Metoda Cyriax została opracowana z myślą o polepszeniu sposobu diagnozowania pacjentów. Jej twórcą był brytyjski ortopeda James Cyriax, który kontynuował dociekania J. Mennella. Część diagnostyczną rozpoczęto opracować na początku XX wieku. Jej podstawowym założeniem było twierdzenie, iż prawie 60% dysfunkcji narządu ruchu (dotyczących przede wszystkim tkanek miękkich) nie jest rozpoznawana lub jest nieprawidłowo interpretowana w czasie badania radiologicznego.
Cyriax postawił więc na szybki i dokładny sposób funkcjonalnego diagnozowania stanu pacjentów. Ze względu na trudności w odczytywaniu badań radiologicznych podzielił on tkanki miękkie narządu ruchu na dwa typy:
- tkanki niekurczliwe, do których zaliczył więzadła, powięzi, kaletki, torebki stawowe, oponę twardą i korzenie nerwowe;
- tkanki kurczliwe, do których zaliczył mięśnie, ścięgna i ich przyczepy do struktur kostnych.
Badanie
Sposób diagnozowania według Cyriaxa stał się z czasem niezwykle popularny. Współcześnie stanowi bazę do dalszych modyfikacji technik diagnostycznych. Metoda Cyriax zakłada, że każde badanie niezależnie od sytuacji, zawsze powinno przebiegać w stałej i niezmiennej kolejności, obejmującej:
- wywiad;
- obserwację;
- badanie funkcjonalne;
- badanie dotykowe.
Zobacz również: Testy funkcjonalne w fizjoterapii.
Szczególnie ważne jest odpowiednie przeprowadzenie wywiadu, który powinien zawierać informacje o czasie i okolicznościach, w których pojawia się ból, informacje o nasileniu, charakterze i rejonie odczuwania bólu, zarówno w momencie przeprowadzania wywiadu jak i w momencie wystąpienia pierwszych epizodów, a także porównanie z poprzednimi incydentami, jeśli wystąpiły. Pacjent powinien subiektywnie ocenić swoje samopoczucie i współwystępujące objawy. Wywiad jest wyjątkowo ważny, ponieważ prawie każdy zespół chorobowy wykazuje charakterystyczne dla siebie objawy i obszar promieniowania.
Drugi etap badania – obserwacja – to nic innego jak oglądanie zachowania osoby badanej, jej postawa i nawyki ruchowe. Do tej części należy także ocena możliwości motorycznych i zakresu ruchomości w stawach. Sprawdza się, czy podczas wykonywania różnych czynności dnia codziennego występuje objaw bólowy.
Badanie funkcjonalne obejmuje badanie ruchów biernych oraz testy oporowe. W badaniu funkcjonalnym obowiązuje następująca kolejność: ruchy czynne, ruchy bierne, napięcia izometryczne w połowie fizjologicznego zakresu ruchu.
Metoda Cyriax – wzorce torebkowe
Poniżej przedstawione zostały wzorce torebkowe, przy których ruchy uszeregowano kolejno od najbardziej ograniczonych. Rozpoznanie odpowiedniego wzorca torebkowego umożliwia wskazanie toczącego się w obrębie stawu stanu zapalnego bądź zwyrodnieniowego.
- Skroniowo-żuchwowy – ograniczenie otwarcia ust.
- Odcinka szyjnego – skłon boczny, skręty, wyprost.
- Ramienny – rotacja zewnętrzna, odwodzenie, rotacja wewnętrzna.
- Mostkowo-obojczykowy – ból na końcu zakresu ruchu.
- Barkowo-obojczykowy – ból na końcu zakresu ruchu.
- Ramienno-łokciowy – zgięcie, wyprost.
- Ramienno-promieniowy – zgięcie, wyprost, odwracanie, nawracanie.
- Promieniowo-łokciowy bliższy – odwracanie, nawracanie.
- Promieniowo-łokciowy dalszy – ból na końcu odwracania i nawracania.
- Promieniowo-nadgarstkowy – zgięcie i wyprost w równej mierze.
- Śródręczno- i międzypaliczkowe – zgięcie, wyprost.
- Odcinka piersiowego i lędźwiowego – skłon boczny i rotacje w równej mierze, wyprost.
- Biodrowy – zgięcie, odwiedzenie, rotacja wewnętrzna.
- Kolanowy – zgięcie, wyprost.
- Skokowo-goleniowy – zgięcie, wyprost.
- Środstopno-paliczkowy palucha – wyprost, zgięcie.
- Międzypaliczkowe – zgięcie, wyprost.
Czucie końcowe ruchu
Poza wymienionymi wzorcami analizuje się także tak zwane czucie końcowe ruchu, które jest zdeterminowane rozciąganiem tkanek niekurczliwych w końcowym zakresie ruchomości.
Metoda Cyriax wyróżnia 3 fizjologiczne rodzaje czucia końcowego ruchu:
- Kostne – twarde, dające bezbolesny opór, np. podczas wyprostu w stawie łokciowym
- Mięśniowe – to inaczej sprężyste zbliżenie się tkanek miękkich zatrzymujące ruch, np. podczas zgięcia w stawie kolanowym.
- Torebkowe – występujące najczęściej, daje opór sprężysty, np. podczas rotacji zewnętrznej w stawie ramiennym.
Do nieprawidłowych rodzajów czucia końcowego Cyriax zaliczył:
- spastyczne (nagłe i bolesne zatrzymanie spowodowane wzmożonym napięciem mięśniowym);
- torebkowe (jak wyżej, tylko ból występuje znacznie wcześniej);
- puste (ból występujący przed końcem ruchu);
- sprężynujące (efekt odbicia);
- mięśniowe i kostne (oba jak wyżej, lecz ból występuje znacznie wcześniej).
Terapia metodą Cyriax
Do głównych zabiegów stosowanych w tej metodzie zalicza się trakcje, manipulacje, masaż poprzeczny oraz iniekcje sterydowe.
Trakcje są technikami stosowanymi najczęściej jako zabiegi przygotowujące, lecz czasem – zwłaszcza w stadium początkowym dysfunkcji kręgosłupa – są stosowane jako procedury lecznicze. Trakcje to długie, statyczne utrzymywanie pozycji końcowej lub gwałtowne szarpnięcie w końcowym stopniu oddalenia powierzchni stawowych w celu rozciągnięcia struktur przykurczonych lub odblokowania ograniczonego kierunku ruchu.
Manipulacje wykonywane są bardzo dynamicznie i zawsze pod pełną kontrolą terapeuty. Manipulacja powinna składać się z 3 faz: silnej trakcji, manipulacji właściwej ruchem skrętnym w celu przemieszczenia uszkodzonego fragmentu wewnątrzstawowego i badania zmiany stanu klinicznego pacjenta.
Zobacz również: Nastawianie kręgosłupa – czym naprawdę jest?
Masaż poprzeczny umożliwia precyzyjne i punktowe działanie o charakterze przeciwbólowym lub redresyjnym. Prawidłowo wykonany masaż poprzeczny ma być stosowany w najbardziej tkliwym miejscu, a nacisk wywiera się poprzecznie w stosunku do przebiegu masowanych włókien.
Iniekcje stawowe są zabiegami umożliwiającymi przerwanie cyklu utrwalającego odczucia bólowe. Tą formą leczenia może jednak posługiwać się tylko doświadczony lekarz neurolog bądź ortopeda.
Polecane produkty:
|
Plastry do kinesiotapingu
Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej... |
|
Plastry kinesiotaping
Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Zembaty A., Kinezyterapia, Tom II, Wydawnictwo Kasper Sp. z o.o., Kraków 2003.
