Diureza to określenie dotyczące wydzielania moczu. Zjawisko to zachodzi w nerkach, jest jednak warunkowane czynnikami hormonalnymi oraz działaniem układu krwionośnego i układu nerwowego.
Rodzaje diurezy
Po wypiciu dużych ilości płynów hipotonicznych ciśnienie osmotyczne osocza obniża się. Następuje zahamowanie uwalniania wazopresyny z części nerwowej przysadki, a w efekcie miejsce ma diureza wodna. Charakteryzuje się ona wydalaniem dużych ilości hipotonicznego moczu.
Z kolei wprowadzenie do organizmu związków niewchłaniających się w kanalikach nerkowych powoduje, że więcej wody jest zatrzymywane w ich świetle. W wyniku tego dochodzi do wydalania zwiększonej objętości moczu, co nosi nazwę diurezy osmotycznej.
Diureza osmotyczna
Obecność w kanalikach nerkowych dużych ilości substancji rozpuszczonych, które nie uległy reabsorpcji, prowadzi do zwiększenia objętości moczu. Substancje te wywierają znaczne oddziaływanie osmotyczne w miarę zmniejszania się objętości płynu kanalikowego i zwiększania się stężenia tych związków. Dlatego zatrzymują one wodę w kanalikach.
W prawidłowych warunkach przemieszczanie się wody na zewnątrz kanalików bliższych zapobiega powstaniu znacznego gradientu stężeń, jednak – gdy reabsorpcja wody ulega zmniejszeniu z powodu obecności w płynie kanalikowym dużej ilości substancji rozpuszczonych niepodlegających wchłanianiu – stężenie jonów sodu w płynie kanalikowym się zmniejsza. Diureza osmotyczna jest spowodowana np. podawaniem takich związków jak mannitol czy podobne polisacharydy, które są filtrowane, a nie resorbowane. Może pojawić się również po wlewie dużych ilości chlorku sodowego lub mocznika.
Diureza osmotyczna a diureza wodna
Ważne jest, aby rozumieć różnicę między diurezą osmotyczną a diurezą wodną. W przypadku diurezy wodnej ilość wody reabsorbowana w bliższych częściach nefronu jest prawidłowa, zaś maksymalny możliwy przepływ moczu wynosi około 16 ml/min. Natomiast w diurezie osmotycznej zwiększony przepływ moczu jest spowodowany zmniejszoną reabsorpcją wody w kanalikach bliższych i w pętlach Henlego oraz może on osiągać bardzo duże wartości.
Co warunkuje diurezę?
Diureza jest regulowana przez ciśnienie tętnicze, a ściślej – przez ciśnienie w tętniczkach nerkowych. Wzrost ciśnienia tętniczego prowadzi do natychmiastowego wzrostu diurezy oraz zmniejszenia objętości krwi krążącej, powrotu żylnego, pojemności minutowej serca i ostatecznie do obniżenia ciśnienia krwi. Obok zmian natychmiastowych spowodowanych wahaniami ciśnienia perfuzyjnego w nerkach w długoterminowej regulacji objętości krwi krążącej uczestniczą czynniki humoralne, w tym:
- układ renina-angiotensyna-aldosteron;
- przedsionkowy peptyd natriuretyczny;
- wazopresyna.
Wazopresyna krążąca we krwi aktywuje enzym cyklazę adenylanową w komórkach nabłonka części dalszej kanalików nerkowych. Pod wpływem tworzącego się w tych komórkach cyklicznego AMP woda zostaje również resorbowana w części dalszej kanalików nerkowych. W następstwie postępującej resorpcji wody w kanalikach nerkowych zbiorczych tylko 1% wody przefiltrowanej w kłębuszkach nerkowych podlega ostatecznie wydaleniu wraz z moczem.
Prawidłowa diureza
Prawidłowość przebiegu diurezy można z łatwością ocenić prostym badaniem. Polega ono na pomiarze objętości moczu wydalonym w określonym czasie. Czas ten może wynosić np. godzinę lub nawet całą dobę. Jednocześnie należy uwzględnić ilość podawanych płynów. Badanie to umożliwia diagnostykę czynności układu moczowego, co ma istotne znaczenie np. w określaniu stopnia niewydolności nerek. Przyjęto, że ilość wydalonego moczu poniżej 60 ml w ciągu godziny określa skąpomocz, natomiast ilość poniżej 5-10 ml w ciągu godziny – bezmocz.
Bibliografia
- Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
Polecane produkty:
|
BIO Acerola - naturalna witamina C
Organiczna Acerola od bioalgi to wysokiej jakości naturalna witamina C. Jest silnie skoncentrowanym ekstraktem ze specjalnie wyselekcjonowanych owoców (1 gram produktu odpowiada 17 gramom owoców Aceroli). Zobacz więcej... |
