Zapalenie oskrzeli

Zapalenie oskrzeli to choroba dróg oddechowych. Dokładnie o tym schorzeniu mówimy, gdy dochodzi do zapalenia wyściółki oskrzeli lub do zainfekowania dróg oddechowych (oskrzeli). Osoby z zapaleniem oskrzeli podczas wdechu nabierają mniej powietrza, co wiąże się z tym, że mniej tlenu trafia do płuc, a także mają skłonność do wydzielania śluzu w drogach oddechowych.

Rodzaje i objawy zapalenia oskrzeli

Zapalenie oskrzeli może być:

• ostre (krótkotrwałe);
• przewlekłe (długotrwałe).

Ostre zapalenie oskrzeli

Ostre zapalenie oskrzeli to krótkoterminowa choroba, która zwykle występuje po zbyt długiej ekspozycji na zimno lub poprzez zakażenie wirusowe jak np. grypa. Zazwyczaj objawia się z kaszlu z zielonkawą plwociną. Chory odczuwa dyskomfort w klatce piersiowej, gorączkuje, a niekiedy ma duszności. Ostre zapalenie oskrzeli zwykle trwa kilka dni lub tygodni.

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

Natomiast przewlekłe zapalenie oskrzeli charakteryzuje się trwałą produkcją śluzu, kaszlem w większości dni miesiąca, trzech miesięcy w roku przez okres dwóch lat w przypadku braku wtórnej przyczyny kaszlu. Osoby z przewlekłym zapaleniem oskrzeli posiadają różne stopnie trudności w oddychaniu, a objawy mogą się wzmóc zależnie od części roku.

Zobacz również: Zapalenie płuc – przyczyny, objawy, leczenie.

Zapalenie oskrzeli – przyczyny

Zapalenie oskrzeli wywołane jest przez wirusy, bakterie czy inne cząsteczki, które podrażniają oskrzela. Przyczyny można także określić w zależności od rodzaju zapalenia oskrzeli.

• Ostre zapalenie oskrzeli – zwykle spowodowane przez zakażenie wirusowe w oskrzelach. Często to te same wirusy, które powodują przeziębienie czy grypę. Zapalenie oskrzeli jest odpowiedzią (częścią odpowiedzi) układu immunologicznego na zwalczanie infekcji, ponieważ występuje wówczas dodatkowy obrzęk oskrzeli (jako działanie układu odpornościowego) z wydzielaniem śluzu. Ponadto wirusy, bakterie, ekspozycja na dym tytoniowy, narażenie na działanie zanieczyszczeń i rozpuszczalników oraz choroby refluksowej przełyku mogą powodować ostre zapalenie oskrzeli.
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli – najczęściej spowodowane przez palenie papierosów. Jednak może być również wynikiem ciągłych ataków ostrego zapalenia oskrzeli. Zanieczyszczenie powietrza, kurz, toksyczne gazy, opary przemysłowe i inne, podobne czynniki, mogą być również odpowiedzialne za ten stan.

Czynniki ryzyka

Istnieją pewne grupy społeczne bardziej narażone na wystąpienie zapalenia oskrzeli. Także w ich przypadku objawy mogą być silniejsze, a cała choroba może mieć trudniejszy przebieg. Są to:

• palacze – palenie związane jest z nadprodukcją śluzu, który powoduje zapalenie oskrzeli;
• ludzie, którzy narażeni są na bierne palenie (np. mieszkanie z palaczem, który pali w domu);
• osoby z osłabionym układem immunologicznym (odpornościowym);
• ludzie starsi i niemowlęta;
• osoby, które narażone są na podrażnienia dróg oddechowych podczas pracy i mające kontakt z substancjami takimi jak: opary chemiczne z amoniakiem, silne kwasy, chlor, siarkowodór, dwutlenek siarki lub bromu.
• ludzie, którzy są narażeni na zanieczyszczenia powietrza. Odkryto, że istnieje ścisły związek między narażeniem na działanie składników zanieczyszczenia powietrza, a ostrym zapaleniem oskrzeli w wieku przedszkolnym u dzieci. Cząstki powietrza znane jako PAH (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) pochodzą ze spalin samochodowych, pieców opalanych drewnem, dymu tytoniowego, spalania węgla i grillowania potraw. W badaniach wykazano również, że więcej ludzi umiera z zanieczyszczeń spowodowanych ruchem drogowym niż w wypadkach drogowych (Wielka Brytania).

Objawy

Objawy przedmiotowe i podmiotowe dla ostrego i przewlekłego zapalenia oskrzeli to:

• zapalenie i obrzęk oskrzeli;
• kaszel;
• produkcja śluzu (plwocin) w kolorze białym, żółtym, szarym lub zielonym;
• duszność;
• świszczący oddech;
• zmęczenie;
• gorączka i dreszcze;
• ból lub dyskomfort w klatce piersiowej;
• katar lub uczucie zatkanego nosa.

Ostre zapalenie oskrzeli zwykle powoduje dokuczliwy kaszel, który utrzymuje się przez kilka tygodni, nawet po wyleczeniu choroby. Długotrwałe zapalenie oskrzeli (przewlekłe) prowadzi do bliznowacenia oskrzeli i dróg oddechowych, co z kolei prowadzi do nadmiernej produkcji śluzu. Dodatkowe objawy przewlekłego zapalenia oskrzeli to częste infekcje dróg oddechowych oraz kaszel, który jest intensywniejszy rano oraz w momentach kiedy na dworze panuje wilgotna pogoda (opady deszczu).

Jak zdiagnozować zapalenie oskrzeli?

Oprócz badania rodzinnego oraz osobistych historii medycznych istnieje kilka testów, które są stosowane do zdiagnozowania zapalenia oskrzeli. Jeśli lekarz słyszy sapanie lub nienormalne dźwięki podczas osłuchiwania płuc stetoskopem może to świadczyć o zapaleniu oskrzeli. Może wtedy zlecić badanie radiologiczne klatki piersiowej.

Czynność płuc bada się za pomocą spirometru. Stosuje się go w celu sprawdzenia astmy czy rozedmy płuc. Lekarz powinien także analizować kolor i konsystencję plwocin (wydzielina wykrztuszana przez usta z płuc w momencie kaszlu). Po oklepywaniu pleców pacjenta z drzewa oskrzelowego może również „oderwać się” śluz. Pozwoli to pacjentowi swobodniej oddychać.
Dodatkowe badania to wykonanie badania krwi oraz pomiary wysycenia tlenem.

Leczenie

Osoby cierpiące na zapalenie oskrzeli zwykle powinny odpoczywać, pić dużo płynów, przyjmować leki tłumiące kaszel oraz leki przeciwbólowe, aby zlikwidować (minimalizować) objawy oraz ułatwić oddychanie. Wiele przypadków ostrego zapalenia oskrzeli rzeczywiście może samoistnie minąć bez szczególnego traktowania, ale nie ma konkretnego lekarstwa na przewlekłe zapalenie oskrzeli.

Zobacz również: Choroby układu oddechowego – fizjoterapia.

Aby utrzymać objawy zapalenia oskrzeli pod kontrolą oraz złagodzić objawy lekarz może zalecić:

1. Antybiotyki – są skuteczne w przypadku zakażeń bakteryjnych, ale nie dla zakażeń wirusowych. Mogą również zapobiec infekcji wtórnych.
2. Leki rozszerzające oskrzela – otwierają oskrzela i usuwają śluz.
3. Mukolityki – zmniejszają lepkość śluzu w drogach oddechowych.
4. Leki przeciwzapalne i steroidy (glikokortykosteroidy) – przy bardziej trwałych dolegliwościach.
5. Program ćwiczeń oddechowych – praca z fizjoterapeutą, nauka prawidłowego oddechu.

Należy także uważać, aby niecałkowicie stłumić kaszel, bo to ważny sposób na to by wydobyć i usunąć śluz zalegający w płucach.

Dodatkowe środki zachowawcze obejmują:

• unikanie dymu tytoniowego (bierne palenie) oraz zaprzestanie palenia;
• korzystanie z nawilżacza powietrza (często wieszany na grzejnikach);
• ochrona dróg oddechowych przed zimnem (okrycie ust i nosa szalem) w momencie gdy zimne powietrze wzmaga kaszel;
• spowolnienie oddechu (głębszy wdech, długi wydech).

Profilaktyka

Zapalenie oskrzeli jest chorobą, której nie da się uniknąć w zupełności. Można jednak stosować metody zapobiegawcze, które obejmują:

• unikanie dymu tytoniowego oraz narażenia na bierne palenie;
• rzucenie palenia;
• unikanie ludzi, którzy są chorzy (przeziębienie lub grypa);
• co roku szczepienie przeciw grypie;
• szczepionki na zapalenie płuc (zwłaszcza dla osób w wieku powyżej 60 lat);
• regularne mycie rąk;
• unikanie zimnych, wilgotnych miejsc lub obszarów z dużym zanieczyszczeniem powietrza;
• zasłanianie (okrycie szalem ust i nosa) w momencie gdy ktoś koło nas kaszle bądź kicha.

Zobacz również: Jak myć ręce?

	Olej z czarnuszki siewnej w płynie Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej...
	Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Dor-Wojnarowska A., Panaszek B., Patogeneza i klinika nieastmatycznego eozynofilowego zapalenia oskrzeli, Pneumonologia i Alergologia Polska, 4/2007.
2. Lehnen J., Choroby dróg oddechowych, Wydawnictwo Medpharm, 2016.