Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych zgodnie z definicją to zespół objawów będących skutkiem znacznego zwężenia lub zamknięcia głównych szlaków tętniczych kończyn, u którego podstaw leży szereg zmian patologicznych. Związane są one głównie z rozwojem miażdżycy zarostowej tętnic. Uważa się, że przyczyną przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych rzadko jest inna choroba niż miażdżyca zarostowa.
Występowanie i czynniki ryzyka
Występowanie przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych w ogólnej populacji szacuje się na 3-10%, natomiast wśród osób powyżej 65 roku życia około 20%. Na podstawie statystyk można stwierdzić, że w Polsce odnotowuje się około 30-40 tysięcy nowych zachorowań na przewlekłe niedokrwienie kończyn.
Szacuje się, że bezobjawowa postać choroby występuje aż 3-4 razy częściej niż objawowa.
Czynniki ryzyka dzieli się na niemodyfikowalne i modyfikowalne. Do niemodyfikowalnych zalicza się wiek, płeć, obecność choroby sercowo-naczyniowej lub innej na podłożu miażdżycowym i pozytywny wywiad rodzinny. Do modyfikowalnych z kolei należą:
- otyłość, cukrzyca;
- dyslipidemia;
- nadciśnienie tętnicze;
- nieodpowiednia dieta;
- zespół metaboliczny;
- czynniki prozakrzepowe;
- markery procesu zapalnego;
- palenie tytoniu;
- mała aktywność fizyczna.
Objawy
Choroba dotyczy głównie osób starszych. Najbardziej charakterystycznym objawem jest ból wysiłkowy kończyn dolnych, czyli tzw. chromanie przestankowe (ból mięśni podczas chodzenia). W zaawansowanych stadiach można zauważyć również bóle spoczynkowe, następnie owrzodzenia oraz martwicę. Może to prowadzić nawet do amputacji.
Chorobie często towarzyszy zajęcie miażdżycą innych obszarów naczyniowych, np. tętnic szyjnych, mózgowych, wieńcowych czy aorty.
Skala Fontaine’a:
- I – nie ma objawów klinicznych, możliwe jest jedynie ewentualne mrowienie lub zwiększona wrażliwość stóp na zimno;
- II a – chromanie z dystansem przejścia więcej niż 200 metrów;
- II b – chromanie z dystansem przejścia mniej niż 200 metrów;
- III – występuje ból spoczynkowy;
- IV – występuje martwica i zgorzel.
Skala Rutherforda (stopień/kategoria):
- 0/0 – nie ma objawów klinicznych;
- I/1 – chromanie łagodne;
- I/2 – chromanie umiarkowane;
- I/3 – chromanie ciężkie;
- II/4 – spoczynkowy ból niedokrwienny;
- III/5 – niewielkie ubytki tkanki;
- IV/6 – owrzodzenia lub martwica.
Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych – leczenie
Podstawą leczenia jest prawidłowo postawiona diagnoza – ocena zaawansowania zmian klinicznych według skali Fontaine’a albo Rutherforda.
Leczenie ma na celu poprawę funkcjonowania pacjenta, usprawnianie jego produktywności i poprawę jakości życia. Jest działaniem kompleksowym, ciągłym i wieloetapowym. Wymaga pełnej współpracy chorego z lekarzem, fizjoterapeutą, pielęgniarką czy dietetykiem.
Fizjoterapeuta rozpoczyna pracę z chorym na zlecenie lekarza uwzględniając:
- rozpoznanie przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych;
- stadium choroby;
- względny i bezwzględny dystans chromania;
- przeciwwskazania do poszczególnych sposobów rehabilitacji;
- współistniejące choroby;
- rodzaj leczenia stosowanego do tej pory.
Farmakoterapia
Istotnym elementem farmakologicznym jest terapia przeciwpłytkowa, gdzie stosuje się między innymi kwas acetylosalicylowy (ASA) i klopidogrel. ASA stosuje się głównie u pacjentów z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych, u których rozpoznano także inną formę choroby sercowo-naczyniowej. Klopidogrel skutecznie zmniejsza częstość epizodów sercowo-naczyniowych u pacjentów z objawową postacią choroby niezależnie od współwystępowania innych chorób na tle kardiologicznym.
Kinezyterapia
Uważa się, że kinezyterapia jest jedną z najskuteczniejszych metod wydłużających dystans chromania. Musi być jednak prowadzona pod fachowym nadzorem, ponieważ rehabilitacja w warunkach domowych bez nadzoru fizjoterapeuty nie przynosi oczekiwanych rezultatów.
Nadzorowany trening fizyczny powinien być prowadzony w sesjach trwających co najmniej 30-45 minutowych, 3 razy w tygodniu przez minimum 3 do 6 miesięcy.
Trening przerywa się w przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych o średnim natężeniu, natomiast wznawia po ustąpieniu tych objawów.
Leczenie chirurgiczne
Jeśli leczenie zachowawcze nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, należy rozważyć rewaskularyzację wewnątrznaczyniową lub operacyjną – w przypadku braku możliwości wewnątrznaczyniowej.
Bibliografia
- Socha P., Wpływ aktywnego poradnictwa i czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych na odległe wyniki zabiegów wewnątrznaczyniowych w odcinku biodrowym i udowo-podkolanowym, Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych, Poznań 2014.
- Bulińska K., Kropielnicka K., Jasiński T., Dąbrowska G., Jasiński R., Skórkowska-Telichowska K., Pilch U., Szuba A. – Kompleksowa rehabilitacja pacjentów z chromaniem przestankowym w przewlekłym niedokrwieniu kończyn dolnych, Fizjoterapia, 4/2012.
Polecane produkty:
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
