Tkanka glejowa to niepobudliwe komórki ośrodkowego układu nerwowego (w przeciwieństwie do neuronów, które zalicza się do komórek pobudliwych). Mają one pochodzenie ektodermalne i pełnią w organizmie wiele ważnych funkcji. Można zatem podsumować, że glej stanowi tuż obok komórek nerwowych drugi składnik tkanki nerwowej.
Komórki gleju
Tkanka glejowa składa się z 2 rodzajów komórek:
- komórki makrogleju – astrocyty, oligodendrocyty, komórki ependymy;
- komórki mikrogleju – zwane także mikrocytami.
Makroglej
Komórki ependymy tworzą nabłonek wyścielający komory mózgowe, kanał rdzenia kręgowego i sploty naczyniowe komór bocznych, komory trzeciej i czwartej. Uczestniczą one w wytwarzaniu płynu mózgowo-rdzeniowego.
Astrocyty posiadają liczne wypustki, które stykają się z naczyniem włosowatym, tworząc stopki naczyniowe. Przyjmuje się, że stopki te pokrywają od 85 do 90% powierzchni naczyń włosowatych mózgu i tworzą glejową błonę okołonaczyniową. Jest ona jednym z elementów bariery krew-mózg, do której należą także błona podstawna i warstwa ściśle przylegających do siebie komórek śródbłonka naczyniowego.
Oligodendrocyty z kolei są znacznie mniejsze niż astrocyty, jednak pełnią równie ważne funkcje. Skupiają się wokół włókien mielinowych w drogach nerwowych i odpowiadają za tworzenie osłonki mielinowej wokół aksonów w ośrodkowym układzie nerwowym. Ich odpowiednikami w obwodowym układzie nerwowym są komórki Schwanna i komórki satelitowe.
Funkcje
Do najważniejszych funkcji makrogleju poza udziałem w barierze krew-mózg należy:
- oddzielanie i podpora neuronów;
- pośrednictwo w wymianie produktów metabolicznych między krwią a neuronami, czyli funkcja odżywcza;
- oddzielanie sąsiadujących synaps i włókien bezrdzennych (bez osłonki mielinowej);
- ochrona neurocytów przed substancjami toksycznymi pochodzenia zewnętrznego lub wewnętrznego;
- udział w wytwarzaniu płynu mózgowo-rdzeniowego.
Krew w naczyniach włosowatych splotów naczyniówkowych oddziela od światła komór kolejno: śródbłonek naczyniowy, tkanka łączna pajęczynówki i naczyniówki oraz nabłonek ependymy wyścielający komory. Dzięki tej barierze tylko substancje drobnocząsteczkowe mogą przechodzić z krwi do płynu śródmiąższowego tkanki mózgowej i płynu mózgowo-rdzeniowego lub w odwrotnym kierunku.
Dodatkowo badania przeprowadzone jakiś czas temu wykazały, że glejowe komórki węchowe mogą stymulować regenerację uszkodzonych aksonów w rdzeniu kręgowym. Wymagane są jednak dalsze badania w tym kierunku.
Mikroglej
Komórki mikrogleju pojawiają się w sąsiedztwie naczyń włosowatych, posiadając zdolność poruszania się i wchłaniania obcych substancji. W efekcie pełnią ważną funkcję obronną.
Ich aktywność znacznie wzrasta w stanach zapalnych lub po zadziałaniu na tkankę nerwową czynników szkodliwych pochodzenia bakteryjnego lub chemicznego. Wówczas szybko się dzielą i kierują w stronę ogniska chorobowego. Tam wykazują zdolności pożerania zwyrodniałych lub obumarłych komórek nerwowych wraz z ich wypustkami.
Niektóre z komórek mikrogleju układają się wokół naczyń włosowatych, gdzie jako perycyty oddzielają ścianę naczyń od komórek nerwowych.
Komórki mikrogleju np. w podwzgórzu wytwarzają polipeptyd – interleukinę I, która bierze udział w ośrodkowej regulacji temperatury oraz może nieswoiście pobudzać komórki dokrewne przysadki do uwalniania hormonów, takich jak hormon adrenokortykotropowy czy hormon wzrostu (somatotropina).
Zobacz również: Układ nerwowy – podstawowe informacje.
Bibliografia
- Konturek S., Fizjologia człowieka, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2013.
Polecane produkty:
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |