Superkompensacja jest prawidłowością wyróżnianą w dynamice restytucji powysiłkowej, która zawiera 4 fazy. Bazując na definicji można stwierdzić, że superkompensacja to faza powrotu danej funkcji do poziomu spoczynkowego po wysiłku. W tym czasie następuje również zwiększona gotowość do wysiłku, czyli tak zwana zdolność robocza.
Superkompensacja
Podczas gdy narządy są pobudzane przez dłuższy czas dochodzi do ich zmęczenia. Faza superkompensacji występuje właśnie w przypadku długotrwałego poddawania się wysiłkom o dużej intensywności. Przejawia się to przejściowym obniżeniem zdolności do wykonywania pracy. Po okresie wypoczynku następuje powrót do stanu wyjściowego, a następnie okres zwiększonej wydolności, który nazywa się superkompensacją.
Polega ona na zwiększeniu zdolności do wykonywania wysiłku i utrwaleniu tego zjawiska przez systematyczne powtarzanie ćwiczeń ruchowych. Jest jednym z kluczowych elementów dobrze prowadzonego treningu. Ważne są odpowiednie przerwy (wypoczynek) oraz zmiana natężenia treningu (aby intensywne sesje były przeplatane mniej obciążającymi).
Występowanie fazy superkompensacji zależy od:
- intensywności wysiłku;
- charakteru wysiłku;
- czasu trwania wysiłku.
Co ciekawe, każdy rodzaj wysiłku fizycznego wywołuje tę fazę w innym odstępie czasowym. Przykładowo, przy podnoszeniu ciężarów zwykle rozpoczyna się ona już po 12 minutach, a podczas biegów średniodystansowych nawet po 30 minutach. Wysiłki siłowe powodują, że faza ta występuje wcześniej. W miarę narastania intensywności wysiłku lub w miarę narastania częstości powtórzeń danego ćwiczenia, superkompensacja wzrasta.
Zobacz również: Wpływ aktywności fizycznej na organizm.
Inna definicja mówi, że jest to okres zwiększonej wydolności organizmu ludzkiego po okresie wypoczynku po treningu i powrocie do stanu wyjściowego. Stanowi podstawę budowania formy sportowej i zwiększania możliwości funkcjonalnych organizmu, ponieważ podnosi wydolność wysiłkową narządów. W efekcie przy spełnieniu określonych warunków umożliwia morfologiczny rozrost tkanek, np. tkanki mięśniowej.
Restytucja powysiłkowa
Jak wspomniano wcześniej, posiada ona 4 fazy:
- Nierównomierność przebiegu procesów wypoczynkowych.
- Fazowość restytucji związana z wpływem rytmu biologicznego (posiada 3 podfazy: I – wczesnych i późnych zmian, II – superkompensacji, III – nowego poziomu wyjściowego).
- Heterochronizm.
- Niejednoczasowość restytucji funkcji wegetatywnych i gotowości do pracy.
Faza 1
Objawia się występowaniem fazy szybkiej i wolnej. Szybka trwa od kilku do kilkunastu minut i występuje natychmiast po zaprzestaniu wysiłku. Faza wolna występuje 2-3 dni po obciążeniu. Przyczyną tej nierównomierności są dysproporcje między zapotrzebowaniem i dostarczaniem tlenu do tkanek oraz szybkością usuwania nagromadzonego w czasie wysiłku kwasu mlekowego i metabolitów.
Faza 2
Składa się z trzech podfaz. Pierwsza część (wczesnych zmian) obejmuje cofanie się wszystkich zmian czynnościowych w przebiegu procesów wewnątrzustrojowych. Trwa od kilku minut do dwóch godzin. Druga część (zmian późnych) charakteryzuje się całkowitym ustąpieniem zmian strukturalnych i uzupełnieniem wyczerpanych zapasów substancji energetycznych. W rezultacie całość trwa około kilku dni.
Faza superkompensacji została dokładniej omówiona powyżej. Warto jednak wspomnieć, że zjawisko zachodzi jedynie do pewnego momentu. Po przekroczeniu dopuszczalnego i optymalnego obciążenia faza ta ulega zahamowaniu bądź nawet całkowicie zanika.
Ostatnia podfaza polega na ustanowieniu nowego, wyższego jakościowo poziomu procesów fizjologicznych, czyli nowego poziomu wyjściowego.
Faza 3
Oznacza konieczność ustalenia nowego wskaźnika (u osób wytrenowanych). Na jego podstawie wyznacza się powrót wydolności organizmu do poziomu wyjściowego. To ważna część, ponieważ umożliwia ustalenie nowego poziomu wyjściowego do dalszych treningów.
Faza 4
Oznacza, że gotowość do podjęcia ponownej pracy po wysiłku zachodzi z opóźnieniem w stosunku do powrotu funkcji wegetatywnych do poziomu wyjściowego.
Polecane produkty:
|
Kwas hialuronowy na stawy i skórę
Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej właściwości lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, że skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej... |
|
Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę
Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, że wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Skarżyński J., Biegiem po zdrowie, Wydawnictwo Mega Sport, 2002.
- Ambroży T., Wprowadzenie do teorii sportu. Poradnik metodyczny dla studentów, Wydawnictwo Dla szkoły, 2007.
