Skurcz izometryczny to zjawisko określające zmianę napięcia mięśniowego bez jednoczesnej zmiany długości tego mięśnia. Mięśnie wykonują więc pracę statyczną, w związku z czym kąt w stawie nie ulega zmianie.
Rodzaje skurczów mięśni
Skurcz mięśni to podstawowa umiejętność i najważniejsza funkcja tych tkanek. Zachodzi już na poziomie komórkowym wskutek aktywacji poszczególnych białek. Skurcz nie zachodzi jednak jedynie w mięśniu – aby proces mógł odbyć się prawidłowo, konieczne jest dobre powiązanie mięśni z układem kostno-stawowym oraz nerwowym. Skurcz mięśnia powstaje wskutek skrócenia jego elementów kurczliwych. Ale ponieważ mięśnie zawierają też elementy elastyczne i włókniste, możliwe jest, że skurcz pojawi się bez dostrzegalnego skrócenia długości całego mięśnia.
Wyróżniamy następujące skurcze mięśni:
- izometryczny;
- izotoniczny;
- auksotoniczny.
Skurcz izotoniczny wiąże się ze zmianą długości mięśnia przy zachowaniu stałego poziomu jego napięcia mięśniowego. Występuje więc wówczas, gdy mięsień może się skracać, ale nie generuje napięcia, ponieważ nie są rozciągnięte jego elementy sprężyste. Z kolei skurcz auksotoniczny ma miejsce wówczas, gdy następuje jednocześnie zmiana długości i napięcia mięśnia. W tym artykule omówimy szczegółowo skurcz izometryczny.
Zobacz również: Rodzaje skurczów mięśni.
Na czym polega skurcz izometryczny?
Skurcz izometryczny występuje wówczas, gdy w tym samym momencie działają przeciwstawne grupy mięśniowe – np. zginacze i prostowniki. W efekcie – żadne próby usiłowania skrócenia mięśnia (np. pociąganie za elementy kostne) nie spowodują zmiany długości tego mięśnia. Prostym przykładem takiego skurczu jest chęć podniesienia sztangi, której ciężar przekracza możliwości osoby ćwiczącej. W efekcie tej czynności sztanga nie zostanie podniesiona – jedyne co zauważymy, to duże napięcie mięśni bez zmiany ich długości.
Znaczenie skurczów izometrycznych
Skurcze izometryczne są bardzo ważne dla prawidłowej pracy całego układu mięśniowo-szkieletowego oraz do utrzymania prawidłowej postawy ciała. Na bazie skurczów izometrycznych działają bowiem mięśnie posturalne, uniemożliwiając chwianie się ciała, np. podczas stania na baczność. Dzięki obecności skurczów izometrycznych możliwe jest balansowanie na jednej kończynie, utrzymywanie równowagi, poruszanie się i wykonywanie wielu czynności dnia codziennego.
Skurcz izometryczny zwany jest niekiedy także izotermicznym, ponieważ zauważa się go podczas drżenia mięśni. Nie zmieniają one swojej długości lecz generują drżenie, które utrzymuje ciepłotę ciała np. w stanach wychłodzenia. Skurcze izometryczne mają więc swój udział również w termoregulacji.
Skurcze izometryczne są często wykorzystywane w pracy z pacjentami przewlekle leżącymi czy u osób posiadających ortezy/opatrunki gipsowe. Można to omówić na przykładzie złamania kości podudzia. Gips uniemożliwia poruszanie kończyną w usztywnionych stawach, w związku z czym po krótkim czasie nastąpi stopniowy zanik mięśni pod gipsem. Aby temu zapobiec wykonuje się ćwiczenia izometryczne, np. napinanie mięśni łydek. Czynność ta opóźni zanik mięśni i zapewni szybszy powrót do sprawności po zdjęciu gipsu.
Skurcz izometryczny – ćwiczenia
Przykładem skurczów izometrycznych może być nieruchome stanie na prostych kończynach dolnych lub utrzymywanie ciężarka w odwiedzionej, nieruchomej ręce. Czujemy wówczas napięcie mięśni, któremu nie towarzyszy żaden ruch. Przykładowe ćwiczenia izometryczne:
- leżenie tyłem, kończyny górne wzdłuż tułowia – wciskanie uda, podudzia lub łopatek w materac, utrzymanie takiego napięcia kilka sekund;
- siad na krześle – napinanie pośladków, poprzez próbę zaciśnięcia ich;
- leżenie tyłem, nogi zgięte w kolanach i biodrach, stopy płasko na podłożu – zaciśnięcie cewki moczowej, odbytu i próba „wklejenia” pępka wraz z podbrzuszem w materac, bez wykonywania tyłopochylenia miednicy (trening mięśnia poprzecznego brzucha i niektórych struktur dna miednicy).
Na bazie skurczów izometrycznych można wymyślić ćwiczenie niemal dla każdego mięśnia poprzecznie prążkowanego w ludzkim ciele. Odpowiednio wykonywane ćwiczenia izometryczne mogą zwiększyć masę i siłę mięśniową, a także poprawić świadomość własnego ciała.
Polecane produkty:
|
Roller do masażu
Piankowy, wysokiej jakości roller do masażu wykorzystywany jest do rozluźniania mięśniowo-powięziowego. Idealnie nadaje się dla osób aktywnych fizycznie. Może posłużyć zarówno przed treningiem w ramach rozgrzewki zwiększając elastyczność więzadeł ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Nawrocka A., Moszkowski T., Szefer P., Możliwości wykorzystania sygnału EMG do sterowania, Aktualne Problemy Biomechaniki, 5/2011.
- Żołądź J., Co warunkuje siłę, moc i wytrzymałość mięśni szkieletowych człowieka?, StatSoft, 2003.
