Kohezja (inaczej: spójność wewnętrzna) to wzajemne przyciąganie się cząsteczek tej samej substancji, co jest konsekwencją oddziaływania międzycząsteczkowego, czyli sił krótkiego zasięgu (Van der Waalsa). Bardzo często kohezja występuje wspólnie z adhezją. Nie należy mylić tych dwóch pojęć.
Kohezja – co to jest?
Kohezja to zdolność cząsteczek tej samej substancji do wiązania się ze sobą, dzięki czemu tworzy ona produkt trudny do rozerwania. Przykładem kohezji jest choćby klej – aby mógł on spełniać swoją funkcję, cząsteczki kleju muszą silnie wiązać się ze sobą, dzięki czemu tworzywa, na które jest on nanoszony, mogą zostać przyklejone do różnych powierzchni (np. kartka papieru do innej kartki papieru). Wartość kohezji stopniowo rośnie w miarę upływu czasu, co potwierdza zjawisko wtórnej kohezji, prawdopodobnie wywołane zachodzącymi zmianami chemicznymi. Miarą kohezji jest siła niezbędna do rozdzielenia określonego ciała na części, podzielona przez powierzchnię powstałą w konsekwencji tego rozdzielania.
Najwyższą kohezję wykazują ciała stałe, mniejszą ciecze, zaś najmniejszą (niemal zerową) substancje gazowe. Bardzo dużą energię kohezji wykazują polimery, w przypadku polietylenu wynosi ona około 855 kJ/mol. Kohezja jest zatem uzależniona głównie od 3 istotnych aspektów: stanu skupienia, oddziaływań międzycząsteczkowych oraz mikrostruktury materiału.
Adhezja i kohezja
Adhezja i kohezja to zupełnie różne zjawiska, które jednak nierzadko występują wspólnie. Najlepiej opisać je na przykładzie kleju. Kohezją nazywamy wewnętrzną siłę kleju, czyli zdolność tej substancji do utrzymywania swojej struktury. Adhezją jest natomiast wiązanie występujące między klejem a powierzchnią, do której się on przyczepia. Zgodnie z definicją adhezja to przyleganie, zjawisko powierzchniowe. Polega na szczepianiu stykających się ze sobą ciał wskutek oddziaływania między nimi pola sił. Jest możliwa dzięki mieszaniu się pewnej części warstw powierzchownych różnych materiałów.
Kohezja – przykłady
Jednym ze skutków występowania sił kohezji jest napięcie powierzchniowe. Można to zaobserwować w przypadku poruszania się owada nazywanego nartnikiem wodnym po powierzchni wody. Wykorzystuje on w tym celu właśnie napięcie powierzchniowe – zjawisko kohezji pozwala na utrzymanie cząsteczek powierzchni wody ściśle przylegających, dzięki czemu owad ten, drogą adhezji, może się po niej poruszać.
Również dzięki istnieniu sił kohezji słup wodny w naczyniach roślin jest ciągły i nie przerywa się. Może dotrzeć do wszystkich części roślin, które potrzebują nawodnienia. Jak zatem można zaobserwować, kohezja występuje w środowisku naturalnym i jest wręcz niezbędna do jego istnienia.
Kohezja w genetyce
Kohezja występuje również w genetyce. Wówczas jest to proces polegający na utrzymywaniu chromatyd siostrzanych w ścisłej bliskości, aż do anafazy podziału mitotycznego, podczas której materiał genetyczny dzieli się między komórki potomne. U wszystkich organizmów eukariotycznych za proces kohezji odpowiada wielobiałkowy kompleks kohezynowy, przyjmujący formę pierścienia. Otacza on i przytrzymuje chromatydy siostrzane, aby nie doszło do ich przedwczesnego rozdzielenia. Dodatkowo kompleks kohezynowy pełni inne istotne dla komórki funkcje, m.in. utrzymuje stabilność regionu rybosomalnego DNA czy naprawia uszkodzenia DNA.
Dekohezja – co to jest?
Warto znać również pojęcie dekohezji, które odnosi się do badania wytrzymałości substancji na zniszczenia. Dany materiał podczas ściskania, zgniatania, rozrywania i działania innych sił ulega dekohezji, czyli zniszczeniu. Zniszczenie następuje dokładnie w momencie osiągnięcia maksymalnych wartości naprężenia dla danego materiału. W konsekwencji rozerwaniu ulegają wiązania, które wcześniej gwarantowały kohezję.
Polecane produkty:
|
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Spirulina i Chlorella to naturalny produkt, który dostarcza witaminy, minerały, a także inne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składniki odżywcze. Dodatkowo skutecznie wspomaga oczyszczanie organizmu, regulację metabolizmu i wzmacnianie układu … Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Frybes A., Wpływ właściwości fizykochemicznych na zjawisko wtórnej kohezji w osadach pochodzenia hutniczego, Czasopismo Techniczne, 11/2009.
- Litwin I., Projekty NCN GOV, 31/2018.
- Czech Z., Gracz K., Sowa D., Pomiar kohezji klejów samoprzylepnych w wyższych temperaturach, ABiD, 3/2013.
- Paszkowski M., Wieleba W., Wróblewski R., Badania właściwości adhezyjnych stali oraz tworzyw sztucznych w kontekście zastosowania ich na węzły tarcia, Tribologia, 5/2010.
