Zespół niespokojnych nóg (ZNN lub RLS, z ang. restless legs syndrome) jest najczęściej występującym zaburzeniem ruchowym oraz istotną przyczyną zaburzeń snu. Charakteryzuje się występowaniem w spoczynku (godzinach wieczornych oraz w nocy) nieprzyjemnych doznań czuciowych, głównie w obrębie kończyn dolnych. Wywołuje to potrzebę poruszania nimi.
Przyczyny
Początkowo podejrzewano, że za objawy odpowiedzialne są struktury prążkowia i istota czarna, podobnie jak w chorobie Parkinsona. Jednak badania neuroobrazujące dawały niejednoznaczne wyniki. W związku z tym pełen mechanizm patologiczny pozostaje nieznany.
W badaniach laboratoryjnych często stwierdza się obniżenie stężenia ferrytyny w surowicy pacjentów. Również w płynie mózgowo-rdzeniowym jej stężenie jest niższe. W badaniach rezonansu magnetycznego oraz w badaniach sekcyjnych obserwuje się zmniejszoną zawartość żelaza w obrębie istoty czarnej. Zmniejszona była także ilość białek odpowiedzialnych za transport żelaza do komórek.
Dodatkowo należy wspomnieć, że dzięki licznym badaniom epidemiologicznym zauważono częste rodzinne występowanie zespołu niespokojnych nóg. Objawy występowały u członków rodzin około 65% pacjentów.
Diagnostyka i objawy
Podstawowe kryteria rozpoznania RLS na podstawie występujących objawów:
- przymus poruszania kończynami dolnymi, towarzyszący bądź wywołany przez nieprzyjemne odczucia i dyskomfort w kończynach dolnych;
- przymus poruszania lub nieprzyjemne odczucia pojawiają się w spoczynku lub w okresie braku aktywności fizycznej, jak np. leżenie czy siedzenie;
- nieprzyjemne odczucia czy przymus poruszania łagodzą się lub ustępują całkowicie podczas ruchu, przynajmniej na okres aktywności ruchowej;
- przymus poruszania lub nieprzyjemne odczucia są bardziej nasilone wieczorem lub w nocy niż w ciągu dnia albo występują tylko wieczorem lub w nocy.
Poza kryteriami podstawowymi określa się dodatkowo 3 kryteria podtrzymujące, ułatwiające rozpoznanie RLS. Są to: dodatni wywiad rodzinny, odpowiedź na terapię lekami dopaminergicznymi i występowanie okresowych ruchów kończyn.
Choroby współwystępujące
Zespół niespokojnych nóg może występować idiopatycznie lub wiązać się z innymi chorobami lub stanami zdrowia. Zauważono pojawianie się RLS u kobiet ciężarnych, nie udało się jednak dotąd ustalić czynników wywołujących go w tej grupie pacjentek. Po porodzie u większości kobiet objawy ustępują.
Inną grupą szczególnie narażoną na występowanie RLS są pacjenci z niewydolnością nerek i będący w trakcie leczenia nerkozastępczego. U większości chorych objawy ustępują po przeszczepie nerki. Kolejnym stanem sprzyjającym rozwojowi choroby jest niedobór żelaza. Zauważono, że suplementacja żelazem łagodzi objawy RLS.
Zobacz również: Źródło żelaza, nadmiar i niedobór.
Kwestią dyskusyjną pozostają związki RLS z chorobą Parkinsona, neuropatią i radikulopatią, cukrzycą, a także chorobami tkanki łącznej.
Leczenie
U około 50% pacjentów nasilenie objawów osiąga stopień wymagający leczenia. Terapię można podzielić na objawową i przyczynową.
W leczeniu przyczynowym, stosowanym we wtórnych postaciach RLS, należy dążyć do wyleczenia schorzeń leżących u podstawy omawianego zaburzenia. W niedoborach żelaza, z niedokrwistością lub bez, zawsze zaleca się oznaczenie stężenia ferrytyny w surowicy i suplementację preparatami żelaza.
Do pozostałych leków stosowanych przy tej przypadłości zalicza się opiaty, benzodiazepiny oraz leki przeciwpadaczkowe.
Warto wspomnieć również o leczeniu niefarmakologicznym. Polega ono na stosowaniu domowych metod, polegających między innymi na okładaniu kończyn schładzającymi kompresami, okresowym poruszaniu kończynami czy napinaniu mięśni. Metody te nie mają potwierdzenia w randomizowanych badaniach klinicznych, a ich efekt – jeśli w ogóle nastąpi – jest krótkotrwały.
Zobacz również: ADHD.
Bibliografia
- Kryszkowski W., Florkowski A., Bobińska K., (i inni), Zespół niespokojnych nóg, Psychiatria Polska, 2/2010.
- Szady J., Sławek J., Zespół niespokojnych nóg – epidemiologia, diagnostyka i terapia, Polski Przegląd Neurologiczny, 4/2006.
- Siemiński M., Nyka W., Nitka-Siemińska A., Zespół niespokojnych nóg w praktyce ogólnolekarskiej, Forum Medycyny Rodzinnej, 2/2008.
Polecane produkty:
|
Spirulina 100% naturalna
Spirulina platensis - alga o niebiesko-zielonej barwie. Dostarcza kompleks niezwykle ważnych składników odżywczych takich jak m.in. białko, witaminy, minerały, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wspomaga regulację metabolizmu … Zobacz więcej... |
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
