Mitoza (inaczej: kariokineza somatyczna) to proces podziału jądra komórkowego, którego efektem jest utworzenie 2 jąder potomnych. Umownie terminem tym określa się także cały proces podziału komórkowego, podczas którego po kariokinezie następuje cytokineza (podział cytoplazmy). Prowadzi to bezpośrednio do powstania dwóch komórek potomnych.
Jak przebiega mitoza?
Podczas mitozy powstają 2 komórki potomne z identyczną jak komórki macierzyste liczbą chromosomów i ilością DNA. Dzieje się tak, ponieważ każdą mitozę poprzedza replikacja DNA. W przebiegu mitozy wyróżniamy 5 faz podziału jądra komórkowego:
- profaza;
- prometafaza;
- metafaza;
- anafaza;
- telofaza.
Podczas profazy rozpoczyna się kondensacja chromosomów. Centrosomy rozchodzą się do przeciwległych biegunów, czemu towarzyszy powstanie wrzeciona oraz kinetochorów. Dalej miejsce ma prometafaza, gdy rozpada się błona jądra komórkowego. Mikrotubule wrzeciona mogą połączyć się z chromatydami, a podział przechodzi w metafazę. Podczas niej chromosomy ustawiają się w płytce równikowej, natomiast kinetochory chromatyd siostrzanych dołączają się do mikrotubul przeciwległych biegunów wrzeciona. Anafaza obejmuje skracanie się wrzecion oraz przechodzenie chromatydy każdego chromosomu do przeciwległych biegunów. Ostatnia jest telofaza, podczas której zestawy chromosomów znajdują się już na przeciwległych biegunkach, odtwarza się otoczka jądrowa oraz powstaje pierścień kurczliwy. Kolejnym etapem jest już podział cytoplazmy, którego często nie zalicza się do samej mitozy.
Zobacz również: Spermatogeneza.
Interfaza
Interfaza, podobnie jak cytokineza, nie jest częścią mitozy. Jednak zawsze ma miejsce podczas jej przebiegu, dlatego pojęcia wyjaśnia się wspólnie. Interfaza stanowi część cyklu komórkowego między poszczególnymi podziałami komórki. W jej trakcie komórka przygotowuje się do mitozy (lub mejozy). Interfaza składa się z następujących stadiów:
- G1 – faza wzrostowa komórki, obejmuje syntezę różnych białek, które są niezbędne do podziału i wzrostu. Komórka dzięki temu zwiększa swoją objętość i masę, osiągając gotowość do podziału mitotycznego. Pod koniec tej fazy tworzą się białka regulatorowe, które gwarantują prawidłowe przejście w kolejną fazę;
- S – następuje replikacja DNA, synteza histonów i replikacja centriol (pod koniec). U ludzi faza S na ogół trwa 8 godzin;
- G2 – miejsce ma synteza białek wrzeciona podziałowego, a pod koniec ponowne tworzenie się specjalistycznych białek regulatorowych.
Specyficznym elementem interfazy jest G0. W momencie, gdy nie dojdzie do wytworzenia białek odpowiedzialnych za przejście do faz G1 i G2 do następnego stadium, komórka rozpoczyna właśnie fazę G0. Komórka traci zdolność do replikacji DNA, interfaza ulega zatrzymaniu i następuje specjalizacja. Dotyczy to głównie komórek mięśniowych i nerwowych, które zaczynają przygotowywać się do pełnienia swoich funkcji.
Znaczenie mitozy
Mitoza umożliwia rozmnażanie bezpłciowe wegetatywne, czyli między innymi podział komórki protistów, wytwarzanie zarodników grzybów tzw. mitospor. Dodatkowo stymuluje wzrost i rozwój organizmu (gdy w szybkim tempie przybywa nowych komórek – np. rozwój zarodka z zygoty). Odgrywa rolę w regeneracji organizmu, w którym to procesie zniszczone komórki zastępowane są nowymi.
Podsumowując, mitoza zachodzi również w organizmie człowieka. Przykładem jej występowania może być proces zabliźniania się ran, powstawanie nowych komórek mięśniowych podczas treningów czy wzrost dojrzewającego dziecka.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jóźwiak J., Biologia komórki, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2020.
- Bruce A., Hopkins K., Johnson A., Morgan D., Raff M., Roberts K., Walter P., Podstawy biologii komórki, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2019.
