Sprawność fizyczna

Sprawność fizyczna to poziom zaradności i samodzielności motorycznej w różnych sytuacjach zewnętrznych, określana nie tylko jako funkcja aparatu ruchu, ale jako biologiczne działanie całego organizmu. Zgodnie z definicją z 2003 roku jest to umiejętność zrealizowania własnego potencjału ruchowego. Z kolei biorąc pod uwagę definicję WHO z 1968 roku, jest to zdolność do efektywnego wykonywania pracy mięśniowej. Ogólna sprawność fizyczna to określony poziom rozwoju, wykształcenie cech motorycznych lub też ujętych kompleksowo struktur ruchu.

Sprawność fizyczna

Sprawność fizyczna to cecha zależna od wielu czynników, między innymi od:

• genotypu;
• płci;
• wydolności;
• budowy ciała;
• treningu;
• stylu życia.

Motoryka człowieka zmienia się wraz z wiekiem. Od czwartego miesiąca życia niemowlę zaczyna siadać, natomiast od około 12 miesiąca życia również chodzić. Od tego momentu następuje rozwój koordynacji ruchowej.

Sprawność ruchowa to umiejętność władania własnym aparatem ruchu poprzez opanowanie podstawowych nawyków ruchowych. Jej wzrost uzależnia się od nabytych umiejętności i doświadczeń osobistych. Mianem tym można określić aktualną możliwość wykonywania wszelkich czynności ruchowych oraz wyrobienia cech motorycznych, takich jak:

• siła;
• szybkość;
• zręczność;
• gibkość;
• równowaga i koordynacja.

Sprawność fizyczna jest nieodzownym elementem ludzkiego życia. Bardzo ważny jest regularny trening fizyczny, ponieważ w jego końcowym efekcie następuje podniesienie poziomu sprawności poszczególnych cech motorycznych.

Zobacz również: Zdolności motoryczne.

Inne definicje

W literaturze można spotkać wiele definicji sprawności fizycznej. Najpopularniejsze zostały wymienione na wstępie, mniej popularne zostały stworzone przez następujących autorów:

• L. Denisiuk – aktualne możliwości wykonywania czynności ruchowych wymagających znacznego zaangażowania siły, szybkości, wytrzymałości, zręczności, zwinności oraz innych cech motorycznych. Efekt wyćwiczenia powodujący przestrojenie regulacyjnych funkcji układu nerwowego i zmianę czynności całego organizmu;
• J. Drabik – właściwość złożona, zależna od płci, wieku, budowy ciała, stanu zdrowia, uzdolnień i umiejętności ruchowych, poziomu rozwoju zdolności motorycznych, motywacji, stanu psychicznego, treningu, stylu życia i innych czynników;
• J. Szopa – całość możliwości i umiejętności człowieka umożliwiających efektywne wykonywanie wszelkich działań ruchowych;
• W. Osiński – proponuje stosowanie zamiennego określenia „sprawność motoryczna”, zamiast „sprawność fizyczna”, ponieważ to drugie uznaje za pojęcie o bardziej ogólnym zasięgu. Sprawność motoryczną definiuje jako stopień uzewnętrznienia poziomu oraz struktury osobniczych uwarunkowań do wykonywania czynności ruchowych;
• J. Migasiewicz – właściwość uwarunkowana stanem całego organizmu, a nie tylko aparatu ruchowego i nabytymi umiejętnościami.

Jak można bez problemu zauważyć, sprawność fizyczna nie została jednoznacznie zdefiniowana. Jednakże każda definicja jest do siebie zbliżona. Można podsumować, że jest ona właściwością niezwykle indywidualną. Dodatkowo zmienia się w ciągu życia człowieka.

Kształtowanie sprawności fizycznej

Sprawność fizyczna początkowo rozwija się samoistnie w przebiegu rozwoju całego organizmu. W kolejnych latach życia dziecka za jej rozwój oraz kształtowanie określonych cech odpowiada w dużej mierze nauczyciel wychowania fizycznego. Okres dzieciństwa często można łatwo zauważyć predyspozycje dziecka do uprawiania poszczególnych dyscyplin sportowych.

Zobacz również: Rozwój ruchowy niemowlęcia – kamienie milowe.

W latach młodzieńczych oraz w dorosłym życiu każdy człowiek samodzielnie decyduje o własnej aktywności codziennej. Warto jednak zaznaczyć, że sprawność fizyczna utrzymywana na wysokim poziomie zapobiega wielu schorzeniom i chorobom (również chorobom cywilizacyjnym), poprawia jakość życia, wygląd zewnętrzny oraz stan psychiczny człowieka. Zaleca się poświęcanie przynajmniej 45 minut trzy razy w tygodniu na aktywność fizyczną (najlepiej – w miarę możliwości – na świeżym powietrzu).

	Plastry do kinesiotapingu Zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce z bólem układu mięśniowo-nerwowego. Dodatkowo korzystnie wpływają na poprawę krążenia krwi oraz limfy, zapewniając przy tym wygodę podczas noszenia. Zobacz więcej...
	Plastry kinesiotaping Taśmy Kinesio Tex Classic to oryginalne, japońskie plastry znane i cenione od lat przez fizjoterapeutów na całym świecie. Stworzone zostały i do tej pory nadzorowane są przez doktora Kenzo Kase. Taśmy te zapewniają skuteczną i bezinwazyjną metodę w walce Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Szczypawka P., Ocena sprawności fizycznej za pomocą testu K. Zuchory.
2. Jaroszuk J., Sprawność fizyczna i aktywność fizyczna w czasie wolnym a poczucie jakości życia żołnierzy zawodowych 2 Skrzydła Lotnictwa Taktycznego, Poznań 2018.
3. Nieczuje-Dwojacka J., Grzelak J., Siniarska A., Sprawność fizyczna warszawskiej młodzieży gimnazjalnej, Studia Ecologiae et Bioethicae, 13/2015.