Nitryle to organiczne związki chemiczne zawierające w swojej budowie grupę nitrylową. Stanowią bezbarwną ciecz lub ciało stałe o charakterystycznym zapachu. Są pochodnymi cyjanowodoru, w związku z czym uznaje się je za toksyczne.
Nitryle – charakterystyka
Nitryle posiadające w swojej budowie małą liczbę atomów węgla stanowią ciecze o przyjemnym aromacie i bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie. Natomiast nitryle wyższego rzędu (alifatyczne) to ciała stałe. Związki te wykazują tendencję do reagowania z wieloma innymi związkami, również łatwo poddają się reakcjom hydrolizy podczas ogrzewania, zarówno w środowisku kwasowym, jak i zasadowym. Wówczas otrzymuje się kwas karboksylowy i amoniak. Z nitryli można także za pomocą odpowiednich reakcji redukcji otrzymywać amidy.
Nazwy chemiczne omawianych związków tworzy się od nazw kwasów karboksylowych. Jeśli jakiś kwas karboksylowy zawiera identyczną liczbę atomów węgla co określony nitryl, będzie on stanowić bazę dla nazewnictwa tego nitrylu. Przykładowo, nitryl kwasu benzoesowego zwany jest również benzonitrylem, zaś nitryl kwasu akrylowego akrylonitrylem.
Budowa chemiczna
Grupa związków jakimi są nitryle, jest blisko spokrewniona z kwasami karboksylowymi. Nitryle cechują się typową budową chemiczną – zawierają grupę cyjanową, w której atomy węgla i azotu łączą się ze sobą wiązaniem potrójnym. Ponadto atom węgla zlokalizowany w grupie cyjanowej posiada hybrydyzację sp. W efekcie tego kąt znajdujący się pomiędzy wiązaniami węgla i azotu wynosi 180 stopni.
Zastosowanie nitryli
Najpopularniejszym produktem na bazie związków nitrylowych są rękawiczki nitrylowe. Stosuje się je w wielu branżach przemysłu, zwłaszcza w medycynie, mechanice, gastronomii czy kosmetologii. Stanowią idealną alternatywę dla osób, które z różnych względów nie mogą stosować rękawic lateksowych (np. są uczulone na lateks). Jednocześnie rękawiczki nitrylowe są 3-krotnie bardziej wytrzymałe na uszkodzenia i rozerwania niż rękawiczki lateksowe czy winylowe.
Nitryle znalazły również zastosowanie w chemii i branżach tematycznie powiązanych z chemią. Przykładowo, acetonitryl i benzonitryl wykorzystywane są jako rozpuszczalniki, natomiast z akrylonitrylu można otrzymywać inne związki chemiczne, np. poliakrylonitryl.
Polecane produkty:
|
Mata do akupresury (mata z igłami)
Mata do akupresury posiada specjalne igły. Ma działanie terapeutyczne i wykorzystywana jest na różne okolice ciała w celu zmniejszenia bólów, regulacji napięcia mięśniowego i wielu innych schorzeń. Zobacz więcej... |
|
Mata z kolcami
Mata z kolcami została wykonana z materiałów wytrzymałych i odpornych, a zarazem bezpiecznych. Regularnie stosowana w domowym zaciszu, niweluje liczne dolegliwości bólowe. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Ptaszyński P., Mniszek W., Potencjalne zagrożenie cyjanowodorem na terenie koksowni, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach, 1/2013.
- McMurry J., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2005.
