Genotyp

19 listopada, 2020
08:36

Aktualizacja: 19 listopada, 2020

Genotyp to zespół genów danego organizmu warunkujący jego właściwości dziedziczne. To pojęcie teoretyczne określające cechy związane z genami danego osobnika, nie można ich więc zmienić, jak to jest w przypadku fenotypu. Genotyp jest jednym z ważniejszych pojęć genetyki.

Czym jest genetyka?

Genetyka jest nauką o dziedziczeniu oraz zmienności organizmów. Wyjaśnia prawa rządzące podobieństwami i różnicami pomiędzy osobnikami spokrewnionymi, mającymi wspólnego przodka. Opisuje informacje zawarte na podstawowych jednostkach dziedziczności, jakimi są geny.

Dziedziczenie cech

W organizmie wielokomórkowym wyspecjalizowane komórki budujące tkanki żyją zgodnie z zasadami wyznaczonymi przez geny, które zawierają w swych jądrach komórkowych. Za dziedziczenie cech u potomstwa odpowiada replikacja materiału DNA podczas procesów podziałów komórkowych. Replikacja umożliwia podwojenie się materiału genetycznego, co jest konieczne do powstania dwóch komórek potomnych.

Chromosomy eukariotyczne funkcjonują w parach zwanych homologami, które w odpowiadających sobie pozycjach posiadają geny zwane allelami. Te zazwyczaj kodują dwa białka determinujące określoną cechę. Geny alleliczne zlokalizowane na autosomach kodują cechy autosomalne. Wzajemny stosunek dwóch genów allelicznych kodujących dowolną cechę może przyjąć dwie postacie: albo jeden gen dominuje całkowicie nad drugim, a ten mu ustępuje albo w obrębie pary alleli żaden z genów nie dominuje nad swoim allelem, a powstała cecha jest wypadkową współdziałania obu genów.

Dziedziczenie bardzo często widać omawiając wygląd zewnętrzny lub w przypadku występowania dziedzicznych chorób. Przykładowo, ciemny kolor oczu dominuje nad jasnym, podobnie jak ciemne włosy nad jasnymi. Istnieje większe prawdopodobieństwo urodzenia potomstwa o ciemnych oczach i włosach, jeśli rodzice również takie mają lub jeśli tylko jedno z rodziców posiada takie cechy wyglądu. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku niektórych chorób, np. hemofilii. Kobiety są nosicielami, jednak niemal wyłącznie mężczyźni na nią chorują.

Co to jest genotyp?

Znając już podstawowe pojęcie z zakresu genetyki, jakim jest dziedziczność, można zrozumieć pojęcie genotypu. Jest to sparowany układ alleli, dzięki któremu można przewidzieć prawdopodobne cechy potomstwa. Podstawą takiego przewidywania jest wykonanie prostej krzyżówki genetycznej dla jednej z cech.

Przykładem jest chęć określenia koloru oczu u dziecka. Jeśli matka posiada oczy brązowe i jest to cecha mocno dominująca (homozygota AA), zaś ojciec posiada oczy niebieskie (homozygota aa), całe potomstwo będzie posiadało oczy brązowe (heterozygoty Aa, ponieważ jeden allel zostanie dziedziczony od matki, a jeden od ojca). Przypuśćmy jednak, że jedno z potomstwa dorosło i założyło swoją rodzinę. Posiada ono brązowe oczy i jest heterozygotą Aa. Jeśli partner będzie miał oczy niebieskie (homozygota aa), istnieje 50% szans, że dziecko będzie miało oczy niebieskie i 50%, że będą to oczy brązowe.

Genotyp a fenotyp

Nie należy mylić dwóch pojęć – genotypu i fenotypu. Fenotyp odnosi się bowiem do zestawu posiadanych cech (biochemicznych, fizycznych, charakteru itd.), zaś genotyp opisuje zestaw posiadanych genów. Porównując te dwa pojęcia, fenotyp można dokładnie opisać, może się on również zmieniać pod wpływem między innymi działania czynników środowiska. Z kolei genotyp jest niezmienny.

Należy pamiętać, że organizmy o podobnych genotypach mogą mieć bardzo różne cechy fenotypowe. Zjawisko to bardzo dobrze widać wśród rodzeństwa, których genotypy są podobne, ponieważ wywodzą się od wspólnych przodków. Zazwyczaj jednak każde z rodzeństwa niezwykle się różni od pozostałych osobników zarówno wyglądem zewnętrznym, jak i charakterem.

Polecane produkty:

Koenzym Q10 kapsułki
Koenzym Q10 to jeden z najważniejszych antyoksydantów. Nie tylko tylko chroni organizm przed wolnymi rodnikami. Bierze on również udział w każdej, podstawowej funkcji komórki ... Zobacz więcej...