Reumatoidalne zapalenie stawów (w skórcie: RZS, łac. poliarthitis rheumatoidea) jest przewlekłą chorobą zapalną, która zwykle dotyka małe stawy rąk i nóg. W przeciwieństwie do uszkodzenia czy zużycia stawów w chorobie zwyrodnieniowej podczas reumatoidalnego zapalenia stawów uszkodzeniu ulega wyściółka stawów, powodując bolesne obrzęki, które mogą ostatecznie doprowadzić do erozji czy deformacji kości i stawów.
Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy
Oznaki i objawy reumatoidalnego zapalenia stawów mogą obejmować:
- ciepłe, opuchnięte stawy;
- sztywność poranną, która może trwać nawet przez kilka godzin;
- twarde guzki z tkanki pod skórą np. na ramionach (guzki reumatoidalne);
- zmęczenie, gorączkę i utrata masy ciała (spadek masy ciała).
Wczesne reumatoidalne zapalenie stawów ma tendencję do wpływu na mniejsze stawy, szczególnie na stawy związane z ruchem palców rąk i stóp. W miarę postępowania choroby objawy często rozprzestrzeniają się do kolan, kostek, bioder, ramion. W większości przypadków objawy występują w tych samych stawach po obu stronach ciała.
Objawy mogą różnić się stopniem nasilenia, a niekiedy mogą samoistnie minąć. Okresy zwiększonej aktywności choroby występują na przemian z okresami względnej remisji, gdy obrzęk i ból znikają. W miarę upływu czasu reumatoidalne zapalenie stawów może prowadzić do odkształcania się stawów.
Zobacz również: Reumatoidalne zapalenie stawów ręki.
Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny
Zaburzenia autoimmunologiczne w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów występują, gdy układ odpornościowy mylnie atakuje tkanki własnego ciała. Oprócz spowodowania problemów ze stawami, reumatoidalne zapalenie stawów czasem może mieć wpływ na inne narządy takie jak skóra, oczy, płuca i naczynia krwionośne.
Mimo że reumatoidalne zapalenie stawów może wystąpić w każdym wieku, zwykle zaczyna się po 40 roku życia. Zaburzenie to znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Leczenie koncentruje się na zwalczaniu objawów oraz zapobieganiu uszkodzeniu stawów.
Czynniki ryzyka
Czynniki, które mogą zwiększyć ryzyko reumatoidalnego zapalenia stawów obejmują:
- płeć – kobiety są bardziej narażone na rozwój RZS niż mężczyźni;
- wiek – RZS może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej zaczyna się pomiędzy 40-60 rokiem życia;
- historię rodziny – jeśli członek rodziny ma RZS ryzyko wystąpienia choroby znacznie się zwiększa.
Reumatoidalne zapalenie stawów – diagnostyka
Reumatoidalne zapalenie stawów może być trudne do wykrycia we wczesnym stadium choroby, ponieważ wczesne oznaki i objawy mogą być mylone z innymi chorobami. Nie ma jednego badania krwi czy badań fizykalnych, które na tym etapie dadzą pewną diagnozę.
Podczas badania fizykalnego lekarz będzie sprawdzał stawy, czy jest w nich obrzęk, czy są zaczerwienione i ciepłe (może to świadczyć o obecnym stanie zapalnym). Sprawdzona zostanie również siła oraz refleks.
Badanie krwi
Osoby z RZS zwykle mają podwyższoną szybkość sedymentacji erytrocytów, która wskazuje na obecność procesów zapalnych w organizmie. Inne typowe testy krwi są wykonywane w celu poszukiwania czynnika reumatoidalnego i przeciwciał anty-cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi (anty-CCP).
Badanie rentgenowskie
Lekarz może zalecić badanie rentgenowskie, aby śledzić postęp RZS w stawach wraz z upływającym czasem.
Przygotowanie do wizyty u lekarza
Do lekarza należy się zgłosić, jeśli występuje uporczywy dyskomfort ze strony stawów oraz widoczny obrzęk, szczególnie w małych stawach np. rąk. Początkowo objawy należy omówić z lekarzem rodzinnym. Może on skierować pacjenta do reumatologa – lekarza, który specjalizuje się w leczeniu stanów zapalnych i innych chorób zapalnych, aby ten mógł postawić pełną diagnozę.
Przed wizytą
Aby wizyta u lekarza przebiegła sprawnie, warto przygotować sobie:
- szczegółowy opis występujących objawów;
- informacje na temat problemów zdrowotnych w przeszłości;
- informacje na temat problemów zdrowotnych występujących w rodzinie (rodzice, rodzeństwo);
- wszystkie przyjmowane leki oraz suplementy diety;
- własne pytania do lekarza.
O co lekarz może zapytać
Należy również wiedzieć, jakie pytania może zadać lekarz. Między innymi:
- kiedy zaczęły się objawy?
- czy objawy zmieniają się, jeśli tak to w jakich momentach?
- które stawy są dotknięte chorobą?
- czy każda działalność, praca itd. sprawia, że objawy są większe lub mniejsze?
- czy objawy przeszkadzają w wykonywaniu codziennych czynności?
Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie
Nie ma lekarstwa na RZS. Leki mogą zmniejszyć stan zapalny stawów w celu złagodzenia i zapobiegania bólu czy spowolnić uszkodzenia stawów. Można nauczyć pacjenta jak powinien dbać o stawy (w pracy oraz poprzez fizykoterapie). Niekiedy jednak są koniecznie operacje.
Leczenie farmakologiczne
Wiele lekarstw stosowanych w leczeniu RZS posiada jakieś skutki uboczne. Lekarze zazwyczaj przepisują leki z najmniejszą ilością skutków ubocznych. W miarę postępu choroby możesz potrzebować silnych leków czy też kombinacji leków.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą zmniejszyć ból i złagodzić zapalenie. Leki należące do grypy NLPZ dostępne bez recepty to np. ibuprofen. Silniejsze leki dostępne są tylko i wyłącznie na receptę. Działania niepożądane mogą obejmować dzwonienie w uszach, podrażnienie żołądka, problemy z sercem czy wątrobą oraz uszkodzenie nerek.
Steroidy zmniejszają ból oraz stan zapalny, a także spowalniają uszkodzenia stawów. Działania niepożądane obejmują rozrzedzenie kości, zaćmę, przyrost masy ciała czy cukrzycę. Lekarze często przepisują kortykosteroid w celu złagodzenia ostrych objawów.
Leki modyfikujące przebieg choroby (DMARD) – leki te mogą spowolnić rozwój RZS i zapobiec trwałym uszkodzeniom stawów i innych tkanek. Efekty uboczne są różne, ale można wyszczególnić uszkodzenia wątroby, zahamowanie czynności szpiku kostnego oraz ciężkie zakażenie płuc.
Leki immunosupresyjne – leki te działają na zasadzie „oswojenia” układu odpornościowego, który jest poza kontrolą podczas RZS. Takie leki mogą zwiększyć podatność na zakażenia.
Inhibitory TFN-alfa – mogą pomóc zmniejszyć ból, sztywność poranną i obrzęk. Potencjalne działania niepożądane to: nudności, biegunka, wypadanie włosów i zwiększone ryzyko ciężkich zakażeń.
Śmiało można przyjmować witaminę C, witaminę E, witaminę PP (B3) oraz cynk. Chronią one komórki stawów przed uszkodzeniem. Dodatkowo kwas hialuronowy hamuje proces zwyrodnieniowy w stawach, zmniejszając ich degeneracje. Glukozamina zwalcza ból, wspomaga odbudowę chrząstki. Żywica z drzewa Boswellia ma działanie przeciwzapalne, pomaga w odbudowaniu chrząstki. Zewnętrznie można stosować maść chili – uśmierzy ból.
Fizjoterapia
Lekarz może skierować Cię do fizjoterapeuty. Nauczy on ćwiczeń, które pomogą utrzymać ruchomość stawów. Fizjoterapeuta może również zaproponować nowe sposoby wykonywania codziennych zadań, które będą mniej obciążały stawy. Np. jeśli Twoje palce są obolałe, możesz przenosić przedmioty „pod pachą”. W sklepach medycznych można również szukać pomocy do ułatwienia sobie codziennie wykonywanych czynności. Korzystne są również przeciwbólowe i przeciwzapalne zabiegi fizykalne.
Leczenie operacyjne
Jeśli leki nie zapobiegają lub nie spowalniają uszkodzeń stawów, wraz z lekarzem powinieneś rozważyć operację naprawy uszkodzonych stawów. Operacja może przywrócić możliwość korzystania z przedmiotów codziennej obsługi. Przywrócić większą samodzielność. Może również zmniejszyć ból i deformację.
RZS można operować w następujący sposób:
- całkowita wymiana stawu – podczas tej operacji chirurg usuwa uszkodzone części stawu i wstawia w jego miejsce protezę wykonaną z metalu, stali chirurgicznej czy z innego tworzywa sztucznego;
- naprawa ścięgna – stan zapalny i uszkodzenie stawów może powodować zmianę położenia ścięgna (co prowadzi do jego uszkodzenia);
- fuzja stawu może być zalecana w celu stabilizacji i zmniejszenia bólu, wówczas gdy wymiana stawu nie jest konieczna.
Operacja niesie ze sobą ryzyko krwawienia, infekcji czy bólu.
Medycyna alternatywna
Niektóre wspólne komplementarne i alternatywne metody leczenia są obiecujące przy RZS. Są to:
- oleje roślinne – olej z nasion wiesiołka, olej z ogórecznika, olej z czarnego kminku i z czarnej porzeczki zwierają kwasy tłuszczowe, które mogą pomóc w chorobie RZS oraz przy porannej sztywności;
- olej z ryb – np. Omega 3, które mogą spowolnić rozwój RZS oraz wpłynąć pozytywnie na zmniejszenie sztywności. Oleje zmniejszają też stan zapalny;
- tai Chi – terapia obejmuje delikatne ćwiczenia, ruch w połączeniu z głębokim oddychaniem. Pomaga uporać się ze stresem. Niektórzy uważają, że zmniejsza ból w przebiegu RZS. Tai Chi powinno być prowadzone przez doświadczonego instruktora. Nie wykonuj ruchów, które powodują ból.
Medycyna alternatywna, taka jak ćwiczenia, suplementy diety, czy zmiany w diecie, może być stosowana jako uzupełnienie konwencjonalnych metod leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).
Polecane produkty:
|
Czarnuszka (Nigella Sativa) w kapsułkach
Czarnuszka siewna to roślina, z której pozyskuje się olej o właściwościach potwierdzonych badaniami. W składzie zawiera m.in. niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), czyli takie, których organizm nie jest w stanie sam wytwarzać i musimy dostarczać Zobacz więcej... |
|
Olej z czarnuszki siewnej w płynie
Naturalny, nierafinowany, tłoczony na zimno olej otrzymywany z nasion czarnuszki siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Wykorzystuje się go przy różnego rodzaju problemach skórnych ... Zobacz więcej... |
Bibliografia
- Jura-Półtorak A., Olczyk K., Diagnostyka i ocena aktywności reumatoidalnego zapalenia stawów, Journal of Laboratory Diagnostics, 4/2011.
- Felis-Giemza A., Strategia leczenia chorych na reumatoidalne zapalenie stawów z uwzględnieniem obecności czynników „złej prognozy”, Varia Medica, 1/2017.
- Bryl E., Witkowski J., Układ odpornościowy a reumatoidalne zapalenie stawów, Forum Medycyny Rodzinnej, 3/2008.
