Zwyrodnienia stawów, zwane również chorobą zwyrodnieniową stawów (osteoartrozą), to przewlekłe schorzenie, które prowadzi do stopniowego uszkodzenia chrząstki stawowej i zmian w strukturze kości. Choroba dotyczy przede wszystkim stawów kolanowych, biodrowych, rąk i kręgosłupa, a jej przebieg może znacznie obniżać komfort życia. Choć najczęściej rozwija się u osób starszych, coraz częściej obserwuje się ją także u osób młodszych, zwłaszcza przy nadmiernym obciążeniu stawów lub predyspozycjach genetycznych.
Czym są zwyrodnienia stawów?
Zwyrodnienia stawów polegają na stopniowej degradacji chrząstki stawowej, zmniejszeniu jej grubości i elastyczności oraz powstawaniu wyrośli kostnych (osteofitów). Proces ten może prowadzić do sztywności stawu, bólu, ograniczenia zakresu ruchu oraz niestabilności. W chorobie zwyrodnieniowej stawu dochodzi również do zmian w błonie maziowej i kości podchrzęstnej, a przewlekły stan zapalny może dodatkowo nasilać objawy.
Przyczyny zwyrodnień stawów
Zwyrodnienia stawów powstają w wyniku wielu czynników, zarówno wewnętrznych, jak i środowiskowych. Ich rozwój jest zwykle powolny i wieloczynnikowy.
Czynniki mechaniczne i styl życia
- nadmierne obciążenie stawów wynikające z otyłości lub intensywnej aktywności fizycznej;
- długotrwała praca w pozycji stojącej lub powtarzające się ruchy obciążające konkretne stawy;
- urazy i złamania stawów w przeszłości.
Czynniki genetyczne i biologiczne
- predyspozycje rodzinne – badania wskazują, że osoby z rodzinną historią choroby zwyrodnieniowej stawów są bardziej narażone;
- zmiany w metabolizmie chrząstki i zaburzenia procesów regeneracyjnych w tkankach stawowych;
- zmiany hormonalne, np. u kobiet po menopauzie.
Procesy zapalne
- przewlekłe stany zapalne mogą przyspieszać degradację chrząstki stawowej;
- zaburzenia równowagi między procesami syntezy a degradacji składników chrząstki, prowadzące do jej uszkodzenia.
Rozpoznanie przyczyny zwyrodnień jest kluczowe, ponieważ pozwala dobrać skuteczne metody leczenia i profilaktyki.
Objawy zwyrodnień stawów
Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów rozwijają się stopniowo i mogą obejmować:
- ból stawu nasilający się podczas ruchu i ustępujący w spoczynku;
- sztywność stawu, szczególnie rano lub po dłuższym bezruchu (tzw. sztywność poranna);
- trzeszczenie lub trzaskanie w stawie przy ruchu;
- ograniczenie zakresu ruchu i trudności w wykonywaniu codziennych czynności;
- obrzęk i czasami uczucie „blokowania” stawu;
- deformacje stawów w bardziej zaawansowanym stadium.
Diagnostyka
Rozpoznanie choroby zwyrodnieniowej opiera się na badaniu klinicznym i obrazowym:
- badanie fizykalne – ocena bólu, zakresu ruchu, sztywności i deformacji stawów;
- RTG – pozwala uwidocznić zwężenie szpary stawowej, osteofity i zmiany w kości podchrzęstnej;
- MRI – przydatne w ocenie chrząstki, więzadeł, łąkotek i innych struktur miękkich;
- Badania laboratoryjne – zwykle w celu wykluczenia innych chorób stawów, np. reumatoidalnego zapalenia stawów.
Pacjent może skonsultować wyniki z lekarz online, aby omówić dalsze kroki diagnostyczne i leczenie.
Leczenie zwyrodnień stawów
Leczenie ma na celu łagodzenie bólu, poprawę funkcji stawu oraz spowolnienie postępu choroby. Zależy od stopnia zaawansowania zmian oraz stanu ogólnego pacjenta.
Modyfikacja stylu życia
- redukcja masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości;
- regularna aktywność fizyczna o niskim wpływie na stawy, np. pływanie, jazda na rowerze;
- fizjoterapia i ćwiczenia poprawiające siłę mięśni i stabilność stawu;
- stosowanie odpowiedniego obuwia i ortopedycznych wkładek.
Farmakoterapia
- leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne);
- w niektórych przypadkach lekarz może zalecić miejscowe podawanie leków w postaci zastrzyków do stawu (np. kwas hialuronowy lub kortykosteroidy).
W razie konieczności pacjent może uzyskać receptę online na leki przeciwbólowe lub przeciwzapalne.
Leczenie chirurgiczne
- w przypadku zaawansowanych zmian, ograniczenia funkcji i silnego bólu rozważa się endoprotezoplastykę stawu;
- celem jest przywrócenie ruchomości i zmniejszenie dolegliwości bólowych.
Profilaktyka
Aby zmniejszyć ryzyko zwyrodnień stawów i spowolnić ich postęp, warto stosować się do kilku zasad:
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała;
- regularna, umiarkowana aktywność fizyczna, wzmacniająca mięśnie stabilizujące stawy;
- unikanie długotrwałego przeciążania stawów w pracy lub sporcie;
- właściwa ergonomia i odpowiednie obuwie;
- w przypadku urazów stawów – szybka rehabilitacja i odpowiednie leczenie.
Podsumowanie
Zwyrodnienia stawów to przewlekłe schorzenie prowadzące do uszkodzenia chrząstki stawowej i ograniczenia funkcji stawów. Wczesne rozpoznanie, zmiana stylu życia, odpowiednia aktywność fizyczna, farmakoterapia oraz, w razie potrzeby, leczenie chirurgiczne pomagają poprawić komfort życia i spowolnić postęp choroby. Pacjenci powinni regularnie monitorować objawy, a w przypadku wątpliwości lub potrzeby uzyskania leków konsultować się z lekarzem.
Artykuł sponsorowany
