Powierzchowne mięśnie grzbietu

Powierzchowne mięśnie grzbietu dzieli się na dwie grupy – mięśnie kolcowo-ramienne oraz mięśnie kolcowo-żebrowe.

Powierzchowne mięśnie grzbietu

Mięśnie kolcowo-ramienne zdążają do kończyny górnej i układają się w 2 warstwy. Z kolei mięśnie kolcowo-żebrowe stanowią trzecią z kolei warstwę mięśni powierzchownych.

Zobacz również: Mięśnie klatki piersiowej.

Mięśnie kolcowo-ramienne

Grupa mięśni kolcowo-ramiennych zawiera 4 mięśnie:

• czworoboczny;
• najszerszy grzbietu;
• równoległoboczny;
• dźwigacz łopatki.

Mięsień czworoboczny

Mięsień czworoboczny (łac. m. trapezius) jest mięśniem płaskim, szerokim, o trójkątnym kształcie, a prawy i lewy razem tworzą kształt rombu przypominając kaptur mnicha (dawna nazwa – mięsień kapturowy). Leży najbardziej powierzchownie w górnej części grzbietu. Jego przyczepy można zapisać następująco:

• przyczep początkowy – kresa karkowa górna do guzowatości potylicznej zewnętrznej, więzadło karkowe, wyrostki kolczyste od siódmego kręgu szyjnego do ostatniego kręgu piersiowego (C7-Th12) wraz z więzadłem nadkolcowym;
• przyczep końcowy: część górna/zstępująca mięśnia czworobocznego – koniec barkowy obojczyka, część środkowa/poprzeczna mięśnia czworobocznego – wyrostek barkowy i grzebień łopatki, część dolna/wstępująca mięśnia czworobocznego – część przyśrodkowa brzegu górnego grzebienia łopatki.

Funkcje tego mięśnia to:

• górna część unosi staw ramienny ku górze do około 10 centymetrów razem z mięśniem dźwigaczem łopatki i mięśniem równoległobocznym; przy ustalonym stawie ramiennym zgina głowę w tył;
• środkowa część zbliża łopatkę do kręgosłupa;
• część dolna opuszcza staw ramienny, a przy ustalonej obręczy kończyny górnej unosi tułów ku górze.

Część górna i dolna razem rotują łopatkę, umożliwiając uniesienie ramienia powyżej kąta prostego. Cały mięsień cofa staw ramienny, zbliża łopatkę do kręgosłupa i przyciska ją do klatki piersiowej. Porażenie mięśnia czworobocznego objawia się opuszczeniem stawu ramiennego po stronie niedowładu, a także łopatkę odstającą.

Mięsień unaczynia tętnica poprzeczna szyi, tętnica nadłopatkowa, gałązki grzbietowe tętnic międzyżebrowych tylnych, tętnica potyliczna, gałąź tętnicy szyjnej zewnętrznej. Z kolei za unerwienie odpowiada gałąź zewnętrzna nerwu dodatkowego (XI), gałązki splotu szyjnego.

Mięsień najszerszy grzbietu

Mięsień najszerszy grzbietu (łac. m. latissimus dorsi) jest rozległy, cienki i płaski, przy czym leży w dolnej okolicy grzbietu i bocznej okolicy klatki piersiowej. Ponadto ma największą powierzchnię ze wszystkich mięśni człowieka, kształtem można przyrównać go do trójkąta o podstawie leżącej przy kręgosłupie, a wierzchołku w dole pachowym.

Jego przyczepy są następujące:

• przyczep początkowy – wyrostki kolczyste sześciu dolnych kręgów piersiowych (Th6-12), wszystkich kręgów lędźwiowych (L1-5) i grzebień krzyżowy pośrodkowy, grzebień biodrowy, tylna trzecia część jego wargi zewnętrznej, powierzchnia zewnętrzna dziewiątego lub dziesiątego, jedenastego i dwunastego żebra. Dodatkowo niekiedy obejmuje kąt dolny łopatki (nieznaczna część ścięgien);
• przyczep końcowy – grzebień guzka mniejszego kości ramiennej.

Czynność natomiast prezentuje się następująco:

• przy ustalonym kręgosłupie opuszcza poniesione ramię (razem z mięśniem piersiowym większym), przywodzi je za plecami i rotuje do wewnątrz;
• przy ustalonych ramionach dźwiga dolne żebra – pomocniczy mięsień wdechowy;
• podczas kaszlu napina się, naciskając przy wydechu na dolne żebra.

Za unaczynienie mięśnia odpowiadają: tętnica piersiowo-grzbietowa od tętnicy pachowej, gałązki tętnic międzyżebrowych i tętnic okalających ramię. Z kolei za unerwienie odpowiada nerw piersiowo-grzbietowy (C6-8).

Mięsień równoległoboczny

Mięsień równoległoboczny (łac. m. rhomboideus) to szeroki, czworokątny mięsień, położony w dolnej części karku i górnej części grzbietu. Między pęczkami szyjnymi i grzbietowymi znajduje się szczelina oddzielająca mięsień równoległoboczny na dwie części: górną – mięsień równoległoboczny mniejszy i dolną – mięsień równoległoboczny większy.

Przyczepy są następujące:

• przyczep początkowy – dolny odcinek więzadła karkowego, wyrostki kolczyste dwóch ostatnich kręgów szyjnych (C6 i C7), więzadło nadkolcowe i wyrostki kolczyste czterech górnych kręgów piersiowych (Th1-4);
• przyczep końcowy – brzeg przyśrodkowy łopatki.

Mięsień ten pociąga łopatkę przyśrodkowo i ku górze (odwrotnie do działania mięśnia czworobocznego), a także przyciska łopatkę do klatki piersiowej.

Jego unaczynienie pochodzi od gałęzi głębokiej tętnicy poprzecznej szyi oraz gałązek tętnic międzyżebrowych tylnych. Natomiast unerwienie od nerwu grzbietowego łopatki (C4-5).

Mięsień dźwigacz łopatki

Mięsień dźwigacz łopatki (łac. m. levator scapulae) znajduje się na bocznej powierzchni szyi, jest kształtu trójkątnego.

• przyczep początkowy – guzki tylnych wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych 1-4;
• przyczep końcowy – brzeg przyśrodkowy łopatki, od kąta górnego do trójkąta grzebienia.

W związku z przyczepami, główne funkcje mięśnia są następujące:

• pociąga łopatkę ku górze i przyśrodkowo (jak mięsień czworoboczny);
• rotuje łopatkę kierując kąt dolny przyśrodkowo, a wyrostek barkowy bocznie (jak mięsień równoległoboczny;
• przy ustalonej obręczy kończyny górnej zgina kręgosłup szyjny działając jednostronnie – do boku, działając obustronnie – w tył.

Unaczynienie pochodzi od tętnicy szyjnej wstępującej, tętnicy kręgowej i tętnicy poprzecznej szyi. Z kolei za unerwienie odpowiadają: nerw grzbietowy łopatki i gałązki splotu szyjnego.

Mięśnie kolcowo-żebrowe

Grupa ta zawiera jedynie dwa mięśnie i są to mięśnie zębate tylne:

• górny;
• dolny.

Mięśnie zębate tylne (łac. mm. serrati posteriores) to małe, cienkie, czworokątne mięśnie. Posiadają wspólne unerwienie i unaczynienie, które obejmuje odpowiednie gałązki nerwów i tętnic międzyżebrowych.

Mięsień zębaty tylny górny

Mięsień zębaty tylny górny (łac. m. serratus posteriori superior) rozpoczyna się na dolnej części więzadła karkowego i wyrostkach kolczystych C6-Th2. Z kolei przyczep końcowy obejmuje brzeg górny i zewnętrzną powierzchnię żebra od drugiego do piątego.

Dźwiga on żebra podczas wdechu.

Mięsień zębaty tylny dolny

Mięsień zębaty tylny dolny (łac. m. serratus posteriori inferior) rozpoczyna się na blaszce tylnej powięzi piersiowo-lędźwiowej na wysokości Th10-L2. Natomiast przyczep końcowy obejmuje brzeg dolny dziewiątego do dwunastego żebra.

Odpowiada za opuszczanie żeber przy wydechu.

Zobacz również: Ruchomość klatki piersiowej.

Mięśnie grzbietu – rozciąganie

Na poniższym filmie fizjoterapeuta z Centrum Fizjoterapeuty pokazuje w jaki sposób można rozciągnąć mięśnie grzbietu techniką uwalniania mięśniowo-powięziowego:

	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...
	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom I, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.