Nukleotyd to organiczny związek chemiczny stanowiący podstawową jednostkę budulcową kwasów nukleinowych DNA i RNA. Charakteryzuje się ściśle określoną, dobrze poznaną budową, która warunkuje prawidłowe przechowywanie, przekazywanie i odczyt informacji genetycznej. Bez nukleotydów funkcjonowanie materiału genetycznego, a tym samym życie organizmów zawierających DNA lub RNA, byłoby niemożliwe.
Co to jest kwas nukleinowy?
Aby zrozumieć jeszcze lepiej, czym jest nukleotyd, należy wiedzieć, czym jest kwas nukleinowy, czyli DNA oraz RNA. Kwasy nukleinowe znajdują się w każdej żywej komórce zwierzęcej i roślinnej jako podstawowy nośnik informacji genetycznej, powielanej i przekazywanej komórkom potomnym. Stanowią one ponadto źródło informacji epigenetycznej regulującej funkcjonowanie genomu poprzez wpływ m.in. na strukturę chromatyny. Przede wszystkim jednak DNA jest podstawowym źródłem informacji o budowie białek i niekodujących RNA (ncRNA), zapewniających prawidłowe funkcjonowanie komórek, a w konsekwencji całego organizmu.
Podsumowując, kwas nukleinowy to organiczny biopolimer zbudowany z nukleotydów, pełniący funkcję nośnika informacji genetycznej w organizmach żywych. Każda cząsteczka kwasu nukleinowego ma postać długiego, liniowego łańcucha złożonego z powtarzających się jednostek – nukleotydów, zawierających cukier, zasadę azotową oraz resztę fosforanową.
Nukleotyd – charakterystyka
Nukleotyd to organiczny związek chemiczny, który jest podstawową jednostką budulcową kwasów nukleinowych DNA i RNA. Każdy nukleotyd pod względem swojej budowy składa się z trzech elementów takich jak:
- Pentoza – cukier pięciowęglowy (ryboza lub deoksyryboza).
- Zasada azotowa (A – adenina, T – tymina, G – guanina, C – cytozyna lub U – uracyl).
- Reszta fosforanowa (grupa fosforanowa).
Nukleotydy łączą się ze sobą za pomocą wiązań 3’,5’-fosfodiestrowych, tworząc charakterystyczny łańcuch cukrowo-fosforanowy z naprzemiennie ułożonymi resztami pentozy i fosforanu. Należy przy tym wyraźnie odróżnić nukleotydy od nukleozydów, mimo podobieństwa ich nazw. Nukleotyd składa się z nukleozydu oraz reszty fosforanowej, natomiast nukleozyd zbudowany jest wyłącznie z cukru i zasady azotowej. Innymi słowy, nukleotyd zawiera grupę fosforanową, a nukleozyd jej nie ma.
Nukleotyd – funkcje
Nukleotydy stanowią podstawowe jednostki budulcowe kwasów nukleinowych i są kluczowymi elementami strukturalnymi DNA oraz RNA. Bez ich obecności powstawanie, przechowywanie i przekazywanie informacji genetycznej nie byłoby możliwe. Niektóre nukleotydy, takie jak ATP, GTP, CTP i UTP, pełnią również istotną rolę w metabolizmie komórkowym, działając jako nośniki energii niezbędnej do przebiegu wielu procesów biochemicznych. Ponadto nukleotydy uczestniczą w przekazywaniu sygnałów wewnątrzkomórkowych, pełniąc funkcję wtórnych przekaźników.
Warto również podkreślić, że nukleotydy wchodzą w skład struktury ważnych koenzymów, takich jak NAD⁺, FAD oraz koenzym A (CoA). Koenzymy są niebiałkowymi cząsteczkami współdziałającymi z enzymami, umożliwiającymi prawidłowy przebieg reakcji biochemicznych nieustannie zachodzących w organizmie.
Polecane produkty:
|
Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Kasperczyk A., Kwasy nukleinowe i biosynteza białka, w: E. Birkner, S.J. Kasperczyk (red.), Podstawy biochemii dla ratownictwa medycznego z elementami patobiochemii stanów nagłych, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Katowice 2011, s. 44–52.
- Walczak K., Nukleozydy, Nukleotydy i Kwasy Nukleinowe, Gliwice 2011.
