiwania dziecka nie mogą zostać spełnione. Udzielenie wsparcia w przeżywaniu trudnych emocji nie oznacza jednak, że powinno się zmieniać zdanie czy poświęcać własne potrzeby. Powtarzające się uleganie dziecku zmniejszy autorytet rodzica. Częste, histeryczne napady płaczu powinny zostać skonsultowane z psychologiem dziecięcym.
Bibliografia
- Schaffer R., Psychologia dziecięca, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2014.
- Bates L., Baker S., Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2022.
