Tętno to falisty ruch tętnic powstający w wyniku czynności serca i elastyczności tętnic. Inna definicja określa tętno jako chwilowe i miejscowe rozciągnięcie tętnicy pojawiające się rytmicznie i zgodne ze skurczami serca. Rozciągnięcie promieniste aorty wstępującej przez wyrzut do niej krwi z lewej komory serca wywołuje falę ciśnieniową (tętno). Następnie rozchodzi się ona z określoną prędkością wzdłuż aorty i jej rozgałęzień.
Jak powstaje tętno?
Objętość wyrzutowa lewej komory wtłoczona do aorty powoduje jej rozciąganie, wzrost ciśnienia i powstanie fali ciśnieniowej. Następnie, towarzyszące jej odkształcenie naczyń tętniczych określane jest falą tętna. Prędkość z jaką rozchodzi się fala tętna zależy od rodzaju naczyń (przebiegu oraz elastyczności) i wynosi ona w aorcie od 5 do 9 m/s.
Zapis fali tętna rejestrowany jest w postaci ramienia zstępującego i wstępującego. Na ramieniu zstępującym występuje załamek nazywany falą dykrotyczną. Fala ta jest spowodowana odbiciem krwi od zamkniętych zastawek aorty. W efekcie prędkość rozchodzenia się fali tętna zależy od:
- średnicy naczynia;
- grubości jego ściany.
Właściwości
Do głównych właściwości tętna należą:
- miarowość;
- częstotliwość;
- chybkość;
- napięcie;
- wypełnienie.
Zobacz również: Jakie jest prawidłowe tętno?
Miarowość tętna
Poszczególne fale tętna występują w takich samych odstępach czasowych, a także wysokości fali tętna są takie same. Z kolei tętno, które nie spełnia tych warunków określane jest jako tętno niemiarowe. Wyróżniamy trzy rodzaje niemiarowości:
- Zupełną.
- Ekstrasystoliczną.
- Oddechową.
Częstotliwość tętna
Określa liczbę uderzeń na minutę. U dorosłych wynosi 60-80, a u dzieci 90-140. W rezultacie wyróżniamy dwa rodzaje częstotliwości tętna:
- Szybkie (pulsus frequens)
- Wolne (pulsus rarus).
Chybkość tętna
Określa szybkość wypełniania i opróżniania tętnicy. Wyróżniamy dwa rodzaje chybkości tętna:
- Tętno szybkie (pulsus celer) – fala tętna szybko podnosi się i równie szybko opada, posiada ostry wierzchołek.
- Tętno leniwe (pulsus tardus) – fala tętna jest płaska, a różnica skurczowo-rozkurczowa rozciągnięta.
Napięcie tętna
To siła oporu jaki przeciwstawia tętnica przy badaniu palpacyjnym. W efekcie wyróżniamy dwa rodzaje napięcia tętna:
- Miękkie (pulsus mollis).
- Twarde (pulsus dursus) – nazwane tak, ponieważ tętno jest stałe zarówno w trakcie ciśnienia skurczowego jak i rozkurczowego.
Wypełnienie tętna
Zależy od amplitudy ciśnienia tętniczego (różnica skurczowo-rozkurczowa). W zależności od wypełnienia wyróżnia się tętno:
- Małe (pulsus parvus) – posiada małą falę.
- Duże (pulsus magnus) – posiada dużą falę, dobrze wypełnione.
- Dziwacze (pulsus paradoxus) – zmniejszone wypełnienie tętna, aż do jego zupełnego zaniku w trakcie głębokiego wdechu, a także zwiększenie fali podczas wydechu.
- Naprzemienne (pulsus alterans) – fala występująca naprzemiennie, ponadto fala słabiej lub silniej wypełniona.
Miarowość tętna
W warunkach fizjologicznych tętno jest miarowe (tzn. między poszczególnymi falami tętna występują te same odstępy), natomiast w patologii pojawiają się niemiarowości zwane arytmiami. Wyróżnia się arytmie:
- ekstrasystoliczną;
- niemiarowość zupełną.
Zobacz również: Próba ortostatyczna.
Niemiarowość oddechowa, która jest jednocześnie niemiarowością fizjologiczną opisuje przyspieszenie tętna w czasie wdechu i jego zwolnienie podczas wydechu. Z kolei niemiarowość ekstrasystoliczna spowodowana jest pobudzeniami dodatkowymi z układu bodźco-przewodzącego. Jeśli po pobudzeniu dodatkowym pojawia się dłuższa pauza wyrównawcza, wówczas mówi się o tętnie brakującym. Jeśli po normalnym uderzeniu serca występuje pobudzenie dodatkowe, to odbiera się to jako tętno bliźniacze.
Należy także wiedzieć, że wysokość tętna zależy ściśle od ciśnienia tętniczego krwi.
Zobacz również: Jak obniżyć ciśnienie krwi?
Badanie tętna obwodowego
U osób dorosłych pomiar tętna wykonuje się najczęściej na tętnicy promieniowej. Do rzadziej wykorzystywanych miejsc pomiarowych zalicza się tętnicę szyjną zewnętrzną lub tętnicę udową. U dzieci poniżej 1 r.ż. badanie tętna odbywa się na tętnicy ramiennej.
Polecane produkty:
|
Wałek igłowy – aplikator wieloigłowy
Wałek igłowy to aplikator przeznaczony do wykonywania masażu na różne części ciała. Wysoka efektywność znalazła zastosowanie w kompleksowej terapii różnych schorzeń, a także profilaktyce ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Stupnicki R., Sienkiewicz-Dianzenza E., Boratyński P., Zależność między tętnem i prędkością w powtarzanych krótkich biegach, Aktywność Fizyczna i Zdrowie, 12/2017.
- Czajkowska M., Rudnicki J., Czajkowski A., Pierzak-Sominka J., Mikrokrążenie krwi, tętno i fala tętna, Problemy Nauk Stosowanych, 2/2014.
- Dziedzic B., Łuczyńska M., Nowak D., Orłowska-Majdak M., Pawelska-Zubrzycka M., Szkudlarek U., Walczewska A., Zgórzyńska E., Skrypt do ćwiczeń z fizjologii dla studentów II roku Wydziału Lekarsko-Dentystycznego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Katedra Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej, Łódź 2015.
