Paluch koślawy (łac. hallux valgus) – inaczej haluks – to deformacja podstawy dużego palca. Może powodować zniekształcenie stóp, które trąc o obuwie wywołuje stan zapalny i ból. Dobre obuwie to często wszystko co jest potrzebne, aby złagodzić objawy. Praca nad skorygowaniem deformacji jest inną możliwością, jeżeli dobre obuwie nie łagodzi objawów.
Co to jest haluks?
Gdy duży palec u stopy (paluch) jest ułożony pod kątem w kierunku palca drugiego, wówczas mamy najczęściej doczynienia z halluxem – palcem koślawym. Powoduje to wybrzuszenie z boku (w stronę zewnętrzną) na podstawie dużego palca. Ponadto często występuje pogrubienie skóry i tkanek znajdujących się w okolicach stawu. Zagęszczenie skóry i tkanki mogą doprowadzić do stanu zapalnego, obrzęku, a nawet bólu. Czasami w stawie rozwija się „worek”, który wypełnia płyn.
Przyczyny
Deformacja stawu u podstawy palca dużego nazywana jest często paluchem koślawym. Z powodu tej deformacji stawów rozwija się znaczące odchylenie palca w bok. Kości dużego palca są wypychane w kierunku mniejszych palców.
W większości przypadków nie jest jasne dlaczego rozwijają się zniekształcenia palucha koślawego. Niekiedy otrzymujemy w genach tendencję do osłabienia tego stawu. Zdarza się, że dotyczy to sumy problemów jakimi są zapalenie kości i stawów oraz reumatoidalne zapalenie stawów (RZS).
Jednak bez względu na przyczyny leżące u podstaw, noszenie ciasnych i źle dopasowanych butów może jeszcze bardziej pogorszyć sytuację i przyczynić się do powstawania palucha koślawego. Noszenie wysokich butów generuje dodatkowy nacisk (przeciążenie) na przednią część stopy, czego skutkiem może być zmniejszenie łuku poprzecznego prowadzące do płaskostopia poprzecznego. Mogą one również powodować tarcie na skórę, która pokrywa tę okolicę.
Haluksy – objawy
Skóra wokół przegubu napina się pod kątem i ma tendencję do ocierania wnętrza obuwia. Może to powodować zgrubienie i stan zapalny skóry oraz tkanek znajdujących się w okolicy stawu.
Pozostałe objawy obejmują:
- ból – w następstwie mogą pojawić się trudności z chodzeniem związane z bólem;
- stan zapalny i obrzęk podstawy palca;
- deformację drugiego palca pod naciskiem palucha.
Stopa może w efekcie stać się na tyle duża, że trudność sprawi znalezienie dostatecznie szerokiego obuwia. W ciężkich przypadkach haluks może wypchnąć drugi palec ze swojego pierwotnego miejsca powodując jeszcze większą deformację.
Jak leczyć haluksy?
Leczenie haluksów powinno być kompleksowe i dobrane indywidualnie do potrzeb pacjenta oraz stopnia zaawansowania wady. Łączy w sobie leczenie zachowawcze, fizjoterapię i farmakoterapię, a w cięższych przypadkach niepoddających się leczeniu nieinwazyjnemu, zaleca się operację.
Zobacz również: Deformacje stopy.
Prawidłowe obuwie
Dobrze dobrane obuwie to często wszystko czego potrzebujemy. Nie leczy ono deformacji, ale może złagodzić ból i dyskomfort. Warto, zwłaszcza u dzieci, przy doborze obuwia skonsultować się z fizjoterapeutą. Porady dotyczące obuwia obejmują:
- noszenie butów i kapci, które nie uciskają, ale dobrze przylegają do stopy;
- unikanie na co dzień chodzenia w butach na wysokim obcasie, a w szczególności w szpic;
- stosowanie butów regulowanych na np. paski, które mogą okazać się najlepsze do dostosowania wielkości;
- noszenie butów z miękką wyściółką, która sama dopasuje się do proporcji stopy;
Niekiedy zaleca się noszenie ortez, które prostują haluks. Niestety nie rozwiązują one problemu.
Kinesiotaping
Metodą fizjoterapeutyczną stosowaną przy haluksie jest kinesiotaping, którego główny cel stanowi korygowanie nieprawidłowego ustawienia palucha i stopy oraz utrzymanie struktur w odpowiedniej pozycji. Oklejenie korekcyjne stanowi jednak jedynie element wspomagający leczenie główne. Można również zastosować aplikację limfatyczną kinesiology taping, zmniejszającą obrzęk i wspomagającą odpływ żylny i limfatyczny.
Kinezyterapia
Celem ćwiczeń w przypadku palucha koślawego jest:
- wzmacnianie mięśni osłabionych;
- eliminacja przykurczów.
Kinezyterapia ukierunkowana jest przede wszystkim na wzmacnianie mięśni kształtujących utracone sklepienie podłużne stopy. Ponadto należy prowadzić kinezyterapię ogólnokondycyjną i reedukację chodu.
Farmakoterapia
Poleca się stosowanie środków przeciwbólowych i maści przeciwzapalnych oraz przeciwbólowych do użytku zewnętrznego. W rzadkich przypadkach wskazane jest przyjmowanie antybiotyków.
Leczenie chirurgiczne
Operacja może być wskazana jeśli zmiana obuwia nie łagodzi objawów. Celem operacji jest prostowanie przegubu tak jak jest to możliwe, aby złagodzić ból. Zazwyczaj nie kieruje się tutaj estetycznym wyglądem. Zabieg można wykonać pod znieczuleniem ogólnym lub miejscowym, a wyjście ze szpitala następuje tego samego dnia (zazwyczaj).
Lekarz specjalista dobiera operację indywidualnie w zależności od nasilenia bólu, kształtu stopy oraz innych czynników takich jak np. obecność stanu zapalnego stawów. Istnieje wiele różnych typów operacji, które są wykonywane, aby usunąć haluks. Są to zarówno operacje częściowe jak i całkowite wymiany stawu.
Operacja jest zwykle skuteczna i zmniejsza dynamikę objawów, jednak nie we wszystkich przypadkach. Nie zawsze możliwe jest zmniejszenie bólu w całości lub spowodowanie, że palec stanie się idealnie prosty.
Powikłania po operacji mogą obejmować:
- nieustąpienie bólu;
- infekcje;
- powrót deformacji.
Trzeba mieć świadomość powikłań i skonsultować z lekarzem prowadzącym wady i zalety operacji w naszym przypadku. Po operacji w dalszym ciągu należy nosić prawidłowo dobrane obuwie – szerokie (6 miesięcy po operacji).
Zobacz również: Paluch koślawy – fizjoterapia.
Bibliografia
- Hensel H., Sands A., Paluch koślawy, Rozdział 9.
- Bajerska M., Ambroż A., Wiecheć M., Paluch koślawy – postępowanie fizjoterapeutyczne, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja, wrzesień 2015.
- Piejko L., Polak A., Nawrat-Szoltysik A., Zastosowanie fizjoterapii w leczeniu paluchów koślawych, Rehabilitacja, 2/2016.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
