Żelazo to jeden z mikroelementów, spełniających bardzo ważną rolę, mimo że jego zawartość w organizmie człowieka wynosi mniej niż 0,01%. Niedobór żelaza prowadzi do niedokrwistości.
Rola żelaza w organizmie
Żelazo występuje w organizmie w ilości ok. 3-4 g. To składnik niezbędny w przebiegu kluczowych procesów biologicznych. Jako element hemoglobiny bierze udział w transporcie tlenu do komórek organizmu. Chroni również komórki przed stresem oksydacyjnym. Pośrednio uczestniczy w syntezie tlenku azotu, prostaglandyn, serotoniny , produkcji trójjodotyroniny czy tyroksyny. Ponadto uczestniczy w syntezie DNA, wpływa na metabolizm cholesterolu, bierze udział w zwalczaniu bakterii i wirusów przez układ immunologiczny oraz sprzyja detoksykacji.
Żelazo występuje w produktach spożywczych. Należy spożywać m.in. wątrobę, nerki, mięso, przetwory mięsne, drób, ryby, w których znajduje się tzw. żelazo hemowe. Jest ono przyswajane w 25-50%. Należy też jeść zielone warzywa, pietruszkę, brukselkę, buraki, suszone owoce i warzywa, boćwinę, zielone warzywa, pełne ziarna zbóż, w których znajduje się żelazo niehemowe. Ten rodzaj żelaza ulega przyswojeniu w 1-10%. W jajach znajduje się zarówno żelazo hemowe, jak i niehemowe.
Niedobór żelaza – przyczyny
Istnieje wiele przyczyn niedoboru żelaza. Do najczęstszych należą:
- zwiększone zapotrzebowanie na żelazo, które występuje u kobiet ciężarnych i karmiących, noworodków, wcześniaków, u kobiet z obfitymi miesiączkami, w okresie dojrzewania;
- niewystarczająca podaż żelaza;
- utrata żelaza na skutek przewlekłych krwawień z przewodu pokarmowego, układu oddechowego, dróg moczowych lub rodnych;
- upośledzenie wchłaniania żelaza z przewodu pokarmowego w przypadku uporczywych biegunek, w zespołach złego trawienia i wchłaniania, u osób po resekcji żołądka.
Niedobór żelaza – objawy
Pierwszym z objawów niedoboru żelaza jest stężenie ferrytyny w surowicy krwi poniżej normy. W przypadku mężczyzn wynosi ona 15-400 μg/l, a kobiet – 10-200 μg/l. Następny symptom to niedokrwistość, który objawia się za niskim stężeniem hemoglobiny we krwi – u kobiet jest to mniej niż 12 g/dl, a u mężczyzn poniżej 13 g/dl. U niemowląt i dzieci w wieku od 6 miesięcy do 6 lat norma ta wynosi mniej niż 11 g/dl, u dzieci w wieku 6-14 lat – poniżej 12 g/dl, a kobiet ciężarnych poniżej 11 g/dl. Niedokrwistość objawia się osłabienie umysłowym, bladością warg i skóry, osłabieniem mięśni, zmniejszeniem aktywności, palpitacjami serca, utrudnionym zapamiętywaniem, szybszym męczeniem się, zmniejszeniem odporności organizmu, słabszym rozwojem psychicznym u dzieci, zwiększoną łamliwością paznokci, włosów, a także ograniczonym wzrostem.
Niedobór żelaza – diagnostyka
Aby sprawdzić poziom żelaza, należy wykonać badanie z krwi. Pomiar stężenia żelaza w surowicy krwi jest przydatny w diagnostyce niedoborów, ale również nadmiaru żelaza. Krew należy pobierać na czczo, pomiędzy godzinami 7:00 a 10:00. Zaleca się, aby ostatni posiłek przed badaniem zjeść poprzedniego dnia do godziny 18:00. Ze względu na rytm dobowy żelaza należy zachować tę samą porę pobierania krwi.
Wpływ na wynik badania może mieć hemoliza, która zawyża wynik, a także zmienność dobowa stężenia żelaza, która może dochodzić nawet do 40%. Ponadto na wyniki wpływa też czas oddzieleni surowicy od skrzepu. Nie powinien on przekraczać 2 godzin. Duże stężenia trójglicerydów i bilirubiny również zakłócają wyniki.
Przeczytaj więcej o diagnostyce żelaza na stronie: https://diag.pl/sklep/badania/zelazo/.
Artykuł sponsorowany
