Przysadka mózgowa

Przysadka mózgowa (łac. hypophysis) leży na podstawie mózgu. Jest małym gruczołem zaliczanym zarówno do ośrodkowego układu nerwowego, jak i do narządów wewnątrzwydzielniczych. Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ pełni bardzo ważne funkcje.

Położenie przysadki mózgowej

Przysadka mózgowa położona jest na podstawie mózgu ku tyłowi od skrzyżowania wzrokowego i do przodu od ciał suteczkowych. Położenie to odpowiada części pośrodkowej środkowego dołu czaszki, która wytwarza głębokie wgłębienie, siodło tureckie, zawierające dół przysadki. W rezultacie przysadka położona jest w tym dole i całkowicie go wypełnia.

Przysadka mózgowa – budowa

Przysadka złożona jest z dwóch płatów nierównej wielkości:

• większego przedniego, który zawiera właściwą tkankę gruczołową;
• mniejszego tylnego, czyli nerwowego, który objęty jest przez płat przedni ze strony przedniej i z boków. Płat tylny łączy się z lejkiem międzymózgowia szypułą przysadki.

Torebka przysadki zbudowana jest z włóknistej tkanki łącznej. Jej włókna przenikają w głąb gruczołu wzdłuż granicy między płatem przednim a tylnym oraz w otoczeniu naczyń krwionośnych. Ponadto na zewnątrz od właściwej torebki znajduje się warstwa włóknistej tkanki łącznej, tzw. warstwa naczyniowa. Zawiera ona liczne cienkościenne naczynia żylne i łączy się bezpośrednio z oponą twardą.

Płat przedni składa się z części głównej, pośredniej i guzowej. Część główna jest największa.

Hormony przysadki mózgowej

W przysadce wyróżnia się 2 systemy neurosekrecyjne:

• system podwzgórzowo-przysadkowy;
• system guzowo-lejkowy.

Oba te systemy wytwarzają hormony, z tym że system guzowo-lejkowy wytwarza hormony pobudzające lub hamujące wydzielanie niektórych hormonów tropowych części gruczołowej. To hormony pobudzające bądź hamujące podwzgórze.

Hormony pobudzające podwzgórze to:

• foliberyna – pobudza uwalnianie gonadotropiny A, która stymuluje dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i spermatogenezę;
• luliberyna – uwalnia gonadotropinę B wpływającą na komórki śródmiąższowe jajnika i jąder;
• prolaktoliberyna – uwalnia prolaktynę, hormon laktotropowy, która dopiero stymuluje proliferację gruczołu mlekowego i produkcję mleka;
• kortykoliberyna – uwalnia hormon kortykotropowy, który stymuluje wzrost i sekrecję hormonów kory nadnerczy;
• tyroliberyna – uwalnia hormon tyrotropowy, który stymuluje wzrost i sekrecję tarczycy;
• somatoliberyna – uwalnia somatotropinę (hormon wzrostu), która jako hormon efektorowy stymuluje bezpośrednio ogólny wzrost organizmu;
• melanoliberyna – uwalnia melanotropinę wpływającą bezpośrednio na melanofory skóry.

Z kolei hormony hamujące podwzgórze to:

• prolaktostatyna – wpływa hamująco na wydzielanie hormonu laktotropowego;
• somatostatyna – wpływa hamująco na wydzielanie hormonu wzrostu;
• melanostatyna – wpływa hamująco na wydzielanie hormonu melanotropowego.

Dodatkowo wyróżnia się hormony tylnego płata przysadki, które produkowane są w jądrach podwzgórza, jednak następnie są przekazywane do tylnego płata przysadki. Mowa o wazopresynie i oksytocynie.

W części gruczołowej przysadki występują komórki wydzielające hormony:

• wzrostu;
• prolaktynę;
• adrenokortykotropowy;
• tyreotropowy;
• gonadotropowe.

Przysadka mózgowa – funkcje

W układzie wewnątrzwydzielniczym przysadka zajmuje miejsce centralne, ponieważ panuje nad czynnością innych gruczołów o wydzielaniu wewnętrznym, chociaż sama podlega wpływom gruczołów, którymi zawiaduje. Z wytwarzanych przez nią licznych hormonów część działa bezpośrednio na ustrój, część zaś pośrednio przez swój wpływ na inne gruczoły wydzielania wewnętrznego. Ze względu na sporą ilość hormonów, które wytwarza i wydziela, wpływa niemal na wszystkie układu ludzkiego organizmu. Jest ona również narządem włączonym między układ wewnątrzwydzielniczy a autonomiczny układ nerwowy. Tutaj bodźce nerwowe przełącza się na hormonalne, jak również hormonalne bodźce przysadki działają na ośrodki nerwowe.

Unaczynienie

Przysadkę mózgową zaopatrują w krew 2 pary tętnic pochodzących z tętnic szyjnych wewnętrznych. Obie pary naczyń oddają gałęzie wnikające do przysadki, przy czym gałęzie tętnic przysadkowych górnych przechodzą w spiralnie je oplatające naczynia włosowate. W efekcie dają one początek układowi wrotnemu przysadki.

Omega 3 Olej Omega 3 to czysty, 100% naturalny produkt pozyskiwany z rośliny o nazwie Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens). Tłoczony jest na zimno co sprawia, że zachowuje wszystkie, cenne składniki. Stanowi m.in. wsparcie dla mózgu ... Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Gołąb B., Anatomia czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014.
2. Traczyk W., Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.
3. Nowacki P., Guzy okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, Polski Przegląd Neurologiczny, 1/2009.
4. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.